استانداردهای انتخاب شغل

انتخاب شغل، حق مسلم هر انسانی است. برای آنکه انتخاب شغل مناسب‌تر صورت گیرد، وجود برنامه‌های راهنمایی و مشاوره شغلی و حرفه‌ای می‌تواند کاملا موثر باشد. از طریق راهنمایی و مشاوره شغلی، فرد خود را می‌شناسد، تصویر دقیقی از خصوصیاتش به دست می‌آورد، از دنیای مشاغل آگاهی می‌یابد، تصور شغلی و حرفه‌ای خود را در برابر واقعیت‌ها مورد سنجش قرار می‌دهد و پس از تجزیه و تحلیل واقعیات و اطلاعات موجود، به انتخاب شغلی می‌پردازد که رضایت شغلی را به همراه دارد و برای جامعه نیز سودمند است.
انتخاب شغل، حق مسلم هر انسانی است. برای آنکه انتخاب شغل مناسب‌تر صورت گیرد، وجود برنامه‌های راهنمایی و مشاوره شغلی و حرفه‌ای می‌تواند کاملا موثر باشد. از طریق راهنمایی و مشاوره شغلی، فرد خود را می‌شناسد، تصویر دقیقی از خصوصیاتش به دست می‌آورد، از دنیای مشاغل آگاهی می‌یابد، تصور شغلی و حرفه‌ای خود را در برابر واقعیت‌ها مورد سنجش قرار می‌دهد و پس از تجزیه و تحلیل واقعیات و اطلاعات موجود، به انتخاب شغلی می‌پردازد که رضایت شغلی را به همراه دارد و برای جامعه نیز سودمند است.
انتخاب شغل، حق مسلم هر انسانی است. برای آنکه انتخاب شغل مناسب‌تر صورت گیرد، وجود برنامه‌های راهنمایی و مشاوره شغلی و حرفه‌ای می‌تواند کاملا موثر باشد. از طریق راهنمایی و مشاوره شغلی، فرد خود را می‌شناسد، تصویر دقیقی از خصوصیاتش به دست می‌آورد، از دنیای مشاغل آگاهی می‌یابد، تصور شغلی و حرفه‌ای خود را در برابر واقعیت‌ها مورد سنجش قرار می‌دهد و پس از تجزیه و تحلیل واقعیات و اطلاعات موجود، به انتخاب شغلی می‌پردازد که رضایت شغلی را به همراه دارد و برای جامعه نیز سودمند است.
با توجه به اینکه در تعیین و انتخاب شغل مناسب، عوامل متعددی دخالت دارند و طرح‌ریزی حرفه‌ای را تحت تاثیر قرار می‌دهند، لازم است به این عوامل توجه شود تا تلفیق مناسبی میان خصوصیات فردی و نوع شغل به وجود آید.
اهم این عوامل عبارتند از:
▪ توانایی ذهنی:
احراز هر شغل به میزان معینی از رشد و توانایی ذهنی نیازمند است. به طور کلی توانایی ذهنی برای انتخاب، آمادگی و اشتغال ضرورت دارد. اگر فرد کم‌هوش، شغلی را برگزیند که انجام آن به هوش و توانایی زیادی نیاز دارد چنین فردی در کارش دچار سرکوفتگی و محرومیت خواهد شد و از عهده انجام کارش به خوبی برنخواهد آمد. همچنین اگر فرد هوشمند، شغلی را انتخاب کند که هوش و توانایی ذهنی کمتری نیاز دارد در این حالت فرد از شغلش خسته خواهد شد و رضایت کافی از شغلش نخواهد داشت. بنابراین برای آن که فرد بتواند دوره‌های کارآمدی را با موفقیت سپری سازد و از شغلش نیز راضی باشد، باید شغلی را انتخاب کند که توانایی ذهنی کافی برای انجام آن را داراست. در این زمینه لازم است که در فرهنگ مشاغل میزان تقریبی توانایی ذهنی مورد نیاز برای انجام هر گروه از مشاغل، معین و مشخص شود.
▪ استعداد:
مشاغل گوناگون به استعدادهای خاص و معینی نیاز دارند. استعداد عبارت از توانایی‌های فطری است که به امر یادگیری کمک کرده و آن را تسریع می‌کند. به بیان دیگر، استعداد، شیوه و میزان یادگیری فرد را در زمینه گوناگون در آینده پیش‌بینی می‌کند.
▪ رغبت:
عبارت از تحریکی احساساتی است که با توجه و علاقه زیاد نسبت به چیزی توام باشد. رغبت زمانی ایجاد می‌شود که انسان چیزی را دوست بدارد، آن را مورد توجه قرار دهد یا درباره آن بیندیشد و سرانجام از آن لذت ببرد، به بیانی می‌توان گفت که رغبت‌ها همان ترجیح و دوست داشتن‌های انسان در لحظه معینی از زمان است. رغبت‌ها منعکس‌کننده توجه فرد به دنیای مشاغل، نوع ارزش‌ها، نیازها و انگیزش‌های فردی است. رغبت‌های انسان همواره در حال تغییر و تحول‌اند و ذاتی نیست بلکه با توجه به عوامل محیطی و نیز تجارب فردی رشد و نمو می‌کند و شکل و فرم خاصی به خود می‌گیرند.
▪ شخصیت:
برخی از عوامل سازنده شخصیت، شامل استعدا‌دها، طرز تلقی، رغبت‌ها، خصوصیات جسمانی، نیازهای خلق و خوی فرد است که در انتخاب نوع شغل تاثیر به سزایی دارند.
▪ توجه به واقعیت‌ها:
عوامل گوناگون ارزش واقعی گروهی از مشاغل را تحت تاثیر قرار می‌دهند و موجب می‌شوند که فرد واقعیت‌ها را نادیده انگارد. با افزایش سن و تکامل انسان، به طور معمول طرح‌ریزی‌های حرفه‌ای فرم واقعی‌تری به خود می‌گیرند و انتخاب‌های فرد بیشتر به واقعیت نزدیک می‌شود. به بیان دیگر، افراد با افزایش سن در انتخاب شغل به استعدادهای و توانایی‌ها، امکانات و رغبت‌هایشان توجه بیشتری می‌کنند.
▪ عوامل محیطی:
عوامل گوناگونی مانند فرهنگ خانواده و طبقه اجتماعی و وضع جغرافیایی به عنوان عوامل محیطی در انتخاب شغل فرد موثر است. فرهنگ مجموعه و نوع خاصی از عادات و خصوصایت رفتاری است که افراد جامعه برای مقابله با مشکلات و سازش با محیط خود و نیز برای ایجاد روابط با یکدیگر مورد استفاده قرار می‌دهند. عواملی مانند نوع رژیم غذایی، عقیده و فلسفه درباره جهان هستی، آداب و رسوم متعدد و چگونگی کار انسان‌ها فرهنگ آن جامعه را تشکیل می‌دهند. هدف از فرهنگ جامعه همان شیوه کلی زندگی افراد آن جامعه است و به میراث اجتماعی که از گذشتگان به ارث رسیده گفته می‌شود. چنین فرهنگی تا حدود زیادی تعیین‌کننده نوع مشاغلی است که در جامعه وجود دارد. طبقه اجتماعی فرد نیز در انتخاب شغل و در طرح‌ریزی حرفه‌ای عامل موثری به شمار می‌رود. برخی از عوامل طبقه اجتماعی مانند وضع اقتصادی فرد، زمینه‌های قبلی خانوادگی و محل اقامت از عواملی هستند که موجب تفاوت و تمایز میان خصوصیات فردی می‌گردند و به نوبه خود در انتخاب نوع شغل تاثیر می‌گذارند

دکترمجتبی جوان‌بختی

منبع : هفته نامه نوین پزشکی