کار با میکروسکوپ

● آماده کردن نمونه میکروسکوپی :
جسمی با میکروسکوپ قابل مشاهده است که نور بتواند از آن عبور کند و از عدسی ها گذشته به چشم برسد به علاوه این جسم بایدآن قدر نازک باشدکه جزئیات ساختاری آن به وضوح دیده شود . از این رو برای مشاهده و بررسی جاندار بسیار کوچک یا قسمتی از بدن جانوران و گیاهانی با "روشهای ویژه تهیه برش ها " ( از قبیل برش گیر دستی و میکروتومی که به کمک آن مقاطع بسیار نازکی از یک اندام یا بافت تهیه می کنند ، روش ثابت کردن و رنگ آمیزی ) برش بسیار نازکی از جسم تهیه می کنند که اصطلاحا آنها را نمونه میکروسکوپی می گویند .جسمی را که می خواهند در زیر میکروسکوپ مشاهده کنند روی یک تیغه شیشه ای نازک ( لام ) یا اسلاید ( Slide ) قرار می دهند و سپس آن را با تیغه بسیار نازک شیشه ای لامل ( Lamella ) می پوشانند .
● طرز نگه داشتن لام و لامل :
همیشه لبه لام ولامل را در دست می گیرند و از تماس انگشتان با سطح آنها خودداری می شود.
اکنون برای شروع کاربا میکروسکوپ می توانید یک نمونه میکروسکوپی ساده را به طریق زیرتهیه کنید :
الف) لام تمیزی را روی میز قرار دهید و با قطره چکانی یک قطره آب در وسط آن بچکانید .
ب) قطعه بسیار کوچکی ( به اندازه یک سانتی متر مربع ) از کاغذ روزنامه ببرید وآن را با پنس روی یک قطره آب وسط لام قرار دهید و چند لحظه صبر کنید تا کاغذ خوب خیس شود .
ج) لاملی را بر دارید و یک لبه آن را با زاویه حدود ۴۵ درجه روی لام تکیه دهید و سپس آن را با نوک سوزن به آرامی پایین بیاورید تا کاغذ را بپوشاند.
با این عمل از تشکیل حباب هوا بین لام ولامل جلوگیری می شود .
● تنظیم میکروسکوپ
الف ) میکروسکوپ را طوری روی میز قراردهید که بازوی آن به سمت شما و صفحه آن به سمت مقابل شما باشد .
ب ) صفحه گردان را بچرخانید وعدسی ضعیفی را که کوتاه تر است و کوچکترین عدد ( بزرگنمایی ) روی آن نوشته شده است در امتداد لوله میکروسکوپ قراردهید ضمناً به صدای جا افتادن عدسی توجه کنید .
ج ) ازعدسی چشمی به داخل میکروسکوپ نگاه کنید و نور آن را تنظیم کنید . برای کم وزیاد کردن نور می توانید روزنه دیافراگم را آن قدرتغییر دهید تا میدان دید روشن و واضح شود ولی نور شدید و زننده نباشد .
د ) نمونه میکروسکوپی آماده شده را در زیر میکروسکوپ بگذارید این نمونه در روی صفحه میکروسکوپ و در زیر گیره هایی آن قرار دهید به طوری که نور در لوله میکروسکوپ بیفتد و میدان دید شما را کاملاٌ روشن کند .
و ) در حالی که از پهلو به میکروسکوپ نگاه می کنید با پیچ بزرگ تنظیم لوله میکروسکوپ را آن قدر پایین بیاورید تا عدسی ضعیف تقریباٌ به یک سانتی مترسطح لامل برسد .
ه ) از عدسی چشمی به درون لوله میکروسکوپ نگاه کنید و پیچ بزرگ تنظیم را آهسته بچرخانید تا حروف به وضوح مشاهده گردند .
ر) برای عوض کردن عدسی ضعیف و مشاهده با عدسی قوی ، صفحه گردان را بچرخانید تا عدسی قوی در امتداد لوله میکروسکوپ قرار گیرد . برای جلوگیری از برخورد عدسی قوی با سطح لام ، ابتدا لوله میکروسکوپ را کمی بالا بیاورید وسپس عدسی قوی را به جای عدسی ضعیف قرار دهید و میزان کنید.
۱) هیچگاه نوک عدسی را بر روی لام فشار نیاورد.
۲) بعد از خاموش کردن میکروسکوپ حداقل ۱۰ دقیقه از حرکت دادن دستگاه اجتناب کنید.
۳) قبل ازاستفاده از میکروسکوپ به تمیز بودن عدسیها مطمئن شوید.
۴) ازاستفاده کردن دستمال کاغذی جهت تمیز کردن لنزها پرهیز نمایید.
۵) همواره برای دیدن نمونه ها از عدسیهای با شماره ضعیف به سمت عدسیهای قوی بروید.
۶) در هنگام استفاده از عدسیهای با قدرت بالا به همان نسبت شدت نور میکروسکوپ را بالا ببرید.
۷) در هنگام قراردادن اسلاید در میکروسکوپ و برداشتن آن از میکروسکوپ توجه داشته باشید که عدسیهای در تماس با اسلاید نباشند.
۸) بعد از استفاده کردن از روغن ایمرسیون عدسی را با مایع مخصوص تمیز نمایید.

محمد انتظامی