تشویق و تنبیه کودکان؛ چه وقت و چگونه؟

به‌طور قطع و یقین همه كارهای خوب و مثبت را دوست دارند و آن را تحسین می‌كنند و البته افرادی هم كه این اعمال را انجام می‌دهند، نزد همه محبوب و قابل قبول می‌شوند.
وقتی كودكی كار مثبتی را انجام می‌دهد و مورد قبول والدین قرار می‌گیرد، والدین با دادن پاداش و هدیه‌ای اورا مورد تشویق قرار می‌دهند و او را تحسین می‌كنند كه مثلاً این كار تو كه غذای خود را كامل خوردی یا اتاق خودرا مرتب كردی كار بسیار خوبی بوده است و با این پاداش و تشویق كه شاید یك اسباب بازی و یا یك جعبه مدادرنگی باشد، به او می‌فهمانند این كار خود را تكرار كند. ولی اگر كودك خطایی بكند پدر و مادر او را تنبیه می‌كنند كه این كار تو ناپسند بوده است و با این تنبیه كه شاید محروم كردن از دیدن تلویزیون باشد، به او می‌گویند این كار خود را تكرار نكند البته یك نكته بسیار مهم و قابل توجه اینجا وجوددارد كه هم تنبیه و هم تشویق نباید از حد خود تجاوز كند اگر برای كار مثبت تشویق سنگینی انجام گیرد، توقع كودك بالا می‌رود و اگر با پاداش‌های كوچكتر از آن راضی نمی‌شود و بیشتر از آن می‌خواهد كه دیگر برای آن فایده‌ای ندارد و همین‌طور تنبیه اگر بیش از حد باشد مثلاً تنبیه‌های بدنی شدید می‌تواند كودك را به آن چیز خاص بدبین كند.
نكته‌ای دیگر كه در اینجا باید ذكر كرد، این است كه اگر تنبیه و یا تشویق می‌خواهد صورت بگیرد، باید بلافاصله بعد از عمل كودك انجام بگیرد و فاصله‌ای بین آن نیفتد چون اثر تنبیه و تشویق را از بین می‌برد باید اگر می‌خواهیم تنبیه كنیم آن را بلافاصله به كار ببریم كه كودك متوجه شود كار او ناپسند و بد بوده است و در مورد تشویق هم همینطور اگر بگذاریم از وقت آن بگذرد كار كودك را بی‌ارزش كرده‌ایم و كودك فراموش می كند این تشویق و یا تنبیه به چه خاطری بوده است. اگر خواستیم كودك را تنبیه كنیم باید او را متناسب با عملی كه انجام داده، از یك سری چیزها كه به آن علاقه دارد، محروم كنیم مثلاً یك ساعت او را از بازی كامپیوتری كه دوست دارد محروم كنیم. این نمونه تنبیه نباید به مدت طولانی باشد چون اثر آن كم خواهد بود و اگر خواستیم كودك را تشویق كنیم چیزهایی را كه دوست دارد در حد توان در اختیار او می‌گذاریم و متناسب با عمل مثبتی كه انجام داده است برایش تهیه می‌كنیم. البته در مورد تنبیه درباره كودك باید در آخر كار یك تشویق هم برای آن صورت گیرد تا كودك انگیزه داشته باشد كه این كار خطا را تكرار نكند. به‌طور فرض اگر كودك را به خاطر كار بدی كه انجام داده تنبیه كرده‌ایم به او بگوییم كه اگر این دوره تنبیه را گذراند و كار بدش را جبران كرد چیز مورد دلخواه او را برایش تهیه می‌كنیم. در مورد كار مثبت هم به همین گونه است اگر كودك كار مثبتی انجام داد به او می گوییم اگر این كار خود را ثبات بخشد پاداش‌های بعدی در انتظار او خواهد بود.

منبع : روزنامه ایران