مگاموتور؛ بهترین الگوی مدیریتی در صنعت خودرو

امروزه گستردگی تكنولوژی و بازار صنعت خودرو، نیاز به حضور مدیرانی را بیش از پیش آشكار می‌كند كه علاوه بر مهارت‌ها و توانایی‌های فردی، دارای مبانی فكری تاثیرگذار در سیستم خود باشند تا بتوانند با نگاه های جدید، در شركت دگرگونی ایجاد كنند زیرا به قول ماتسوشیتای ژاپنی، «اول آدم بساز، كالای خوب خودش ساخته می‌شود.»
شركت‌های بزرگ به مدیران فهیم و بزرگی نیاز دارد كه بتوانند ناممكن‌ها را ممكن كنند و معمولاً این مدیران در جوامع به ندرت یافت می‌شوند. یكی از مشكلات اقتصاد كشور ما این است كه بخش دولتی سود برنده و بخش خصوصی تولیدكننده نیست چون عمده مدیران دولتی فقط به دنبال مدیریت سیاسی هستند نه مدیریت اقتصادی و اغلب مدیران بخش خصوصی هم می‌خواهند یك شبه پولدار شوند و كاری به توسعه ابزاری و اندیشه‌ای ندارند؛ در صورتی كه مدیران فعلی مگاموتور با عنایت به اعتقادات دینی و اسلامی و احساس مسؤولیت در قبال كشورشان و به دور از جنجال‌های سیاسی، بازار كهنه فروشان را برچیدند و بازار نو فروشان را با ایده‌ها و اندیشه‌های جدید خلق كردند و شاید این پند حكیم ابوالقاسم فردوسی را سرلوحه كار طاقت‌فرسای خود قرار دادند كه:
تـن آسانــی و كاهــلی دور كن بكــوش و ز رنج تنـت دور كن
كه اندرجهان سود بی‌رنج نیست كسی را كه كاهل بود گنج نیست
مدیران شركت برای بقا در بازار پیچیده رقابتی صنعت خودرو، ادامه فعالیت با روند موجود را كافی ندانستند و شجاعانه بناهای كهنه را ویران كردند و با كار و تلاش شبانه‌روزی فراتر از انتظارات موجود به خلاقیت و نوآوری پرداختند و خود را برای جهشی به مراتب بالاتر در صنعت خودروسازی مهیا كردند:
هر بنای كهنه كه آبادان كنند نه كه اول كهنه را ویران كنند
برای ارزیابی موفقیت شركت مگاموتور سایپا عوامل ذیل را بررسی می‌كنیم:
۱) شاخص‌های مالی:
میزان اثرگذاری فعالیت یك شركت، با میزان فروش آن ارتباط دارد. حجم فروش شركت طی سال‌های ۸۱ تا ۸۴ از ۲۶۴۷ میلیارد به ۸۰۲۱ میلیارد ریال رسید كه مبین رشد ۳۰۳ درصدی است و رشد سرانه فروش در سال ۸۴ معادل ۳۰ درصد شد كه با عنایت به شاخص‌های برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی كشور ۱۰ درصد بیش از اهداف پیش‌بینی سازمان گسترش و نوسازی صنایع است. حجم دارایی‌های شركت در مدت چهار سال رشد ۲۹۴ درصدی را نشان می‌دهد، همچنین میزان سوددهی شركت به رغم عدم افزایش قیمت خودرو در سه سال اخیر و با توجه به ۳۱۳ میلیارد تخفیف به شركت‌های گروه سایپا از ۸۶۹۷ میلیون ریال زیان انباشته در سال ۸۰ به ۱۶۴۹۰۳۸ میلیون ریال سود در سال ۸۴ رسید كه در مجموع در چهار سال گذشته ۳۱۴۰۳۳۶ میلیون ریال سود با رشد ۱۰۲۸ درصدی به دست آمده است. سرانه سود شركت در سال ۸۴ به رشد ۱۱۶ درصد رسید كه با توجه به شاخص‌های برنامه چهارم توسعه اهداف سازمان گسترش حدود ۶ برابر پیش‌بینی برنامه است.
۲) مدیریت منابع و وضعیت جریان نقدینگی:
مدیریت شركت برای گسترش دامنه فعالیت و توسعه شركت دو وظیفه را به منظور بهبود نقدینگی طراحی كرد: یكی تامین منابع مالی برای فعالیت‌های جاری و دیگری تهیه این منابع برای توسعه شركت. لذا با توجه به كمبود منابع داخلی به علت پرداخت سود سهام به صاحبان سهام و همچنین شرایط فروش نسیه محصول به مشتریان، به منابع خارجی توسل جست و به استقراض از بانك‌ها و افزایش سرمایه مبادرت كرد كه از محل تسهیلات مالی دریافتی در مجموع ۲۳۳ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری و در مدت چهار سال حدود ۱۸۰ میلیارد سود از محل سرمایه‌گذاری‌ها عاید شركت شود. ضمن این كه زمان پرداخت طلب اشخاص كه ۹۰ تا ۱۰۰ روز بود، در سال ۸۴ حداكثر به ۳۰ روز كاهش یافت.
۳) رشد كافی در بازارهای داخلی و خارجی صنعت خودرو:
شركت مگاموتور از سال ۱۳۸۱ جزء ۱۰۰ شركت برتر ایران شناخته شد. روند تولید قطعات و قوای محركه در چهار سال گذشته بیانگر رشد شركت در بازار داخلی صنعت خودروست؛ به طوری كه تولید قوای محركه خودروهای مختلف از ۶۳۹۱۹۱ دستگاه درسال ۸۱ به ۱۵۶۰۴۱۷ دستگاه در سال ۸۴ و سرانه تولید موتور از ۳۹۷ دستگاه در سال ۸۱ به ۸۰۴ دستگاه در سال ۸۴ رسید. همچنین مگاموتور به علت اجرای استانداردها در خطوط تولید، به عنوان تنها تولیدكننده موتور ال ۹۰ (خودروی لوگان) كه از مهمترین و پیچیده‌ترین مجموعه تولیدی خودرو محسوب می‌شود، توسط شركت رنوی فرانسه در ایران انتخاب شد كه این، اولین گام صادرات قوای محركه خودرو در آینده خواهد بود.
۴) مدیریت كیفی و كمی و رهبری در تكنولوژی:
شركت طی چهار سال ۸۱ تا ۸۴ علاوه بر رشد كمی فروش ۳۰۳ درصدی و تولید ۲۴۴ درصدی و رشد دارائی‌های ۲۹۴ درصدی و رشد سود ۱۰ برابری، به استانداردسازی و استقرار نظام‌های كیفی و مكانیزه كردن سیستم از جمله استقرار سیستم كایزن، سیستم مدیریت كیفیت ISO/TS، سیستم مدیریت كیفیت آزمایشگاهی ۱۷۰۲۵ISO/، نظام مدیریت محیط زیست ۱۴۰۰۰ISO/، نظام مدیریت بهداشت حرفه‌ای و ایمنی ۱۸۰۰۰OHSAS/، استقرار نظام تعالی سازمانی مبنی بر استاندارد EFQM و سایر سیستم‌ها و نظام‌های داخلی اقدام كرد، همچنین علاوه بر داخلی سازی قطعات و اشتغالزایی، در جریان همكاری با خودروسازان بزرگ از جمله شركت كیاموتورز، نیسان و... به انتقال تكنولوژی به داخل كشور پرداخت و سپس با روش مهندسی معكوس، به تكمیل و توسعه فناوری مبادرت ورزید.
۵) نوآوری و ابتكار:
مگاموتور در طول چهار سال اخیر ابتكارات زیر را از خود نشان داد:
▪ ایجاد مركز تحقیقات قوای محركه برای ساخت داخل كردن قطعات خودروهای تولیدی و طراحی موتورهای جدید با سوخت‌های دوگانه سوز
▪ نصب سیستم انژكتوری روی خودروهای پراید و نیسان
▪ اجرای گازسوز كردن پراید و نیسان
▪ طراحی موتور ۱۱۰۰ سی‌سی با هدف صادرات
▪ اجرای پروژه سیستم مداربسته كاربراتوری CLC
▪ طراحی و ساخت دینامومتر اینرسی ترمز برای بالابردن سطح ایمنی خودرو
▪ كیت انژكتوری زیمنس برای موتور پراید
▪ طراحی و ساخت مانیفولد جدید نیسان Z۲۴
▪ استفاده از قطعات پلیمری به جای قطعات فلزی در موتور
▪ امكان سنجی نصب گیربكس C.V.T
▪ نصب كیت EGR روی موتور نیسان
● برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته:
برنامه‌ریزی عاملی تعیین كننده در معیار سنجش شركت‌هاست و می‌تواند در پیشرفت و توسعه شركت موثر باشد. یكی از برنامه‌های مهم مدیران مگاموتور، كاهش بهای تمام شده محصولات بود كه به رغم میانگین تورم ۱۴ درصد در چهار سال اخیر و افزایش سالانه حداقل ۲۰ درصد دستمزد كارگران، بهای تمام شده محصولات مگاموتور نه تنها افزایش نیافت بلكه به طور متوسط سالانه بین ۵ تا ۸ درصد كاهش نشان داد.
موضوع دیگر عملكرد تیم‌های آنالیز قیمت و مدیریت خریدهای خارجی است كه میزان صرفه‌جویی تیم‌های آنالیز ۴۱۵۷۲ میلیون ریال و صرفه‌جویی حاصل از تخفیف‌های اخذ شده از خریدهای خارجی ۹/۲۴ میلیون دلار بود.
شركت مگاموتور به عنوان هولدینگ كمپانی، ۲۲ شركت را تحت پوشش دارد كه در سال‌های ۸۱ تا ۸۴ آنها را به اصلاح ساختارها و استقرار سیستم‌های مدیریت كیفیت و نظام بودجه ریزی ملزم كرد؛ به نحوی كه تعداد شركت‌های سودده در سال ۸۱ از ، ۱۱ مورد با ۳۴۰۱۸ میلیون ریال سود را در سال گذشته به ۲۲ شركت با ۹۴۹۱۵ میلیون ریال سود رساند.
● مسؤولیت‌های اجتماعی:
برنامه‌ریزی در شركت مگاموتور چنان است كه این بنگاه نه تنها تحمیلی بر جامعه نیست بلكه با اتخاذ سیاست‌ها و خط‌مشی‌های درست در جهت سیاست‌های توسعه ملی گام برداشته و نقش سازنده‌ای ایفا كرده است؛ به طوری كه علاوه بر هدف سوددهی معقول ، مسؤولیت‌های اجتماعی را نیز در برنامه‌های سالانه خود لحاظ كرده است كه می‌توان به عمده موارد آن اشاره كرد:
مؤدی نمونه سال ۱۳۸۳ سازمان امور مالیات كشور، واحد نمونه صنعتی سال ۸۴، كمك به دانشكده فنی مهندسی گلپایگان وابسته به دانشگاه شریف، تاسیس هنرستان فنی و حرفه‌ای، رعایت استانداردهای محیط زیست، ساخت ارگ گوگد، انجام تشریفات اداری تاسیس دانشگاه علمی و كاربردی، عدم اتكا به حمایت‌های دولتی از جمله یارانه‌های دولتی، عضویت موثر در ۹ انجمن علمی، تخصصی و حرفه‌ای و غیره ...
عملكرد شركت مگاموتور در چهار سال اخیر نشان می‌دهد كه مدیران ارشد شركت یكی از بهترین الگوهای مدیریتی در بخش‌های دولتی و خصوصی در صنعت خودرو هستند و به اعتقاد بنده، چنین مدیرانی را باید به عنوان قهرمان ملی در صنعت خودرو شناخت.
ز خورشید و از باد و از آب و خاك نگردد تبه نام و گفتار پاك
● چند پیشنهاد
باتوجه به این كه دنیای امروز، دنیای ادغام شركت‌ها و ایجاد شركت‌های عظیم برای بالا بردن قدرت چانه‌زنی در سطح ملی و بین‌المللی است، پیشنهادهای زیر ارائه می‌شود:
▪ به منظور كاهش هزینه‌ها، جلوگیری از افزایش قیمت خودرو، تولید خودروی ارزان قیمت و رقابت در بازارهای منطقه‌ای، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران می‌تواند كلیه شركت‌های دست اندركار تولید قوای محركه در دو شركت ایران خودرو و سایپا را در شركت مگاموتور ادغام كند. كه این موضوع تولید موتور را به صورت پلتفرم، كاهش هزینه‌های تولید و خدمات پس از فروش و رضایت مشتریان را در پی خواهد داشت.
▪ یكی از اهداف مگاموتور، تبدیل شدن به یكی از تامین كنندگان جهانی قوای محركه است؛ برای جهانی شدن علاوه بر تحول در ابزار بایست تحول در اندیشه ایجاد شود چون توسعه و پیشرفت به انسان‌های آگاه، متعهد و متخصص نیاز دارد و در دنیای كنونی، دیگر مطالعه ساختارهای سازمانی پاسخگو نیست بلكه می‌بایست به ساختارهای فكری مدیران و كاركنان پرداخت، پس تاسیس دانشگاه علمی ـ كاربردی یكی از ضروریات این مقطع صنعت خودروست.
▪ برای كاهش هزینه‌های تولید و سربار غیرمستقیم و ارزانتر شدن محصولات، ضرورت دارد سازماندهی فعالیت شركت‌های تحت پوشش براساس تمركز فعالیت‌های مشابه در شركت‌های محور و تخصصی كردن آنها صورت پذیرد.
▪ با توجه به تجارب پیمان سپاری در چند سال اخیر در مگاموتور، شایسته است كلیه كارهای تولیدی و خدماتی به استثنای واحدهای مهندسی و تضمین كیفیت به پیمانكار واگذار شود.
▪ با عنایت به این كه مگاموتور یك شركت هولدینگ است، برای جلوگیری از موازی كاری لازم است به بهبود مستمر روش‌های مدیریت و اصلاح ساختار و فرهنگ سازمانی و توسعه نظام‌های جامع اطلاعاتی اقدام شود.
▪ تشكیلاتی كه هدفمند و برنامه دار باشد، به بیراهه نمی‌رود و در برابر تغییر شرایط غافلگیر نمی‌شود. شركت هر چه بیشتر آینده‌نگری كند، احتمال غافلگیر شدنش در برابر حوادث آینده كمتر خواهد بود لذا ضرورت تهیه و تدوین برنامه‌های مدون میان‌مدت و بلندمدت سه ساله و پنج ساله در شركت احساس می‌شود.
چنان دان كه كاری كه دارد دوام بلندی پذیرد از آن كار نام
▪ بهینه‌سازی خطوط تولید، بازسازی و نوسازی كارخانه‌ها براساس فناوری مبتنی بر تولید ناب.
▪ فراهم كردن بستر مناسب برای پذیرش شركت مگاموتور در بورس اوراق بهادار.
▪ اگر شركت مگاموتور می‌خواهد پیشرفت كند و در صنعت خودرو، اندیشه‌ساز و در زمینه محصول، صاحب فن و نوآوری شود باید سیستمی به وجود آورد كه جریان همه اندیشه‌ها را به یك مركز منتقل كند. بنابراین پیشنهاد می‌شود نظام اندیشه‌ها و راهبردها جایگزین نظام سنتی پیشنهادها و انتقادها شود.

محمدرضا حیدری كردزنگنه
مدیریت امور شركت‌ها و توسعه مدیریت نوین مگاموتور

منبع : اندیشه گستر سایپا