تاثیر هیجان و فشارهای روانی بر مادر باردار

از جمله خصایص طبیعی مادران باردار سرعت و شدت هیجان و احساسات است، بنابراین نامساعد بودن محیط زندگی بر این سرعت و شدت می افزاید یا موجب ناراحتی روانی او می شود و این حالت هیجانی شدیداً و مستقیماً روی جنین اثر می گذارد و خطراتی را برای او به بار می آورد و در بعضی از موارد باعث مرگ مادر باردار می شود یا این امکان وجود دارد فرزند او از همان دوران کودکی یک فرد هیجانی و عصبی مزاج باشد.
به بیان دیگر فشار روانی مداوم مادر کودک را به اضطراب های مادرزادی مبتلا می کند و رشد پس از تولد او را تحت تاثیر قرار می دهد. فراموش نکنیم که «هیچ چیز مانند هیجان های درست و منطقی و عواطف پاک، انسان را سرزنده نگه نمی دارند.»
● عواملی که در دوران بارداری باعث فشار روانی می شوند عبارتند از؛
▪ آبستنی ناخواسته یا بدون برنامه ریزی
▪ طفل ناخواسته
▪ بچه نخست
▪ خانواده بزرگ
▪ ناکافی بودن درآمد خانواده
▪ تغذیه نامناسب مادر
▪ نبودن مراقبت پیش از تولد
▪ فشارها و ناراحتی های بدنی
▪ ترس از تولد بچه
▪ کار کردن مادر در دوران بارداری و فشارهای کاری
▪ احتمال ناهنجاری های بچه
▪ احتمال بد شکلی بچه
▪ سن کم مادر
▪ سن زیاد مادر
▪ فشارهای اجتماعی و گاهی اوقات اطرافیان مادر
▪ فاصله کم بین بارداری ها
● بهترین فاصله بین دو بارداری چقدر است؟
وقتی خبر تولد اولین فرزند خانواده به گوش می رسد، همه بدون استثنا خوشحال می شوند. مادر هم که از همه خوشحال تر است چون باری را که ۹ ماه با خودش حمل کرده بر زمین می گذارد.
اما بعد از مدتی کوتاه سیلی از افکار مختلف و نگرانی های تازه به ذهن او هجوم می آورند. یکی از این نگرانی ها ترس از بارداری مجدد است و اینکه مادر و پدر هر دو باید تصمیم بگیرند که دومین فرزند خود را (البته اگر می خواهند فرزندی دیگر داشته باشند) چه موقع به دنیا دعوت کنند، و اینجاست که بحث فاصله گذاری بین بچه ها داغ می شود.یک مادر ۳۴ساله می گوید؛ «ما ۳ فرزند داریم که فاصله آنها از هم ۱۹ ماه است. وقتی خیلی کوچک بودند زندگی ما به یک جهنم واقعی تبدیل شده بود. تصور کنید سه بچه با فاصله کم و با نیازهای تقریباً مشترک چه بلایی بر سر آدم می آورند؟ اما الان که آنها بزرگتر شده اند اوضاع خیلی خوب است. آنها تنها نیستند و حسابی با هم بازی می کنند.»
ایراد این ماجرا کاملاً مشخص است. پدر و مادر از شدت خستگی جسمی و روحی تاب و توان ندارند. وقتی فاصله سنی بچه ها از هم کم باشد پدر و مادر حداقل برای یکی دو سال اول به شدت خسته اند. این صحنه را تصور کنید که مادر باید در همان حالی که به نوزادش شیر می دهد، بچه بغل به دنبال کودک نوپای خودش هم بدود. ای کاش فقط دویدن بود چون باید همراه او از مبل و میز و صندلی هم بالا و پایین برود،به این ترتیب پشت سر هم بچه دار شدن که در قدیم بسیار دیده می شد، طوری که فاصله بچه ها از هم فقط ۹ ماه بود، در این روز و زمانه، یک فاجعه محسوب می شود. از نظر علمی هم عدم فاصله گذاری مناسب بین فرزندان مردود است.
همزمان با شیر دادن به یک فرزند، مادر باید به فرزند دیگر هم که در رحم در حال رشد است، مواد غذایی برساند که در بسیاری موارد این کار به ضرر هر سه نفر تمام می شود. ضمناً مادر بارداری که با تهوع و علائم اولیه بارداری دست به گریبان است و به دلیل مراقبت از فرزند دیگر که هنوز کوچک است، خواب کافی هم ندارد نمی تواند مراقبت خوبی از خود و کودک متولد شده به عمل آورد که در این بین تکلیف جنین هم کاملاً مشخص است.
در اواخر بارداری هم که مادر سنگین می شود، کودک اول انتظار دارد که مادر او را در آغوش گرفته و راه ببرد و این مساله برای مادر کاملاً عذاب آور و در شرایطی غیرممکن است. شاید به خاطر همین مشکلات، بسیاری از خانواده ها تصمیم می گیرند که فاصله بین بچه ها بیشتر باشد. بعضی ها صبر می کنند تا فرزند اول کاملاً مستقل شده یعنی خودش غذا بخورد، دستشویی برود و لباس بپوشد و بعد به فرزند دوم فکر کنند، بعضی ها هم معتقدند بچه اول به مدرسه برود و چند سال هم صبر کنند تا او از پس مشکلات مدرسه برآمده و بعد بچه دار شوند.شاید جالب باشد بدانید فاصله گذاری بیش از حد بین بچه ها هم خودش دردسرهایی دارد که باید به آنها هم توجه کرد.
● نه کم، نه زیاد
جدیدترین مطالعات نشان داده اند فاصله خیلی کم یا خیلی زیاد بین بچه ها باعث بروز مشکلاتی در دومین کودک شده و احتمال این خطرها بسیار زیاد می شود.
این مطالعه که در مجله انجمن پزشکی امریکا به چاپ رسیده، توسط محققان دانشگاه کلمبیا انجام شده است. آنها معتقدند اگر فاصله بین بچه ها کمتر از ۱۸ ماه یا بیشتر از ۵۹ ماه باشد، امکان بروز مشکلات متعدد برای فرزند دوم افزایش پیدا می کند.در این مطالعه سن مادر و حتی وضعیت اجتماعی اقتصادی او هم در نظر گرفته شده است.
آنها بر این باورند اگر فاصله بارداری ها کمتر از ۱۸ ماه باشد، ۴۰ درصد خطر تولد نوزاد نارس بیشتر شده، امکان کم بودن وزن نوزاد حین تولد ۶۱ درصد افزایش پیدا کرده و زمان تولد نوزاد هم در ۲۶ درصد موارد کمتر از یک نوزاد طبیعی می شود. شاید جالب باشد که به این نتایج بیشتر و دقیق تر توجه کنیم. اگر فاصله بین بارداری ها کمتر از ۱۸ ماه باشد به ازای هر یک ماهی که این فاصله کوتاه تر می شود، باید منتظر این اتفاقات باشیم؛ خطر تولد نوزاد نارس تا ۲ درصد و خطر تولد نوزاد با وزن کم تا ۳/۳ درصد بیشتر می شود.
از طرف دیگر اگر فاصله بارداری ها بیش از ۵۹ ماه (یا ۵ سال) باشد، خطر تولد نوزاد نارس تا ۶/۰ درصد و نوزاد با وزن کم تا ۹/۰ درصد بیشتر می شود. شاید به همین دلایل باشد که متخصصان زنان و زایمان معتقدند برای فاصله گذاری بین بچه ها باید عاقلانه تصمیم گرفت. از طرفی خانواده باید از نظر جسمی، روحی و مالی به وضعیت مناسب تری برسند و وقت کافی برای هر بچه بگذارند.
از طرف دیگر اگر این فاصله بسیار زیاد باشد علاوه بر بروز خطرات جسمی، مادر دچار سالخوردگی و بی حوصلگی شده و امکان رشد و پرورش مناسب را برای او ندارد ضمن اینکه خطرات ژنتیکی هم برای کودک دوم مطرح است.در واقع، وقتی فاصله بارداری ها زیاد باشد ظرفیت و توان بارداری مادر کم شده و همین کاهش توان باروری مادر باعث می شود جنین نتواند به طور صحیح و مطلوب رشد و تکامل پیدا کند.
تحقیقی دیگر که در مجله پزشکی انگلیس چاپ شده است، نشان داده فاصله کم بین بارداری ها خطر مرگ نوزاد را بیشتر می کند. این محققان به پروتئینی اشاره کرده اند که تنظیم کننده زایمان است و وقتی فاصله بارداری ها کم باشد امکان توان این پروتئین در بارداری وجود ندارد، در نتیجه خطر مرگ جنین را تهدید می کند.
● عجله، کار کیست
تحقیقات و بررسی های متعدد فواید فاصله گذاری مناسب بین بچه ها را کاملاً روشن کرده است، چون در این بین نه تنها سلامت جسمی و ذهنی کودک وضع بهتری پیدا می کند بلکه والدین هم فرصت رسیدگی به بچه ها را پیدا کرده و کیفیت زندگی و تکامل کودکان بسیار بهتر و بیشتر می شود. در اکثر بررسی ها مشخص شده است وقتی فاصله بین کودکان کمتر از ۲ سال باشد احتمال کاهش بهره هوشی (IQ) در کودک بیشتر از خانواده هایی است که فاصله بین بچه هایشان بیشتر از ۲ سال است.
ضمناً وقتی فاصله سنی بچه ها از هم بسیار زیاد باشد امکان برقراری ارتباط و بازی با هم در آنها کم می شود. البته در بعضی موارد این فاصله گذاری ها به دلیل بی دقتی نیست. گاهی بارداری ناخواسته اتفاق می افتد و گاهی مادر به دلیل نازایی به وسیله روش های مختلف درمان شده است و می ترسد که با افزایش سن امکان بارداری مجدد در او بسیار کمتر شود، در نتیجه به فاصله کمی بچه دوم را به دنیا می آورد.
با توجه به تمامی این نکات و با دقت به این موضوع که در مورد فاصله مطلوب بین بارداری ها هنوز بحث و اختلاف نظر وجود دارد، اما دانشمندان همچنان معتقدند این فاصله نباید کمتر از ۱۸ ماه (البته بعضی ها حداقل ۱۸ تا ۲۳ ماه را توصیه می کنند) یا بیشتر از ۵ سال باشد چون در هر دو حالت، امکان بروز مشکلاتی برای کودکان و والدین وجود دارد.

منبع: Planning a Family: Web MD
گردآورنده: طلعت ساکی

منبع : روزنامه اعتماد