اختلالات ناشی از کمبود ید

● پیشگیری از اختلالات ناشی از كمبود ید:
اختلالات ناشی از كمبود ید یكی از مشكلات بهداشتی تغذیه‌ای جامعه ماست كه تقریباً در اكثر كشورهای جهان شایع بوده و مانع از توسعه و پیشرفت جامعه می‌شود. این كمبود از نظر ذهنی و جسمی انسان را دچار نقص نموده یادگیری را مختل میكند و روی هوش تاثیر منفی می‌گذارد.
● ید چیست؟
۱) یك ماده مورد نیاز برای زندگی است كه باید به طور روزانه مصرف شود.
۲) حیاتی ترین نقش ید شركت در ساختن هورمونهای تیروئید میباشد.
۳) هورمونهای تیروئید پس از ساخته شدن در تكامل و عملكرد طبیعی مغز و سیستم عصبی حفظ دمای بدن و انرژی تاثیر میگذارد.
●میزان مورد نیاز روزانه ید:
نیاز روزانه بدن به ید بین ۱۵۰-۱۰۰ میكروگرم میباشد (یك مقدار بسیار كم به اندازه سر سوزن) مقدار مورد نیاز در تمام طول عمر توسط انسان یك قاشق چایخوری است كه البته آنچه مهم است دریافت مداوم ید بطور روزانه است.
● اختلالات ناشی از كمبود ید و علایم آن
در صورتیكه ید به مقدار لازم به بدن نرسد اختلالاتی در اعمال غده تیروئید ایجاد میگردد، هورمونهای تیروئید جهت رشد در دوران جنینی، نوزادی، كودكی و نیز برای فعالیت طبیعی جسمی و ر وانی افراد بالغ ضروری هستند. این اختلالات كه به دنبال كمبود ید بوجود می‌آیند از این قرارند:
▪ دوران جنینی و نوزادی:
در دوران جنینی كمبود ید باعث سقط جنین، تولد جنین مرده، ناهنجاریهای مادرزادی، افزایش مرگ و میر اطفال و نوزادان، اختلالات حركتی و روانی و كم‌كاری تیروئید، رشد ناقص دستگاه عصبی و عقب‌ماندگی ذهنی میگردد.
▪ دوران كودكی و نوجوانی:
در دوران كودكی و نوجوانی كمبود ید موجب گواتر، كم‌كاری، تیروئید، عقب ماندگی جسمی و روانی میگردد.
▪ بالغین:
در بزرگسالان كمبود ید باعث گواتر، كم‌كاری، تیروئید، اختلال در اعمال جسمی و روانی و ناراحتیهای گوارشی و قلبی میگردد.
● توصیه‌های وزارت بهداشت و درمان
۱) بهترین،‌ مناسب‌ترین و كم‌خرج‌ترین روش پیشگیری از اختلالات ناشی از كمبود ید، مصرف نمك ید‌دار می‌باشد.
۲) تمام افراد جامعه از پیر و جوان سالم و بیمار به دریافت مداوم و روزانه ید نیاز دارند.
۳) بنابراین نمك یددار نه فقط بی‌ضرر است بلكه مصرف آن برای زنان باردار و كودكان ضرورت دارد.
۴) نمك ید‌دار هیچ ضرری به افراد نمی‌رساند و در شرایطی كه به علت بیماری، ‌رژیم كم‌نمك تجویز می‌شود باید نمك یددار را به مقدار كمتر مصرف كرد.
● طرز نگهداری نمك یددار:
۱) نمك یددار را در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندهید.
۲) نمك یددار را در ظروف تیره‌رنگ نگهداری نموده و درب آنرا پس از هر بار مصرف محكم ببندید.
۳) مدت مصرف نمك یددار از زمان تولید تا شش ماه میباشد.
● منابع غذایی ید:
ید بطور طبیعی در خاك و آب وجود دارد، البته نیاز طبیعی انسان از طریق مصرف محصولاتی كه بر روی خاك غنی از ید كاشته می‌شوند تامین می‌گردد ولی بهترین منابع غذایی ید غذاهای دریایی (خرچنگ، میگو، صدف، ماهی) می‌باشند. لازم به ذكر است كه گوشت‌ ماهی آب‌شور بیش از گوشت ماهی آب شیرین ید دارد.
● توصیه‌های تغذیه‌ای:
۱) مصرف نمك یددار برای تمام افراد جامعه توصیه می‌شود.
۲) نمك یددار در همه‌جا توسط همه افراد و برای همیشه باید بجای نمك معمولی مورد استفاده قرار گیرد.
۳) نمك یددار را باید در همه مصارف جایگزین نمك معمولی كرد.
با مصرف روزانه نمك یددار میتوان از گواتر و سایر اختلالات ناشی از كمبود ید جلوگیری نمود.

حوزه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان فارس.
واحد خانواده و تغذیه

منبع : مرکز بهداشت شهرستان شیراز