بررسی محصول پنبه از جهات اقتصادی

۱) پنبه از مهمترین محصولات کشاورزی است که علاوه بر تامین مواد اولیه صنایع نساجی و روغن کشی در اشتغال زائی بخش های کشاورزی ، صنعت و بازرگانی نقش مهمی ایفا می کند. کمتر محصول کشاورزی از نظر قابلیت ایجاد ارزش افزوده و تنوع فرآورده ها ،یارای برابری با پنبه را دارد .
۲) قبل از انقلاب اسلامی که دوران رونق پنبه بشمار می رفت تولید سالیانه پنبه محلوج بطور متوسط ۱۶۵ هزار تن بوده که حدود ۵۰ درصد آن به خارج صادر و باقیمانده در صنایع نساجی کشور مصرف می شد .بعد از وقوع انقلاب اسلامی عوامل متعدد موجبات کاهش شدید سطح کشت و تولید پنبه را فراهم نمودند بطوریکه در سالهای اخیر تولید پنبه محلوج تا ۵۰ هزار تن کاهش یافته است.
۳) مدیران و کارشناسان صنایع نساجی معتقدند ایران از استعداد های فراوان و برتری های نسبی و پویا در صنعت نساجی برخوردار است. لذا باید از فرصت ها و ظرفیت های موجود برای بهبود کیفیت ،تنوع و حضور در بازارهای جهانی استفاده کرد.این در حالی است که هنوز ظرفیت صنعت نساجی به دلیل ناهماهنگی در تعیین و اجرای سیاست های اقتصادی و مدیریتی به میزان زیادی خالی مانده است.
۴) در حال حاضرواردات پنبه انجام می شود.مهمترین صادر کنندگان پنبه به ایران ازبکستان و ترکمنستان می باشند که پنبه آنها علیرغم کیفیت پایین از نظر میکرونری ( مقاومت کمتر نساج ) ،به دلیل ارزانتر بودن وارد می شود. برای حمایت از پنبه تولید داخل،برواردات آن تعرفه تعیین شده است.اما صنایع نساجی توانسته اند با پوشش ظاهرا قانونی این مانع را دور بزنند و با واردات پنبه ای که ظاهرا از نوع الیاف بلند می باشد که رقیب داخلی ندارد (پنبه ایران از نوع الیاف متوسط می باشد ) بدون پرداخت تعرفه اقدام به واردات پنبه نمایند..
۵) صنایع نساجی کیفیت پائین پنبه داخلی را مانع تولید نخ های ظریف می دانند به اعتقاد آنها ماشین آلات مناسب و آزمایشگاه های مجهزی در کشور وجود دارد ولی پائین بودن کیفیت پنبه داخلی شرایط لازم برای تولید نخ های ظریف را ایجاد نمی کند و همچنین باعث کاهش سرعت کار ماشین آلات نساجی و در نتیجه افزایش قیمت تمام شده محصولات و کاهش سود خالص این صنعت می گردد لذا می گویند با واردات پنبه فقط به دنبال تامین مواد اولیه مورد نیاز خود هستند.
۶) ایران در حال حاضر صادرات پنبه ندارد.از دلایل آن می توان به پائین بودن قیمت جهانی پنبه ،راندمان بالای پنبه مجلوج و هزینه تولید کمتر در سایر کشورها اشاره نمود. در برخی سالها مقدار زیادی پنبه مازاد بر نیاز صنایع نساجی ،انبار می شود و راهی به بازار های جهانی نیز پیدا نمی کند. برای خروج از این بن بست پرداخت یارانه صادراتی پنبه محلوج در شورای اقتصاد کشور مطرح اما مورد قبول واقع نشده است
۷) وزارت جهاد کشاورزی همواره نگران کاهش سطح کشت پنبه است و غالبا افزایش قیمت و پرداخت یارانه را چاره ساز کاهش سطح کشت و تولید پنبه می داند. مدیران بخش کشاورزی تسریع در پرداخت یارانه به پنبه کاران را موجب جلوگیری از کاهش سطح زیر کشت بیشتر این محصول در سال آینده می دانند.
۸) صاحبان صنایع نساجی هم معتقدند اگر می خواهیم به هرقیمتی از پنبه کشور دفاع کنیم بدان یارانه دولتی بدهیم نه آنکه حمایت از آن را بر دوش صنایع نساجی بیندازیم .
۹- در سال ۸۵ قیمت پنبه محلوج کشورافزایش یافت و بر شرایط بحرانی تولید این محصول پر اهمیت صنعت نساجی دامن زد.مدیرعامل صندوق پنبه ایران می گوید: در جهت كاهش بحران محصول پنبه و باتوجه به كمبود نیاز داخلی صنایع نساجی دولت تعرفه ۱۵ درصدی واردات پنبه را كاهش دهد.وی گفت: تاكنون ۷۵ هزار تن پنبه محلوج تولید شده است كه باتوجه به احتیاج ۱۵۰ هزار تنی صنایع نساجی ،وزارت جهاد كشاورزی با كاهش تعرفه‌های وارداتی برای تامین پنبه مورد نیازصنایع اقدام كند.
۱۰) صنایع نساجی همواره بر آزادی واردات پنبه و کنترل قیمت آن تاکید می کنند. این صنایع کمتر توان رقابت با رقبای خارجی را دارند و همواره گرانی پنبه محلوج تولید داخل را به عنوان عامل این ناتوانی ذکر نموده اند .
۱۱) متولیان کشت و تولید پنبه همواره افزایش قیمت پنبه و پرداخت یارانه به تولیدکنندگان را ضامن افزایش سطح کشت و تولید پنبه می دانند.
▪ و بالاخره :
قیمت پنبه تولید داخل نسبت به قیمتهای جهانی آن بیشتر است.لذا یارای رقابت با سایر محصولات و حضور در بازارهای جهانی را ندارد. صنایع نساجی گرانی پنبه داخلی را از عوامل اصلی افزایش هزینه ها و پائین بودن کیفیت آن را مانع تولید نخ های ظریف ،کاهش سرعت کار ماشین آلات نساجی و در نتیجه افزایش قیمت تمام شده محصولات و کاهش سود خالص این صنعت می دانند. لذا تمایل به واردات پنبه با قیمتهای جهانی دارند.
▪ و اما :
چه کسی به ضرورت افزایش کارائی پنبه کاران ،بهبود بهره وری عوامل ، کاهش هزینه تولید وتحول فناوری در مزارع پنبه ، بهبود راندمان و کیفیت پنبه محلوج ، معرفی ارقام پربازده ، نوسازی وتحول صنایع نساجی و بهبود کیفیت تولیدات آن ، فعلیت بخشیدن به استعداد ها و برتری های نسبی و پویا در صنعت نساجی ، حضور در بازارهای جهانی و حاکمیت اصل رقابت (مکانیسم عرضه و تقاضا ) در عرصه تولید ، تجارت و قیمتگذاری پنبه می اندیشد؟
▪ به‌ راستی :
پنبه ایران قربانی ناکارآمدی در عرصه های تولید ،بازار رسانی ،فرآوری و تجارت جهانی نیست؟

نویسنده : نورمحمد آبیار

منبع : بانک مقالات فارسی