موانع توسعه تعاونی های کشاورزی

توسعه بخش كشاورزی و روستایی بر پایه توان و امكان سرمایه گذاری و دانش بخش خصوصی آن هم در قالب تشكل ها و تعاونی ها بیش از یك قرن در دنیا قدمت دارد، تا آنجا كه امروز تأمین منابع مالی خرد برای رفع احتیاجات سرمایه ای كشاورزان و تولیدكنندگان و حتی اعطای وام و تسهیلات از جانب بانك ها و آسان سازی راه های دسترسی به خدمات دولتی به شكلی ساده تر و غیرمستقیم بر عهده آنها قرار دارد.
امروزه دولت ها در راستای كاهش بوروكراسی، بخشی از وظایف گذشته خود را در زمینه توزیع نهاده ها، تسهیلات مالی، معیشتی - و بازآموزی، انتقال دانش و تكنولوژی- خدمات و بیمه كشاورزی به تشكل های بخش خصوصی و تعاونی ها واگذار كرده اند كه از نتایج آن بازگشت سریع و مطلوب سرمایه، افزایش نقدینگی اعضا و تقویت بهینه اقتصادی بخش خصوصی بوده است.
در ایران تعاونی ها دارای ساختار جوان هستند و بخش دولتی نیز در پی كاهش تصدی گری است و به توانمندسازی بخش خصوصی معترف است، اما در عمل با این بخش به كشاكش می پردازد.
هنوز به رغم آنچه مسئولان دولتی خود را مدافع آن می خوانند، میدان دادن به تشكل های بخش خصوصی كه از انسجام اتحادیه ها، تعاونی ها و انجمن ها شكل می گیرد به باور برخی دشوار است.
به هر دلیل آنچه در راه فعالیت تعاونی های كشاورزی مانع ایجاد كرده است، وجود دستگاه های مختلف موازی دولتی و پراكندگی تعاونی های بخش خصوصی در چند بخش جداگانه (عدم شكل گیری اتحادیه ها) می باشد. این مشكلات برنامه ریزی برای افزایش كمی و كیفی فعالیت این تعاونی ها را قدری دشوار كرده و زمینه ركود فعالیت تولیدی و اقتصادی آنها را بیش از پیش فراهم ساخته است.
همان طوری كه در مقاله تحت عنوان نقش تشكل های غیردولتی در رونق بخش كشاورزی كه در مورخ ۲۰/۱/۸۵ در بخش سخنگاه روزنامه همشهری چاپ گردیده اشاره شده، به تمامی تشكل ها اعم از سیاسی، صنفی، كارگری توجه شده و به نوعی ساماندهی شده اند. با این وجود بخش كشاورزی كشور با مزیت های بالای خود و با سهم ۳۰درصدی از جذب نیروی كار و تأمین بیش از ۸۰ درصد از نیازهای پراهمیت غذایی كشور و سایر مزیت های آن متأسفانه از تشكل ها و نهادهای مؤثر كارا و توانمند غیردولتی جهت یاری رساندن و تسریع در روند توسعه منابع انسانی و دیگر منابع و ظرفیت های خود محروم است. هم اكنون در بخش كشاورزی چندین هزار تعاونی روستایی و كشاورزی وجود دارد كه بخشی از آن تحت نظارت سازمان مركزی تعاونی روستایی تابع وزارت جهاد كشاورزی است و تعدادی دیگر نیز زیر نظارت وزارت تعاون فعالیت دارند كه تعدادی راكد و اغلب آنها با مدیریت سنتی بدون تغییر و تحول فعالیت دارند.
در صورتی كه در بسیاری از كشورها فعالیت تعاونی ها روزبه روز تخصصی تر می شود در كشور ما نیز اكنون بر خلاف گذشته تخصصی تر شدن فعالیت تعاونی ها و سپردن امور به دست گردانندگان متخصص مورد تأكید قرار گرفته و اتحادیه ها و تعاونی ها با ایجاد انسجام كم كم به سمت متشكل شدن گام برمی دارند، زیرا كه بحق برخی از كارشناسان معتقدند امروز روستاهای كشور نیازمند متولی تعریف شده با ساختار غیردولتی هستند.
زیرا فعالیت در روستاها اقتصادی نیست و تغییر بافت سنتی روستاها فقط به تجربه، دانش و تخصص تعاونی ها و تشكل های بخش خصوصی كه هم به نیروی انسانی كارآمد و ارزشمند و هم به سرمایه كافی دسترسی دارند نیاز دارد، به منظور تسریع در تحقق اهداف دولت محترم در این زمینه پیشنهاد می شود كمیته ای در استانداری ها با اهداف بررسی ظرفیت مسئولیت پذیری و توانمندی تشكل ها در پذیرش امور، امور قابل واگذاری به تشكل ها و زمینه های تشكیل تشكل های جدید بر مبنای پتانسیل های موجود در استانداری ها تشكیل تا زمینه های اطلاع رسانی، انعكاس برنامه ها و سیاست های بخش كشاورزی به تشكل ها، سازمان ها و انجمن های تخصصی بخش، تعامل و گفت وگو بین سازمان ها و نهادهای دولتی و غیردولتی فراهم شود.

مهندس داور رحیمی

منبع : روزنامه همشهری