در باره فیلم کوتاه

۱) در جهان کنونی با گسترش رسانه‌های گوناگون برای ارائه اطلاعات و مفاهیم فرهنگی، هنری و سیاسی باید زبان ایجاز را جستجو کنیم. تماشاگران آینده برای دیدن فیلم‌های طولانی و یا خواندن رمان‌های چند جلدی فرصت کافی خواهند داشت. در چنین شرایطی فیلم‌های کوتاه دیجیتالی حرف اول را خواهند زد و این درست برعکس تفکر برخی جوانان است که تلاش می‌کنند داستان‌های ده دقیقه‌ای خود را کش دهند و فیلم‌های ۳۰ و ۴۵ دقیقه‌ای خسته کننده بسازند. تصور برخی از جوانان این است که آنها زمانی می‌توانند خود را یک فیلمساز حرفه‌ای بدانند که یک فیلم ۳۵ میلی متری ۱۲۰ دقیقه‌ای ساخته و از طریق پخش آن در سینماها برای خود کسب وجهه‌ای بنمایند. طبیعتا با چنین نگرشی سازندگان جوان آثار ویدئویی و سینمایی روز به روز از حرکت نوینی که در جهان آغاز شده، عقب خواهند افتاد واساسا عده‌ای از فیلمسازان سینمای جوان، ساختن آثار کوتاه را پل‌های کوچکی می‌دانند برای عبور و رسیدن به فیلم‌های بلند مدت و هنگامی که قدم به عرصه فیلم بلند می‌گذارند در می‌یابند که تا چه اندازه مناسبات حرفه‌ای فیلمسازی خلاقیت آنان را دچار خدشه می‌سازد. اکنون زمان آن رسیده که آثار کوتاه، موجز و جذاب جوانان با تفکر و دانش و نگاه نوگرای آنان درهم آمیزد تا سینمای آینده شاهد کشف سبک‌ها و نگرش‌های تازه باشد. به خاطر داشته باشیم که در دنیای شلوغ و پرازدحام آینده، آدم‌ها حوصله پرحرفی ندارند.
۲) علی ‌رغم نقش موثر فیلم‌های مستند در معرفی فرهنگ کشور، متاسفانه این رشته از فیلمسازی در جایگاه واقعی خود قرار ندارد. فقط فیلم‌های داستانی بلند را نباید محسوب کرد، چرا که فیلم‌های کوتاه از نظر فرهنگی، ارزش خاص خود را دارند. متاسفانه هنوز سینمای مستند در کشور ما جایی ندارد و از تعریف مشخص و قانونمندی برخوردار نیست، به همین دلیل روندی جدا از فیلم‌های تجاری را طی کرده است. سینمای تجاری و حرفه‌ای با آنکه بازگشت سرمایه را به همراه دارد از یارانه در قالب وام‌ها، وسایل و تجهیزات و مواد مصرفی نیز بهره‌مند است ولی از سینمای مستند که درآمدساز نیست کمترین حمایتی نمی‌شود. فیلمسازان امکانات لازم را در اختیار ندارند و طی دو سال اخیر جایگاه فیلم مستند به فراموشی سپرده شده است. در واقع متولی فیلم مستند کوتاه، کانال های تلویزیونی هستند و بخش دولتی سینمای مستند نیاز به استقلال دارد. زمانی فیلمساز می‌تواند مستقل کار کند که دغدغه سرمایه را نداشته باشد. با توجه به غنی بودن و گستردگی فرهنگ کشورمان سینما و فیلم‌های بلند قادر به تصویر کشاندن آن نیستند. بخش دولتی می‌تواند سرمایه‌گذاری خوبی در این بخش انجام دهد. بخش خصوصی باید با ساخت فیلم‌های مستند و شرکت در جشنواره‌های بین‌المللی برای تامین نیازهای مادی اقدام کند و این کار تا حدی صورت می‌گیرد. جشنواره‌ها برای معرفی استعدادهایی که در مناطق مختلف وجود دارد مفیدند و ذوق و شوق را برای هنرمندان به وجود می‌آورند. سینمای جوان، تغییر و تحولی را با برگزاری جشنواره‌ها به وجود آورده است. با این وجود سینمای جوان جوابگوی این همه شور و اشتیاق هنرمندان نیست.
۳) فیلم کوتاه، هویت خودش را دارد. این بدان معناست که تقلید از فیلم‌های بلند سینمایی در فیلم‌های کوتاه، راه به جایی نمی‌برد. فیلمساز کوتاه بهتر است از زندگی بهره بگیرد تا راه رفته دیگران. در بسیاری کشورها ، سینمای کوتاه راهگشا و هدایتگر سینمای بلند است اما در اینجا فیلم کوتاه به لحاظ فرم در برخی موارد حرف زیادی برای گفتن ندارد چرا که در بسیاری موارد می‌کوشد از آثار پیشین الگو بگیرد. فضای کنونی، فیلمسازان جوان را وا می‌دارد که به دنبال مضامین جدید نباشند گرچه حرف‌های بسیاری برای گفتن داشته باشند. از سوی دیگر جریان خوبی در فیلم کوتاه به وجود آمده و آن ایجاد اعتماد در فیلمسازان جوان است. نکته دیگر آنکه بخش خصوصی در عرصه فیلم کوتاه با احتیاط حضور می‌یابد چرا که فیلم کوتاه در داخل کشور بامشکل بازگشت سرمایه روبروست. بدین سبب ارگان‌هایی چون تلویزیون و آموزش و پرورش باید از این نظر به حمایت فیلم کوتاه بشتابند. در حال حاضر دانشجویی که فارغ‌التحصیل می‌شود بازاری برای کار فیلمسازی کوتاه ندارد لذا یا جذب کارهای تبلیغاتی می‌شود یا جذب تلویزیون که آنجا فیلم‌هایی با شرایط خاص ساخته می‌شود و جایی برای نوآوری بویژه در فیلم کوتاه وجود ندارد و همه ایده‌های خوب این عرصه به سبب حاکمیت پول، به سرمایه‌های بلند تبدیل می‌شود! در حالی که استقبال تلویزیون از فیلم کوتاه سبب ماندن صاحبان ایده در این عرصه می‌شود. برای عرصه خارجی فیلم کوتاه نیز هرچه کانال محدود دولتی (که هرکسی را به آن راه نیست) و نیز چند موسسه که ارتباط خوبی با آن سوی مرزها ایجاد کرده‌اند وجود ندارد، ایجاد سیستم بازرگانی حساب شده برای صدور فیلم کوتاه می‌تواند آن را به موردی خوب برای سودآوری تبدیل کند. گرچه باید این مهم را در نظر داشت که ساخت فیلم برای صادرات نباید به جریان عمده حاکم بر فیلم کوتاه تبدیل شود و نیز به بهای تجارت به پدیده‌ای ضد فرهنگی تبدیل نشود. آن گونه که هم اکنون در مورد فیلم‌های بلند که به فیلم‌‌های جشنواره‌ای معروف شده‌اند، چنین اتفاقی افتاده است و حیثیت فرهنگی و اجتماعی جامعه ‌مان فدای منافع مادی چند فیلمساز و دلال خارجی شده است. دیگر آنکه روند فیلمسازی نباید بدون ضابطه باشد و ضمن بسترسازی حضورهمه ‌جانبه همه علاقه‌مندان منطقی نیست که مثلا برای فیلمساز جوانی که تازه دست به دوربین برده است دوربین و نگاتیو گرانقیمت ۳۵ میلی‌متری ارائه شود. حال بیش از هر چیز باید به ارتباط منطقی ظرف و مظروف اندیشید. کوتاه سخن آنکه فیلم کوتاه غنیمت است، باید قدرش را دانست.

ایران محسنی

منبع : روزنامه رسالت