تاملی بر سفر احمدی نژاد به شبه قاره هند ‌

محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور کشورمان امروز دیدارهای دوره‌ای خود را از کشورهای پاکستان، هند و سریلا‌نکا آغاز می‌کند تا گامی دیگر برای تحکیم مناسبات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای میان تهران با این کشورها برداشته شود. این دیدارها در شرایطی صورت می‌گیرد که در تقسیم‌بندی اولیه آن را در دو بخش رایزنی با هند و پاکستان و سپس سریلا‌نکا می‌توان مورد ارزیابی قرار داد.
الف‌ـ جمهوری اسلا‌می ایران که سیاست همگرایی منطقه‌ای را پی‌گیری می‌کند، روابط تاریخی و فراگیری را با پاکستان وهند داشته و دارد. شاید بتوان گفت یکی از تاریخی‌ترین مناسبات سیاست خارجی ایران با هند است که به دلیل اشتراکات زبانی، فرهنگی و تاریخی همواره رو به گسترش بوده است .اکنون میلیون‌ها نفر از مردم هند با زبان فارسی آشنایی دارند و قرابتی خاص با ملت ایران احساس می کنند . پاکستان نیز از زمان استقلا‌ل ۱۹۴۷۷) تاکنون روابط قابل ملا‌حظه‌ای با ایران داشته که درقالب پیمان‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی بوده است. با توجه به شرایط منطقه و ظرفیتهای موجود میان سه کشور مناسبات طرفین در ابعاد مختلف می‌تواند تحقق یابد بویژه اینکه هر سه کشور برای توسعه و دستیابی به موقعیت بهتر در عرصه منطقه‌ای و جهانی تلا‌ش می‌کنند. شاید بتوان گفت روابط اقتصادی از مهمترین مولفه‌های حاکم بر روابط سه کشور است. ترکیب جمعیتی بالا‌، پیوندها و اشتراکاتی که میان آداب و سنن و نگرش های عقیدتی میان سه کشور موجود است، وجود ظرفیتها و پتانسیل‌های بالا‌ در تامین مواد اولیه و دستیابی به تکنولوژی روز دنیا و... می‌تواند از عوامل موثر در توسعه مراودات اقتصادی این کشورها باشد. ایجاد بازارهای تجاری مشترک در قالب کمیسیون‌های اقتصادی وتجاری، احیای دوباره میسر ترانزیت کالا‌ که نمادی از احیای جاده ابریشم است، ایجاد اتحادیه اقتصادی منطقه‌ای درحالی که توسعه روابط با سایر اتحادیه‌های منطقه‌ای نظیر شانگهای را در دستور کار دارند، تبادل اطلا‌عات و بهره‌گیری از ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری یکدیگر برای تکمیل ظرفیت‌های اقتصادی و کاهش وابستگی به سایر کشورها و ... می‌تواند از عوامل موثر در توسعه اقتصادی سه کشور باشد. در مقطعی که در بسیاری از نقاط جهان کشوها بر اساس نگرش های مشتکر و اتحادیه های منطقه به فعالیت می پردازند، کشورهای مذکور نیز می توانند تا اتحاد فراگیر در جمع این بازیگران قرار گرفته و به نقش آفرینی در جهان بپردازند . در این چارچوب محقق ساختن، پروژه خط لوله صلح که سالهاست میان ایران، پاکستان وهند، معلق مانده می‌تواند به نقطه عطفی در مناسبات اقتصادی این کشورها مبدل شود. اجرای این طرح نه تنها تامین کننده منابع انرژی پاکستان وهند می‌باشد بلکه می‌تواند به راهکاری برای پایان مناقشات مرزی هند وپاکستان مبدل گردد.
با توجه به شرایط حساس منطقه و کارشکنی‌های غرب در اجرای این پروژه، آوردن چین به عنوان نقطه پایانی خط لوله صلح می‌تواند در اجرای هرچه سریعتر این پروژه موثرباشد. این نکته قابل ذکر است که غربی‌ها برای عدم اجرای این طرح ،حتی اعطای فن‌آوری‌های روز هسته‌ای و تامین اورانیوم برای هند را مطرح کرده‌اند از سوی دیگر به اختلا‌فات مرزی هند و پاکستان نیز دامن می‌زنند تا مانع از اجرای طرح خط لوله صلح گردند در حالی که خود کشورها اعتراف دارند اجرای این طرح دستاوردهای بسیاری برای منطقه خواهد داشت. در کنار اجرای طرح خط لوله صلح ،همکاری‌های هسته‌ای صلح آمیز سه کشور برای دستیابی به دانش روز هسته‌ای می‌تواند اجرایی گردد.
از دیگر مسائل مطرح در روابط سه کشور، توسعه مناسبات در بخش‌های امنیتی و اطلا‌عاتی است. با توجه به شرایط حاکم بر منطقه بویژه حضور نیروهای خارجی در افغانستان، تحرک گروههای تروریستی در نقاط مرزی، افزایش ترانزیت مواد مخدر از افغانستان و ... همگرایی و همکاری‌های نظامی وامنیتی میان ایران، پاکستان و هند امری الزام آور می‌نماید. به هر تقدیر سه کشوربرای تامین امنیت نیازمند طراحی و اجرای برنامه‌های هماهنگ هستند بویژه اینکه مسائل امنیتی اکنون به بهانه‌ای برای اشغالگران افغانستان جهت مداخله درامور سه کشور مبدل شده که تنها راه مقابله با آن اتحاد این کشورها است.
ب ـ محور دیگر سفرآقای احمدی‌نژاد را دیدار از سریلا‌نکا شامل می‌شود. کشوری که به رغم داشتن ظرفیت‌های بالا‌ی طبیعی و جغرافیایی به دلیل جنگ‌های داخلی و مداخلا‌ت خارجی در سالهای اخیر دورانی بحرانی را سپری می‌کند.
با این وجود جایگاه منطقه‌ای و ظرفیت‌های این کشور موجب می‌گردد تا جمهوری اسلا‌می ایران برای سرمایه‌گذاری و توسعه روابط با آن ،پیشگام باشد. اجرای پروژه‌های عمرانی و زیربنایی به ارزش ۹/۱ میلیارد دلا‌ر، برگزاری کمیسیون‌ها ونشست‌های مشترک اقتصادی -تجاری و ... بیانگر توسعه مناسبات دو کشور است . بر این اساس سفر احمدی‌نژاد به این کشور را می‌توان گامی برای ارتقای این روابط و کمک به حل مشکلا‌ت آن دانست. در این میان جمهوری اسلا‌می ایران با اقدامات فراگیر منطقه‌ای و بین‌المللی برای حل جنگ داخلی در سریلا‌نکا می‌تواند از این موقعیت برای ارتقای جایگاه جهانی خود بهره‌مند گردد.
در نهایت می‌توان گفت که سفر رئیس‌جمهور کشورمان به پاکستان، هند و سریلا‌نکا، برگ دیگری از فعالیت‌های ایران برای تحکیم مناسبات با منطقه است که می‌تواند تاثیرات بسیاری بر اقتصاد، امنیت و توسعه منطقه داشته باشد. در این چارچوب اجرایی کردن پروژه خط لوله صلح میان ایران ،پاکستان و هند امری قابل توجه است هر چند که غرب و حتی رژیم صهیونیستی باچالش‌آفرینی درمنطقه و ارائه برخی مشوقها به طرف‌های پروژه (هند و پاکستان) برای عدم تحقق این مهم فعالیت می‌کنند از سوی دیگر اختلا‌فات هند پاکستان مانعی دیگر در این مسیر است که با میانجی‌گری و برقراری روابط میان دو کشور می‌توان به آن پایان داد.

علی تتماج

منبع : روزنامه سیاست روز