گاه و بیگاه

۱) (روی اول) دونوازی سنتورو تنبک
در این قطعه ، ترکیب بندی دو ساز ، بسیار خوب صورت پذیرفته است. همچنین ضربات تنبک ، چیزی بیش از همراهی یک ساز دیگر است و شخصیتی کاملا مستقل دارد.
قسمت آغازین ، ضربه های هشدار دهنده و آرام سنتور با تنبک است. ضربه ها گاه چنان است که انگار صدای ریزش چیزی به گوش میرسد ، ریزش چیزی شبیه به آب.
گاه سنتور، تنبک را همراهی میکند و گاه تنبک سنتور را و گاه هر دو با هم همصدا میشوند.
نوا ها همه حالتی هشدار دهنده دارند ، همراه با اضطراب و تنشی که جز درونی آهنگ است.
تنبک درافزایش تنش ویا تغییر ملودی یا ادامه ملودی قبل نقش موثری دارد. حتی زمانیکه به تنهایی مینوازد فضا را برای چنین تغییراتی باز نگاه میدارد.
گاه وقفه هایی در این حالات تنش آلود ایجاد میشود. قطعاتی که حالت سرخوش گونه دارند اما ناپایداری آنها از نحوه نواختنشان که با تاکیدی ساختگی همراه است ، هویداست. ضربات تنبک هم در چنین مواقعی ، حالتی تصنعی ، مشابه سنتور ، به خود میگیرد اما این لحظات طولانی نیستند.
تنبک در فضا سازی برای ملودی جدید ، نقش مهمی ایفا کرده است. و همچنین در ایجاد کنتراست و فضاهای ناهمگون ( زمانی که نوعی بی تفاوتی و یکنواختی بر آن حاکم است اما تنش موجود در نواهای سنتورادامه دارد ).
در قسمت پایانی ، که ورود به آن با تنبک آغاز میشود ، هشدار ها هنوز ادامه دارند ودر ایجاد حالات چند صدایی نوعی آشفتگی موج میزند.
۲) (روی دوم) تکنوازی سنتور
صداهایی آرام که موج وار روی هم می لغزند و مانند امواج آب بآرامی پیش می آیند.
بعد تلاطمی ناگاه : نواهایی سریع و سراسیمه ، تناوبی که در تمامی آهنگ به چشم میخورد : تناوب عصبیت – آرامش ، اماآرامشی که بسیار سریع ، کوتاه وگذراست.
زمانیکه صداها حالتی ناراحت میابند ، گاه مانند آنست که تمامی رنگها به یکباره به سوی بوم پرتاب شده باشند.
حالت عصبیت ، با اجرای تکنیک ریز ، ضربات سریع که حالتی از درهمی ئو آشفتگی را ایجاد میکنند ، مالش سیم ، سکوت ، گاه با تکرار طولانی و بی وقفه یک ملودی خاص که یکنواختی و بدنبال آن تاثیر ملال آور روحی را ایجاد میکند ، پدید می آید.
جایی در آهنگ هست که فقط صدای در هم مالش سیمها و ضربات تک به گوش میرسد ، که میتواند تداعی کننده همهمه جمعیت و تکنولوژی صنعتی باشد. و در جایی دیگر مالش سیم به گونه ای دیگر روح و روان انسان را در معرض تهاجم نشان میدهد.
قطعه انتهایی شبیه تصویر کسی است که میدود و همچنان میدود تا از این هیاهو بگریزد و به جایی امن پناه ببرد ، اما در نهایت همان جای امن نیز ناامن است. صداهایی آرام و هشدار دهنده که موج وار پیش میایند و ضرباتی سریع و سراسیمه و پرتنش که بدنبال آن فرا میرسند ، واین همان فرم آغازین قطعه است.
در مجموع موسیقی "گاه و بیگاه" برای آن نیست که با گوش دادن به آن آرامش بیابیم ، بلکه برای آنست که همان اند آرامشی را هم که به طریقی یافته ایم ، از دست بدهیم.

سوسن قیصر زاده
علیرضا مرتضوی : سنتور
محمد رضا مرتضوی : تنبک
نشر هرمس

منبع : گفتگوی هارمونیک