حاشیه‌ای برای صلح

دكتر حسن لاسجردی، كارشناس مسائل خاورمیانه : سلام فیض، نخست‌وزیر موقت فلسطین كه از سوی محمودعباس، رئیس تشكیلات خودگردان فلسطین تعیین گردیده است، در اولین اظهارنظر خود در این سمت جدید اعلام كرد: تنها با پایان‌گرفتن اشغالگری اسرائیل در سرزمین‌های فلسطینی می‌توان صلح را در منطقه احساس كرد.
از طرف دیگر شیمون پرز، رئیس جدید رژیم صهیونیستی طی سخنانی در مراسم رسمی خود گفت: برای ارتقای فرآیند صلح در منطقه تلاش خواهم كرد. در همین ارتباط روزنامه «تهران امروز» در گفت‌وگویی با دكتر حسن لاسجردی، كارشناس مسائل خاورمیانه به تشریح این مواضع پرداخته است.
ـ به نظر حضرتعالی، همزمانی اظهارات صلح‌طلبانه شیمون پرز و سلام فیاض را چگونه ارزیابی می‌كنید؟
اظهارات اخیر شیمون پرز به‌عنوان رئیس جدید رژیم صهیونیستی مبنی بر تمركز وی بر طرح‌هایی برای بهبود رابطه در داخل رژیم و همچنین پیشبرد صلح با فلسطینی‌ها از سوی دیگر در سخنرانی این مقام اسرائیلی در مراسم تحلیف خود در كنار مصاحبه دیروز سلام فیاض، نخست‌وزیر انتصابی دولت ابومازن مبنی بر اینكه تنها راه رسیدن به صلح با پایان اشغال فلسطین است، از چند جنبه قابل تامل و بررسی است:
ـ اگر بخواهیم این ۲ اظهارنظر را مرتبط به هم تلقی كنیم، این تلقی تصادفی به‌نظر می‌رسد و هیچ ارتباط منطقی در ارائه این ۲ دیدگاه مبنی بر وجود یك برنامه از قبل تعیین‌شده برای اعلام این موانع وجود ندارد. ـ از منظری دیگر می‌توان ارتباط این ۲ سخن را به یك رابطه علمی و معمولی نزدیك دانست، یعنی اینكه پس از اعلام مواضع شیمون پرز در جایگاه جدیدش مبنی بر پیگیری مشی گذشته خود در روند صلح، اینك سلام فیاض برای كسب وجهه سیاسی و اعلام مواضع واكنشی به پرز اعلام داشته، تنها راه جامع پایان افشاگری است.
ـ از جنبه‌ای دیگر می‌توان گفت كه اصولا این اظهارات به‌ویژه از سوی گویندگان آن كه از چهره‌ها و جناح‌های معلوم‌الحال دو طرف هستند، می‌تواند دارای تلقی و معنای ویژه باشد. توضیح بیشتر اینكه از منظر جناح اسرائیلی و فلسطینی صلح و به تفاهم و توافق رسیدن با آنچه در معانی حقوق بین‌المللی مطرح می‌شود متفاوت است چرا كه در طول دهه پایانی قرن بیستم رژیم صهیونیستی در طول ۱۰ سال روند صلح را به اخذ هرچه بیشتر امتیازات و در برخی مواقع اعطای امتیازات نابرابر به فلسطینی‌ها دنبال كرده است و در مقابل هم فلسطینی‌ها با توجه به مقتضیات روزگار و نقش‌آفرینی عوامل بیرونی تلاش كردند تا از حریف خود حداقل امتیازات را در شناسایی یك قدرت سیاسی در كنار داشتن حداقل‌های استاندارد و یك واحد مستقل سیاسی در ابعاد سیاسی و بین‌المللی داشته باشند. در حالی كه به‌نظر می‌رسد حداقل در حقوق بین‌المللی، مصالحه برای دو طرف باید از موضعی برابر، قبول و مشروعیت طرفین و اعطای مابه‌ازای غرامت‌های صدمات گذشته و مهم‌تر از همه اتخاذ یك خط‌مشی منطقی برای حل مشكلات و معضلات باشد.
ـ به نظر شما نگاه حماس به مواضع اخیر پرز و سلام فیاض چه می‌تواند باشد؟
با عنایت به مواضع اعلامی حماس در گذشته و تاكیدات رهبران آن مبنی بر عدم شناسایی رژیم صهیونیستی و عدم پایبندی به قراردادهای صلح منعقده بین رژیم صهیونیستی با طرف فلسطینی و همچنین تاكید بر ادامه مقاومت ‌در سرزمین‌های اشغالی به نظر می‌رسد نگاه و مواضع حماس در شرایط فعلی با عنایت به اظهارات پرز و فیاض روشن و مبرهن باشد.از سوی دیگر دامنه حوزه و نوع نگاه حماس به مقوله مذاكرات با نگرش دو طیف دیگر تا حدود زیادی متفاوت است. حماس اصولاً به خط مشی و تفكری كه به طرف اسرائیلی مشروعیت و امتیاز ویژه بدهد مخالف است و اعلام داشته كه مبارزه برای آزادی سرزمین فلسطین را تداوم خواهد بخشید و این با خط مشی گروه‌های سیاسی دیگر مانند فتح و ساف كه از مرامنامه خود حذف اسرائیل و همچنین شناسایی آن رژیم را به عمل آورده‌اند، به‌طور اساسی متفاوت است.از منظری دیگر در جدول تحولات فلسطین به نظر می‌رسد اعلام مواضع پرز و سلام فیاض یك نوع درك متقابل و همنوایی در قبال ضلع سوم تحولات فلسطین در جهان كنونی باشد یعنی اینكه دو طرف كه با تحریك آمریكا و كمیته چهارجانبه و نظر مساعد دبیركل سازمان ملل برای حل مشكلات موجود در تلاش هستند، فضای كنونی را بهترین معضل برای همراهی دیده‌اند و از سوی دیگر با توجه به مساله تشكیل دولت وحدت ملی و اختلافات فتح و حماس به نظر می‌رسد در سطح افكار عمومی اتخاذ مواضع همسو از سوی شیمون پرز و سلام فیاض تا حدود زیادی مقبول مقامات دو طرف باشد و این در حالی است كه تاریخ نشان داده مقامات فلسطینی همیشه در قبال اسرائیل نمی‌توانند تابع سیاستمداران خود باشند.

منبع : روزنامه تهران امروز