حلقه مفقوده میان صنعت و دانشگاه

ارتباط میان صنعت و دانشگاه از دیرباز در بسیاری از کشورها مطرح بوده است. برخی از کشورها بنا به نیاز و ساختار صنعتی و دانشگاهی خود این ارتباط را تا حد ممکن تبیین، طراحی و به اجرا درآورده اند. اما به علت پیچیدگی موضوع، استقرار چنین ارتباطی در بسیاری از کشورها همچنان با مشکلات فراوانی مواجه است.
پیشرفت تکنولوژی کنونی کشورهای پیشرفته بدون توجه به آموزش، امکانپذیر نیست و این کشورها در حقیقت از وابستگی حیاتی آموزش و تکنولوژی، به ارتباط صنعت و دانشگاه رسیده اند. البته برای اجرای این پدیده در جامعه باید بسترسازی شود و دانشگاه موظف است نیروی انسانی خلاق تربیت کرده و صنعت نیز قدرت پذیرش خود را افزایش دهد.
هرگاه در جامعه صحبت از ارتباط دانشگاه و صنعت می شود، بیشتر اذهان متوجه دانشگاه های صنعتی و دانشکده های علوم می شود. در حالی که این گمان، برداشت درستی از موضوع نیست و صنایع با طیف وسیعی از علوم مختلف سروکار دارند.
دانشگاه و صنعت باید با هم ارتباط دوسویه ای داشته باشند و با هم همکاری کنند. این ارتباط به معنی جاری شدن علم دانشگاه ها در شاهرگ های جامعه و استفاده علمی از دانش است. یعنی این که دانشگاه ها و پژوهشگران به حل مشکلات و چالش های روزمره جامعه کمک کنند. متأسفانه در حال حاضر تنها بخش کوچکی از علم تولید شده در دانشگاه های کشور برای حل مشکلات و برآوردن نیازهای جامعه به کار گرفته می شود. بنابراین دانشگاه و صنعت باید با هم هماهنگ شوند، در خدمت همدیگر و در نتیجه در خدمت جامعه باشند. البته دولت باید نقش یک رابط میان این دو باشد و ارتباط دانشگاه و صنعت را ساماندهی کند.
از وقتی که دانشگاه ها به وجود آمده اند، تحقیقات در کنار آنها رشد کرده و تحقیقات علمی ـ تخصصی ارزشمند موجب به کمال رسیدن یک موضوع با تئوری علمی شده است. متأسفانه در کشور ما این مهم کمتر مد نظر قرار گرفته است و در دانشگاه ها سیستم مناسبی برای تحقیق وجود ندارد. تاکنون برنامه های متنوع و روشنی درنظر گرفته نشده است که افراد در حال تحصیل و فارغ التحصیل شدگان را به تحقیق وادارد. تحصیلکرده ها از دل صنعت بیرون نیامده اند تا کارآزموده باشند و استادان دانشگاه ها که به تحقیق می پردازند بیشتر کسانی هستند که از صنعت اطلاعات کمی دارند. از طرفی، هر چند بیشتر دست اندرکاران اصلی صنعت کشورمان فارغ التحصیلان دانشگاه ها هستند ولی وقتی همین فارغ التحصیلان به مسئولیتی می رسند با دانشگاه بیگانه می شوند.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که محدود بودن ارتباط دانشگاه با صنعت، منجر به آن شده که تحقیق و نوآوری در صنعت کمتر به وجود آید و اتکا به تکنولوژی خارجی ادامه پیدا کند. در همین راستا برای روشن تر شدن این مطلب، محمدرضا سجادیان نماینده مجلس شورای اسلامی می گوید: رابطه صنعت و دانشگاه رابطه بسیار ضعیفی است و این در حالی است که در همه دانشگاه های دنیا میان صنعت و دانشگاه رابطه تنگاتنگی برقرار است و دانشجویان در کارخانجات مشغول به کار هستند.
سجادیان ادامه می دهد:
در کشور ما برقراری ارتباط میان صنعت و دانشگاه مربوط به وزارت علوم و تحقیقات است و تاکنون هیچ گونه اقدامی در این باره صورت نگرفته است. تنها دانشجویان، ۲ واحد با عنوان کارآموزی در دانشگاه ها می گذرانند.
این نماینده مجلس با بیان این که مسئولان دولتی باید در این زمینه برنامه ریزی کنند، اظهار کرد از زمانی که ۷۰ تا ۸۰ درصد فعالیت اقتصادی کشور در دست دولت است و سهم شرکت های خصوصی حدود ۲۵ درصد تخمین زده شده، دولت می تواند از این فرصت استفاده کند و دانشجویان را با صنعت آشنا کند. وی درباره این که مجلس شورای اسلامی تاکنون چه فعالیتی انجام داده است تصریح می کند این مسأله به مجلس شورای اسلامی مربوط نمی شود، بلکه این کار باید میان وزارت علوم و تحقیقات و وزارت «صنایع و معادن» صورت گیرد و اگر دولت لایحه ای به مجلس بفرستد قطعاً نمایندگان مجلس شورای اسلامی از آن استقبال خواهند کرد.
وی همچنین می گفت: طبق برنامه چهارم توسعه، باید سالانه ۸۰۰ تا ۹۰۰ هزار فرصت شغلی ایجاد کرد. بنابراین به جرأت می توان گفت، ایجاد اشتغال از وظایف دولت است.
● صنعت و دانشگاه از هم برتری ندارند
هادی غنیمی فرد رئیس شبکه های خانه صنعت و معدن، نیز معتقد است:
دانشجویان از نظر عملی با صنعت آشنا نیستند و تنها به شکل نظری با درس های مربوط به صنایع آشنا شده اند و دانشجویان رشته های فنی و مهندسی باید مطالعات میدانی داشته باشند.
غنیمی فرد ادامه داد:
تحقیق در دانشگاه ها بسیار کم صورت می گیرد و تقریباً می توان گفت اگر هم تحقیقی صورت می گیرد بسیار ضعیف است. بنابراین از اساتید دانشگاه ها درخواست می کنیم در کنار درس های تئوری، دانشجویان را به درس های عملی نیز آشنا کنند تا این ارتباط نزدیک تر شود.
وی همچنین اظهار کرد:
صنایع باید با دانشگاه ها ارتباط نزدیک تری برقرار کنند و باید بدانند که هیچ کدام از دیگری برتری ندارند و باید یکسان و همسان با هم کار کنند. وی درباره این که چرا ارگانی می تواند به ارتباط صنایع و دانشگاه ها کمک کند تصریح کرد:
زمانی که همه چیز در اختیار دولت باشد هیچ وقت این مشکل حل نخواهد شد. گفتنی است که وزارت علوم و صنایع می توانند برای ارتباط میان صنایع و دانشگاه ها نقش مهمی را ایفا کنند البته با کوچک شدن دولت شاید این مسأله راحت تر صورت گیرد.
● آموزش به تنهایی برای جامعه مفید نیست
محمدقلی یوسفی استاد دانشگاه علامه طباطبایی، با بیان این که صنعت و دانشگاه به صورت دو جزیره مستقل از هم عمل می کنند گفت: با توجه به اهمیت ارتباط صنعت و دانشگاه، متأسفانه هنوز این مسأله مرتفع نشده است در حالی که دانشگاهیان و دانشجویان به راحتی می توانند نیاز صنعت را شناسایی کنند و از طرف دیگر صنعتگران نیز می توانند مشکلات خودشان را به وسیله دانش دانشجویان رفع کنند.
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان این که اگر صنعت و دانشگاه ارتباط نزدیک با هم برقرار نکنند به طور قطع جامعه از این وضع لطمه می خورد گفت:
آموزش به تنهایی برای جامعه مفید نیست و در حال حاضر شاهد این واقعیت هستیم که روز به روز به افراد بیکار تحصیل کرده جامعه افزوده می شود.
وی ادامه داد:
دانشجویان واقعاً به درس های نظری علاقه مند نیستند و بیشتر تنها برای گرفتن مدرک به دانشگاه ها می آیند و فکر می کنم باید منابع درسی متناسب با جامعه تغییر کند و در عین حال دانشگاهیان امکانات مورد نیاز دانشجویان را فراهم کنند تا بی درنگ بعد از فارغ التحصیلی در کارخانه های صنعتی مشغول به کار شوند. البته ناگفته نماند که صنعتگران هم حاضر نیستند تنها افرادی را که به صورت تئوری مدرک گرفته اند را صرف داشتن مدرک استخدام کنند. یوسفی با بیان این که یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان با عنوان بودجه تحقیقاتی به دانشگاه ها اختصاص می یابد تصریح کرد: دانشگاهیان تنها از این بودجه استفاده می کنند و اصلاً به این که آن طرح ها چقدر مفید است توجهی نمی کنند.
وی طرح های دانشگاهی را با نام طرح های آبکی توصیف کرد و گفت:
دادن این بودجه ها، تنها رانت را به وجود می آورد که این مسأله خودش می تواند برای دانشگاه ها مشکل ایجاد کند. گفتنی است که برقراری این ارتباط می تواند به جامعه و بویژه دانشگاهیان و صنعتگران کمک شایانی کند.

محبوبه ابویی

منبع : بنیاد آینده نگر ایران