نگاهی به طرح توسعه ساختاری ارتش در دهه چهل

سال۱۳۳۲ را باید آغاز پروژه گسترش ارتش ایران نامید. همان گونه که می دانید ارتش ایران به دستور رضاشاه در سال۱۳۰۵ تأسیس شد اما به واسطه بروز مشکلات فراوان در سال۱۳۲۰ منحل گردید. تشکیل مجدد ارتش نیز تنها به دلیل نیاز آن زمان برای مقابله با جنگ داخلی و حوادث جنگ جهانی دوم رقم خورد اما از سال۱۳۳۲ با ورود امریکایی ها به ارتش تحولی گسترده در این نهاد صورت گرفت. عمده این تغییرات به نیروی هوایی و دریایی ارتش ایران مربوط می شد که به واقع شکل جدیدی از این دو نیرو را به منطقه معرفی کرد. ورود تجهیزات جدید و فناوری پیشرفته این امکان را به ایران می داد تا خود را به عنوان ژاندارم نظامی منطقه معرفی کند اما جا دارد به این نکته نیز اشاره شود که تمامی این پیشرفت ها کاملاً وابسته و در گرو حضور مستشاران امریکایی بود. شاید ارتش ایران در آن زمان از قدرت برتر برخوردار شد اما هیچ گاه عزت و اقتدار لازم برای نیروی دفاعی هر کشور را احساس نکرد.
اما اینکه چرا امریکایی ها در آن زمان به توسعه ارتش ایران کمک کردند دو دلیل آشکار دارد. نخست اینکه از گسترش نفوذ شوروی سابق در جنوب و تسلط آن به خلیج فارس جلوگیری شود و دوم آنکه منافع امریکا در منطقه حساس و نفت خیز خاورمیانه به شکل کامل تأمین گردد. بدین سبب نیاز بود ژاندارمی نظامی در خاورمیانه به وجود آید که مقر فرماندهی امریکائیان گردد و ایران محمدرضا شاه بهترین گزینه بود. گسترش نیروی زمینی نیز از سال۱۳۴۵ با باز شدن در های دانشکده افسری برای جذب نیرو همراه بود ‎/ تا پیش از آن سال هر ساله کمتر از ۲۰۰ دانشجو وارد دانشکده می شدند اما از سال ۴۵ و ۴۶ در هر دوره نزدیک به هزار نفر به ارتش ورود پیدا می کردند که افرادی همچون سرلشکر سید حسام هاشمی، رئیس دفتر عمومی حفاظت اطلاعات مقام معظم رهبری و سرلشکر صالحی، فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران از ورودی های همان دوره نخست هستند.
طبیعی است ورود بیشتر، کنترل کمتر را به همراه داشت و اگر شاهد هستیم در بهمن۵۷ ، ۹۹ درصد افسران جزء و درجه داران ارتش شاهنشاهی از دستور سرکوب مردم با توسل به زور تمرد کردند، شاید به این دلیل باشد که برخاسته از ملت بودند و به ملت تعلق خاطر داشتند. جالب است بدانید در فاصله ۱۲ بهمن ۵۷ تا ۲۲ بهمن ماه تمامی پادگان های هوایی تهران، اصفهان، بوشهر، دزفول و تبریز آماده باش کامل بودند و اگر قرار بود دستورات آن زمان اطاعت می شد دست کم ۱۰میلیون نفر در سرتاسر کشور کشته می شدند. حتی یک هواپیما در دهه فجر برای سرکوب مردم به پرواز درنیامد و یک موشک به سوی مردم پرتاب نشد. اینها واقعیات آن روزهای ارتش است که تنها یک دلیل داشت و آن هم همجنس بودن بدنه ارتش با ملت و انقلاب بود. اگر نبود حضور برخی فرماندهان ارشد سرسپرده شاید ارتش از همان ابتدا این میزان اندک درگیری با مردم را نیز ایجاد نمی کرد. اشاره به این نکته نیز جالب است که بسیاری از درگیری های مردم در ارتش در آن روزگار به واسطه طرح های ساواک و دستگاه ضداطلاعات شاهنشاهی با هدف ایجاد شکاف بین مردم و ارتش بود تا از این طریق مردم را نسبت به ارتش بدبین کنند و ارتش را برای سرکوب آنها تحریک، اما جا دارد در این مجال به بینش وسیع و دید جامع حضرت امام خمینی (ره) از ارتش در روزگار اشاره شود. در هیچ یک از اعلامیه ها و رهنمودهای امام (ره) برداشت بیگانه بودن بدنه ارتش و انقلاب نمی شود. ایشان در برخی از اعلامیه های خود به صراحت تأکید کرده اند که ما می دانیم ارتش با ملت است، ارتش با انقلاب است. این دید وسیع تا جایی بود که ایشان پس از ورود به فرودگاه مهرآباد در ۱۲ بهمن در بین دژبانان نیروی هوایی ارتش وارد اتومبیل خود شدند! ایشان چگونه به ارتشی که هنوز در خدمت رژیم شاهنشاهی بود اعتماد داشت. ایشان از کجا می دانستند ارتش به انقلاب پیوسته است. تنها یک گلوله کافی بود!
پس از آنکه اتومبیل ایشان به دلیل ازدحام جمعیت قادر به انتقال ایشان به بهشت زهرا نبود ، امام با هلی کوپتر نیروی هوایی به سمت بهشت زهرا حرکت کردند. در بازگشت هم به همراه حجت الاسلام والمسلمین ناطق نوری و مرحوم حاج احمدآقا با هلی کوپتر در بیمارستان هزار تختخوابی فرود آمدند. واقعاً ایشان چگونه به یک خلبان ارتش اعتماد کردند! پاسخ به این پرسش آسان است. ایشان از باورهای مذهبی بدنه ارتش آگاه بودند و می دانستند ارتش نمی تواند علیه مردم باشد. در بیست و دوم بهمن ماه۵۷ تمامی پادگان های نیروی هوایی عملیاتی بودند و تا دندان مسلح اما هیچ اقدامی نشد. در طول ۱۰روز تاریخی تمامی سربازان پایتخت دست کم ۱۵۰فشنگ ژ-۳ در اختیار داشتند و حتی اجازه شلیک تیربار کالیبر۵۰ تانک می توانست قتل عامی گسترده را رقم بزند ؛ اما این اتفاق رخ نداد.
چگونه ممکن است ارتشی که با شجاعت در روزهای نخست دفاع مقدس سرافرازانه از پس از دشمن بعثی برآمد و ماشین جنگی عریض و طویل صدام ملعون را متوقف کرد نتواند از پس مردم بی دفاع برآید پاسخ بسیار روشن و آشکار است. ارتش از جنس ملت و انقلاب بود.

منبع : روزنامه ایران