بیکاری پنهان

در جامعه شاید بتوان موضوعی را به عنوان بیکاری پنهان عنوان نمود که مفهوم واژه‌ای آن عبارتست از: عدم استفاده از نیروهای کارآمد و متخصص و یا کارآمد و متخصصی که دانش آنها مرتبط با مکان اعمال نمی‌شود و در یک سیستم اداری و یا غیراداری در ظاهر نشان دهنده‌ی کار می‌باشند اما در واقع با توجه به تناقض شغلی‌ای که با آن تشکیلات دارند نه تنها نقش سازنده‌ای را ایفا نمی‌کنند، بلکه مشکلات فراوانی برای آن سیستم و کل جامعه نیز ایجاد می‌نمایند و این امر یکی از مشکلات ریشه‌ای سازمان‌ها، ادارات، تشکیلات دولتی و غیردولتی به شمار می‌آید.
و متأسفانه تا به امروز هم تحولاتی در این زمینه در جهت پیشبرد در کار به نحو احسن انجام نشده است.
از طرفی با توجه به فرهنگ شهری و سکونت مردم در شهر این امر روزبه‌روز اهمیت خود را بیشتر نشان می‌دهد و از آنجایی که امروزه ما با دنیایی سروکار داریم که هر لحظه به سمت جلو در حرکت است.
لذا به خاطر اینکه از قافله عقب نمائیم باید برای حل این معضل چاره‌ای اندیشیده شود، البته این موضوع تنها مختص به کشور ما و یا شهر و دیار ما نمی‌شود، بلکه به صورت نسبی کم و بیش آحاد جامعه جهانی با آن روبرو است. طبیعی است که در بعضی از کشورها کم‌رنگ و در بعضی پررنگ‌تر است که برای این موضوع هم برنامه‌ریزی مدون و درست و حساب شده لازم است و هم زمان لازم و کافی می‌طلبد و به نظر این قلم برای رفع این مشکلات یک بسیج عمومی لازم است به عنوان نمونه جای پایی از این معضل را با اندکی تأمل و تعمق می‌توان در شهرداری و مراکز شهرسازی کشور به طور خاص در اداره‌ها و ارگان‌های مربوطه در شهرستان کرج مشاهده نمود. هرچند که نمی‌توان علت تامه‌ی به پایان نرسیده‌ی پروژه‌ی ترمیم خیابان‌ها و به دنبال آن ایجاد مشکلات ترافیکی و غیر آن برای شهروندان موضوع بیکاری پنهان دانست، اما به نظر می‌رسد این مهم از علل اساسی آن به شمار می‌رود. طبیعی است که هر شهروند و کسی که از مسیر چهارراه طالقانی تا میدان قدس(شاه عباسی)کرج و یا اماکن و خیابان‌های دیگری که وضعیتی اینگونه دارند گذر می‌کند در اولین نگاه مسبب وضعیت پیش آمده را در عملکرد و راه‌کارهای متصدیان و افراد مربوطه خواهد دید و حق هم همین است.
سؤال اینجاست اگر مسئوولان امور شهر گرفتار معضل بیکاری پنهان نشده‌اند، باید هم به صورت تئوریک و هم عملا راه کارها و راه‌حل‌های خویش را در جهت رفع این مشکل نشان دهند،‌ به طوری که مردم از عملکرد آنها رضایت داشته باشند. این پروسه‌ی پایان‌ناپذیر که عمدتا به صورت مسکن‌وار و بدون دوام و نه ریشه‌ای و پایدار رفع می‌شود، نشان دهنده‌ی توجه غیرمانای مسئولان امر به این قضیه حیاتی و مهم است و تا زمانی که این مریضی به قول عامیانه سرپایی مداوا شود و برای اینکه بیماری باری به هر جهت خاموش شود، هر بار با مسکنی او را آرام نماییم، همین آش و همین کاسه است و در نهایت عوارض منفی داروهای مسکن خود را به صورت بسیار قوی و البته ویرانگر و کشنده نشان خواهند داد. راقم این سطور به عنوان کسی که او هم احساس می‌کند در شخصیت یک شهروند می‌بایست در قبال این معضل بی‌تفاوت نباشد نکاتی را که به نظر می‌رسد می‌توانند مفید باشند به عنوان علل و نیز راه‌کار فرا روی مسئولان مربوطه و... البته همه‌ی مسئولان و مدیران و دست‌اندرکاران و گردانندگان جامعه اسلامی ما قرار می‌دهد.
۱) از لحاظ قانونی و تخصصی مسأله‌ی مدنظر مربوط به شهرداری است که شهرداری با توجه به برنامه‌ریزی و دادن طرح‌های مناسب بایستی با این مشکل و مشکلاتی از این قبیل مبارزه نماید و راه‌کارهای درست و معین را برای آن پیاده و مسأله را به صورت ریشه‌ای حل و فصل نماید.
۲) درطول تاریخ بیشتر طراحان و متخصصان به روش ساختاری انجام وظیفه نموده‌اند و بیشتر این افراد برای تسکین موقعیت و منافع خود در مقطع زمانی خود به امورات پرداخته‌اند که روش سطحی هیچ دردی را از کار دوا نکرده و نخواهد کرد.
۳) وقتی در بطن مدیریت‌های کشور در یک منظر واقع‌بینانه بنگریم با مشکلاتی در درون این مدیریت‌ها برخورد می‌کنیم که علت عدم دادن کار به کاردان است که با نگاهی به پیکره و چارچوب اداره‌ها این موضوع مسجل و نمایان است. بطوری که افرادی که در این اداره‌ها انجام وظیفه می‌نمایند دارای تعهد و تخصص نیستند که در اکثر آن‌ها از مدیر گرفته تا کارمند جز و آن اداره مشمول حال این قضیه می‌باشند که این نوع روش کاری به جز مشکلات و معضلات در زمینه‌های مدیریتی فرهنگی، اقتصادی، سیاسی،‌ اجتماعی و... چیزی را نمی‌توان دربر داشته باشد.
۴) متأسفانه در کشور بیشتر به مسائل تقلیدی اهمیت داده می‌شود و با تقلید کورکورانه مسائل را دنبال می‌کنیم و نسبت به انجام کارهای تحقیقی ضعیف عمل کرده‌ایم که با این، سالهاست که دود آن نیز به چشم خودمان رفته و خواهد رفت که بایستی به طور منظم و اساسی در مسئله بازنگری دقیق شود.
۵) بحران مدیریت نیز یکی از دلایل اصلی بشمار می‌آید. مدیران به دنبال بسترسازی آنچنانی نبوده و نیستند و اغلب اداره‌ها از کارهای بوروکراسی و تعیین شده تبعیت می‌نمایند که همیشه تکراری است به قول سیزیف دانشمند افسانه‌ای یونان این جوامع مانند کارگری می‌مانند که از صبح تا شام یک سنگ را بالا و پایین می‌کند که این مثال در خصوص جامعه ما بخصوص مدیران اجرایی در خیلی از زمینه‌ها مطابقت دارد.
۶) برنامه‌های پوسیده و سنتی که سالها تدوین شده است نیز یکی از دلایل است که سرمنشأ کلیه‌ی کارهای ما قرار گرفته که این برنامه‌ها نیز با توجه به دنیای مدرن روز جوابگو نیستند و مدیران نیز بر اساس همین برنامه‌ها حرکت و به پیش می‌روند که متأسفانه بازتابی را در جهت رفع مشکلات جامعه نداشته است و به تعبیری این برنامه‌ها به روز نیستند.
۷) استفاده و بهره‌برداری از افراد متخصص و کاردان در برون در شهرداری کرج و سایر شهرهای کشور و تغییر و تحول در نوع مدیریت در درون یعنی جایگزین کردن افراد متخصص و مهندس در زمینه‌های معماری که این امر یکی از پایه‌های فرهنگی ما در شهر و شهرسازی به شمار می‌آید و باید بدان توجه خاصی شود.
۸) حذف و ابطال کردن برنامه‌های قدیمی و قبلی و جایگزین کردن برنامه‌های جدید که جوابگو جامعه امروز باشد، چون با توجه به دنیای تکنولوژی و فناوری و جوامع نوپایی که در آن قرار گرفته‌اند(جوامع صنتعی)نیاز به برنامه‌های مدون و جدید جهت پیشبرد و رسیدن به اهداف در داخل این جوامع می‌باشد و از طرفی هزینه‌های هنگفتی که مسئولان در حوزه‌ی شهرداری‌ها و سایر اداره‌ها انجام می‌شود باید برای رضایت شهروندان باشد که این اوامر نیز برنامه‌های جدیدی را می‌طلبد.
۹) استفاده از توانایی‌های افراد لایق و تفویض اختیارات مناسب در همان زمینه‌های کاری و تحول در سیستم داخلی به طوری که باعث اجحاف و بی‌عدالتی نشود.
۱۰) تشکیل شورای اداری و دعوت از افراد متخصص در اقصی نقاط کشور و اخذ جلسات شهرداری‌ها با شوراهای شهر در کلیه شهرستان‌ها و استخراج نمودن دیدگاه‌هایی که می‌تواند به این مشکلات خاتمه دهد و تشکیل سمینارها و همایش‌های کاربردی در جهت رفع این معضل شده، آنکه هزینه برگزاری این همایش‌ها و نشست‌ها خود باری بر بارها نیفزاید.
۱۱) دعوت از افراد متخصص از داخل و در صورت لزوم در خارج از کشور و تأمین مالی این افراد و خواستن کار مفید از این افراد در جهت بالندگی در سیستم عمرانی کشور.
۱۲) استفاده‌ی درست از بودجه‌های تصویب شده که برای انجام امورات شهری درنظر گرفته می‌َشود و دادن کار را به افراد کاردان و موثق در مرحله اجرایی که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و عدم استفاده از افراد غیرمتخصص که با توجه به بررسی‌هایی که به عمل آمده افراد متعددی به عنوان پیمان‌کار شهرداری معرفی می‌کند که توان کار را ندارند و مشکلاتی از این قبیل را ایجاد می‌نمایند و در سایر کارها نیز این موارد کاملا به چشم می‌خورد.
۱۳) با توجه به اینکه در هر کشوری به شهرسازی جهت ارتقا و گسترش فرهنگ آن اهمیت می‌دهند و از طرفی رکن رکین هر کشوری را شهرداری‌ها ایفا می‌کنند که با این حال نیاز به مدیران مجرب و متخصص در رشد و تعالی فرهنگ شهرسازی احساس می‌شود.
۱۴) توجه جدی به تشویق و توبیخ مدیران اجرایی به طوری که این کار باعث می‌شود تا مدیران اجرایی نسبت به حسن کار ملزم شوند و در ارتقای سطح کاری عزم بیشتری را به کار گیرند و آن سو باعث شده که این مدیران از خطا و ناعدالتی مصون بمانند.
۱۵) با همه این تفاصیل به نظر می‌رسد عمده‌ترین مشکل در این رهگذر آن است که مدیران اهل کار به معنای اعم کلمه نخست تعداد آنها اندک است دوم اینکه در بسیاری از مواقع خودکامه و خودرأی عمل می‌کنند سوم مدیران قوی‌تر و کارآمدتر از خود را نمی‌پذیرند و یا سد راه آنها می‌شوند و چهارم به ظواهر امر توجه می‌شود نه به واقعیت‌ها با این توضیح که یک فرد تحصیل کرده غیر کارا بر یک فرد مجرب و متخصص ترجیح داده می‌شود یعنی در کثیری از مواقع آنانی که مدرکی در دست دارند یا چند صباحی در دانشگاهی درس خوانده‌اند بر آنانی که سال‌ها در کوره‌ی کار و تلاش سوخته‌اند و یا به تعبیری پخته شده‌اند و تجربه‌ی گرانقدری اندوخته‌اند ترجیح داده می‌َشوند و یا عکس آن نیز صادق است.
نتیجه آنکه اگر وجدان کاری در جامعه ما به نحو مطلوبی جای پایی باز کند و توجه به واقعیت‌ها و همین طور توانایی‌های افراد و مدیران و مسئولان نمود پیدا کند گام‌های اساسی در رفع این معضل برداشته خواهد شد و اگر شعار ما این باشد که کارها را به کاردان و کارکن بسپاریم تحت هر شرایطی و در هر موقعیتی قطعا توفیق در همه حال همراهمان خواهد بود.

عابدین پاپی