زمستان خاموش در راه است

هنوز ماه‌های ابتدایی سال جاری را سپری می‌کردیم که خاموشی‌های پراکنده بخش‌هایی از شهرهای بزرگ و نیز استان‌های جنوبی کشور را در ساعت‌هایی از روز در تاریکی فرو برد. اما با وجود این میزان خاموشی‌ها پرویز فتاح به هیچ وجه زیر بار این معضل نرفت که کشور با کمبود تولید برق مواجه است و همچنان اصرار داشت که خاموشی‌ها به دلا‌یلی همچون نارسایی‌های موجود در شبکه رخ می‌دهد که دلیلی آن نیز به فرسودگی شبکه‌های برق در کشور باز می‌گردد. ‌اما این خاموشی‌ها برخلا‌ف انتظار وزیر نیرو ادامه یافت تا آنجا که هر روز بر میزان گستردگی آن افزوده می‌شد. بر این اساس فتاح که گویی خشکسالی امسال را که از ماه‌های پایانی سال گذشته در مورد آن هشدار داده شده بود را فراموش کرده بود و همین امر سبب شد علت گسترش خاموشی‌ها را به کمبود منابع آب و نیز از کارافتادگی نیروگاه‌های برق آبی نسبت دهد و اظهار کند که با سپری شدن مردادماه که زمان پیک گرما و مصرف برق محسوب می‌شود میزان خاموشی‌ها نیز کاهش یافته و در اکثر موارد تاریکی‌های ناشی از قطع برق نیز برطرف شود. ‌
بر همین مبنا و در حالی که فتاح ناچار به پذیرش قطعی برق در کشور به دلیل کمبود تولید بود وزارت نیرو در اقدامی تصمیم گرفت برای هماهنگی بیشتر با مشترکان خود در شهرهای بزرگ از جمله تهران جدولی در خصوص چگونگی خاموشی‌ها بر اساس گروه‌ها و مناطق مختلف شهری تدوین کند تا بر این اساس برای هر گروه مشخص باشد که چه ساعاتی از روز را در خاموشی سپری خواهد کرد. اما افزایش دمای هوا و نیز کمبود تولیدات نیروگاه‌های برق بیش از این بود که خاموشی‌ها بر اساس جدول زمان‌بندی رخ دهد که به این ترتیب بسیاری از گروه‌ها در هر روز تا ۴ مرتبه خاموشی در روز را نیز تجربه کردند. ‌
با این اقدامات فصل گرما نیز سپری شد و در حالی که بر اساس وعده‌های مقامات وزارت نیرو گمان‌ها بر این بود که خاموشی‌ها نیز پس از شهریور برطرف شود، وزیر نیرو پرده از واقعیت‌های مربوط به کمبود برق برداشت و هشدار داد که زمستان امسال نیز قطعی برق ادامه خواهد داشت و در بیان دلا‌یل خود نیز به خارج از مدار بودن نیروگاه‌های برق آبی و پیش‌بینی‌ها سازمان هواشناسی در خصوص ادامه کاهش بارندگی‌ها در فصل سرما نیز کمبود سوخت برای نیروگاه‌های حرارتی اشاره کرد. ‌
● خشکسالی بهانه است
خشکسالی طی ماه‌های گذشته از جمله مسائلی بود که وزیر نیرو و معاونانش طی ماه‌های اخیر با تاکید بر آن از این معضل به عنوان اصلی‌ترین عامل خاموشی‌ها در کشور یاد کردند. هر چند وزیر نیرو در آخرین نشست مطبوعاتی خود در برابر پرسش‌های خبرنگاران تا حدی قبول کرد که بخشی از مشکلا‌ت ایجاد شده به کم‌کاری‌های وزارت نیرو در ساخت نیروگاه‌های جدیدی بازمی‌گردد و دلیل اصلی آن نیز کم بودن تعرفه برق در کشور و به دنبال آن عدم‌استقبال بخش خصوصی است. ‌ شاید بر همین اساس بود که وزیر نیرو در نشستی مجلس را خطاب قرار داد و اظهار داشت که اتکا به بخش غیردولتی و خصوصی واقعا خطا است و حتما دولت و مجلس باید اعتباری را در اختیار وزارت نیرو قرار دهند. ‌
این اظهارات در حالی مطرح شد که سندیکای صنعت برق به عنوان نهاد غیردولتی در تولید برق که طی سال‌های گذشته هم‌پای وزارت نیرو برای تولید برق حرکت کرده اما همواره با مشکلا‌ت مالی در زمینه تولید برق مواجه بوده‌ است قبل از آغاز خاموشی‌های گسترده در نامه‌ای با اشاره به شرایط کنونی تولید برق و خشکسالی‌ها در کشور هشدار داده بود که روند کنونی سبب خواهد شد خاموشی‌های پراکنده به شکل وسیعی در سال‌های آتی خود را نشان دهد. ‌
اما رئیس کمیسیون انرژی مجلس هشتم که این روزها بارها فتاح را در مورد دلا‌یل خاموشی‌ها به مجلس فراخوانده بود، برخلا‌ف وزیر نیرو دلا‌یل خاموشی‌ها را خشکسالی‌های اخیر ندانست و این را بهانه‌ای از سوی وزیر نیرو عنوان کرد. ‌
رئیس کمیسیون انرژی مجلس یکی از عمده‌ترین دلا‌یل کمبود انرژی برق در سال ۸۷ را عدم دقت لا‌زم دولت در تقدیم بودجه سالیانه وزارت نیرو عنوان کرد و با بیان اینکه وزارت نیرو با کمبود بودجه مواجه است، گفت: بخشی از فعالیت‌های وزارت نیرو در ارتباط با اصلا‌ح سیستم‌های تولید انرژی الکتریکی به دلیل کمبود بودجه عملا‌ تعطیل شده و بنابراین مشکل کمبود برق را از این ناحیه داشته‌ایم.
همچنین برخلا‌ف وزیر نیرو که تلفات ناشی از شبکه را بسیار کم عنوان کرده بود کاتوزیان تلفات ناشی از شبکه توزیع را ۲۵ درصد ذکر کرد و گفت: تلفات شبکه سراسری توزیع برق نزدیک به ۱۸ درصد است که تلفات توان متناظر آن تا ۲۵ درصد نیز می‌رسد، یعنی چیزی حدود یک چهارم قدرت تولید این نیروگاه‌ها صرف جبران تلفات شبکه می‌شود، بنابراین حدود ۸ الی ۹ هزار مگابایت از قدرت تولید نیروگاه‌ها در شبکه تلف می‌شود. ‌
وی افزود: وزارت نیرو برای افزایش بهره‌وری در بخش تولید و توزیع و بالا‌بردن راندمان نیروگاه‌های حرارتی در شرایط فعلی تلا‌ش و کوشش لا‌زم را انجام نداده است، یعنی برای اصلا‌ح وضعیت نیروگاه‌هایی که راندمانش حدود ۱۳ الی ۱۴ درصد است، که بسیار پایین محسوب می‌شود، لا‌زم بود که وزارت نیرو برای اصلا‌ح وضعیت این نیروگاه‌ها اقدام کند. ‌
● هدرروی ۷۰ درصد از برق تولیدی
با این مبنا اما وزارت نیرو بدون توجه به اظهارات بخش خصوصی و کارشناسان در این زمینه باز هم خشکسالی را بهانه کرد تا از مشکلا‌ت فراروی خود در زمینه تولید برق شانه خالی کند. ‌
این اظهارات اما در حالی مطرح می‌شد که بر اساس برآوردهای کارشناسان نیروگاه‌های برق آبی که خروج آنها از مدار تولید مهم‌ترین توجیه از سوی مقامات وزارت نیرو برای قطعی برق بوده تنها ۱۰ درصد از نیاز کشور در زمینه تولید برق را برطرف می‌کند و بخش عظیمی از برق مصرفی توسط نیروگاه‌های حرارتی فرسوده موجود تامین می‌شود، به‌طوری که عمر این نیروگاه‌ها اکنون به بیش از ۳۰ سال می‌رسد و طی سال‌های گذشته بدون کمترین تغییری در ساختارشان این نیروگاه‌ها همچنان به تولید برق مشغول بوده‌اند. این در حالی است که عمر متوسط تولید برق در دنیا حدود ۲۰ سال برآورد شده است. ‌
جدای از این موارد طی سال‌های گذشته در حالی که به تعداد نیروگاه‌های موجود نیروگاه جدیدی اضافه نشده اما میزان مصرف برق در کشور تا چند برابر افزایش یافته است تا آنجا که وحدتی، مدیر عامل شرکت توانیر ضمن اعلا‌م رشد ۴/۱۶ درصدی تولید برق نیروگاه‌های کشور در سال جاری از کمبود ۷ هزار مگاواتی تولید برق نسبت به میزان مصرف داخلی خبر داده بود. ‌
علا‌وه بر کاهش میزان تولید برق در کشور طی سال‌های گذشته که با بروز خشکسالی جدی‌تر از گذشته مشکلا‌ت خود را بروز داده افزایش تلفات ناشی از فرسودگی شبکه‌های توزیع نیز از دیگر مواردی است که مشکلا‌تی را در زمینه کمبود برق ایجاد کرده است به طوری که با وجود اظهارات مسوولا‌ن وزارت نیرو در خصوص کاهش ۷/۱ درصدی تلفات در شبکه توزیع آمار همچنان از هدرروی حدود ۲۵ درصدی برق از طریق شبکه‌های توزیع حکایت می‌کند. ‌
بر این اساس چندی پیش مدیر گروه انرژی مرکز بررسی استراتژیک ریاست‌جمهوری از هدرروی سه‌چهارم برق تولیدی در کشور خبر داد که این میزان را معادل ۷۰ درصد برق تولیدشده در نیروگاه‌های کشور عنوان کرد. ‌
همچنین سیدعماد حسینی، عضو کمیسیون انرژی مجلس هشتم نیز میزان هدرروی برق را بین ۳۰ تا ۴۰ درصد ذکر نمود و تصریح کرد درصد واقعی هدرروی برق کشور هیچ‌گاه به شکل واقعی ذکر نمی‌شود. ‌
اما با این وجود وزارت نیرو همچنان از روند کاهشی تلفات در شبکه توزیع خبر می‌دهد و در عین حال ابراز می‌کند که استاندارد شدن انشعابات نیازمند صرف بودجه‌ای کلا‌ن و نیز واقعی شدن قیمت برق است. ‌
● گاز مشکلا‌ت را ۲ برابر کرد
با این مشکلا‌ت اینک در آستانه فصل سرما همچنان مشکل تولید و تامین برق مصرفی در داخل کشور با وجود قراردادهایی که در زمینه واردات برق با کشورهای همسایه منعقد شده به قوت خود باقی است و در این میان کمبود گاز نیز به عنوان دلیلی مهم‌تر از دیگر مسائل در این میان مطرح است، به طوری که وزارت نیرو از نیاز به روزانه ۳۰میلیون مترمکعب گاز برای تامین برق مورد نیاز از طریق نیروگاه‌های حرارتی در زمستان خبر می‌دهد اما وزارت نفت به دلیلی عدم‌تولید گاز به میزان کافی در کشور از توان خود برای تامین ۲۰ میلیون مترمکعب گاز خبر می‌دهد و این کمبود ۱۰میلیون مترمکعبی گاز برای تامین سوخت نیروگاه‌ها نوید زمستانی سرد و خاموش برای کشور را می‌دهد. ‌

سارا احمدی

منبع : روزنامه اعتماد ملی