تاریخ بعد از ظهور

● پرسش: آیا در عصر ظهور، همه یک عقیده و مرام خواهند داشت؟
▪ پاسخ: برای تشکیل جامعه واحد وامت واحده، یک موضوع ضروری است وآن جهان‏بینی واحد واعتقاد واحد است.
در دوران ظهور وروزگار دولت عدل بنیاد مهدوی (ع) جهان‏بینی واحدی بر جهان حاکم می‏گردد وراه وروش وبرنامه‏ها یکی است، ویک‏پارچگی ویگانگی واقعی در عقیده ومرام پدید می‏آید، ومردمان همه یکدل ویک زبان به سوی سعادت وصلاح حرکت می‏کنند.
امام مهدی (ع) که مصلحی حقیقی است وراه وروش او بر پایه قانون جاویدان حقّ وعدل استقرار دارد وبا فطرت وسرشت انسان‏ها هماهنگ وسازگار است، وحدتی واقعی را بر اساس اصول توحید وایدئولوژی اسلامی پی می‏ریزد وهمه انسان‏ها را در زیر شعار یگانه ودین واحد گرد می‏آورد.
امام علی (ع) به مالک بن حمزه فرمود: «...در این زمان قائم ما قیام کند وهمه را بر یک مرام وعقیده گرد آورد».( الغیبة، نعمانی، ص ۲۰۶)
امام صادق (ع) فرمود: «فواللَّه یا مفضّل! لیرفع عن الملل والأدیان الاختلاف ویکون الدین کلّه للَّه»؛ «... به خدا سوگند ای مفضّل! [امام قائم] از میان ملّت‏ها وآیین‏ها اختلاف را برمی‏دارد ویک دین بر همه حاکم می‏گردد.»( بحارالأنوار، ج ۵۳، ص ۴)
● پرسش: امام مهدی‏علیه‏السلام با کدام دین بر عالم حکومت می‏کند؟
▪ پاسخ: دینی که خود امام مهدی (ع) به آن متدّین است وبعد از ظهور با آن بر مردم حکومت می‏کند دین اسلام است. این مدعا را با چند دلیل می‏توان به اثبات رساند:
۱) از آنجا که حضرت مهدی (ع) خاتم اوصیای پیامبر اسلام است، وقرار است به طور حتم او بر عالم حکومت کند، لذا به طور حتم دین حاکم در آن زمان، دین اسلام است.
۲) از آنجا که حکومت حضرت مهدی (ع) مطابق روایات متواتره وصحیحه، حکومت عدل در تمام زمینه‏هاست، وعدل کامل نیز منحصر در اسلام است، نتیجه می‏گیریم نظامی را که حضرت مهدی (ع) با آن حکومت خواهد کرد، نظام اسلام خواهد بود.
۳) مطابق برخی از اخبار، حضرت مهدی (ع) بر امت اسلامی حکومت خواهد کرد، این روایات به نوبه خود دلالت دارد که حکم او اسلامی بوده واحکام اجرایی او اسلامی خواهد بود.
ترمذی به سند حسن از ابی‏سعید خدری از پیامبر اکرم (ص) نقل کرده که فرمود: «همانا در میان امّت من مهدی است که خروج خواهد کرد...».( الحاوی للفتاوی، ج ۲، ص ۱۲۶)
۴) برخی از روایات نیز به طور صریح دلالت دارد بر اینکه حضرت مهدی (ع) احکام اسلام وسنت رسول خدا (ص) را بعد از ظهور به اجرا خواهد گذاشت: طبرانی در «المعجم الاوسط» ونیز ابونعیم اصفهانی از ابی‏سعید خدری نقل کرده‏اند که گفت: از رسول خدا (ص) شنیدم که می‏فرمود: مردی از اهل بیتم خروج می‏کند که به سنت من قیام می‏نماید...».( همان، ص ۱۳۱)
۵) روایاتی که به طور متواتر از رسول خدا (ص) وائمه اهل بیت: وارد شده که امام مهدی (ع) زمین را پر از عدل وداد خواهد کرد. وعدل کامل تنها در دین خاتم وکامل متجلّی است که همان دین اسلام است. نتیجه اینکه دینی که حاکم در عصر ظهور است همان دین اسلام می‏باشد.
● پرسش: آیا در دولت حضرت مهدی‏علیه‏السلام جز مسلمان روی زمین باقی نمی‏ماند؟
▪ پاسخ: از برخی روایات استفاده می‏شود که در عصر دولت حضرت مهدی (ع) جز مسلمان احدی روی زمین باقی نمی‏ماند.
ابن‏بکیر می‏گوید: از حضرت ابوالحسن (ع) تفسیر آیه شریفه «وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِی السَّمواتِ وَالأَرْضِ طَوْعاً وَکَرْهاً وَإِلَیْهِ یُرْجَعُونَ» را سؤال کردم، فرمود: «أنزلت فی القائم (ع) إذا خرج فی الیهود والنصاری والصابئین والزنادقه وأهل الردّة والکفّار فی شرق الأرض وغربها، فعرض علیهم الإسلام، فمن أسلم طوعاً أمره بالصلوة والزکوة وما یؤمر به المسلم ویجب للَّه علیه، ومن لم‏یسلم ضرب عنقه حتّی لایبقی فی المشارق والمغارب أحد إلّا وحّد اللَّه»؛ «آیه مذکور در شأن قائم نازل شده است، وقتی آن جناب ظاهر شود دین اسلام را بر یهود ونصارا وصابئین وکفار شرق وغرب عرضه می‏دارد، پس هر کس با میل واختیار اسلام بیاورد او را به نماز وزکات وسایر واجبات امر می‏کند، وهر کس از قبول اسلام سرباز زند، گردنش را می‏زند، تا آنکه در شرق وغرب زمین جز موحد وخداپرست کسی باقی نمی‏ماند...».( بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۴۰)
ولی با مراجعه به روایات دیگر پی خواهیم برد که یهود ونصارا تا روز قیامت باقی خواهند ماند:
ابوبصیر می‏گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم که صاحب‏الامر با اهل ذمه، یهود ونصارا چه خواهد کرد؟ فرمود: «... یسالمهم کما سالمهم رسول اللَّه (ص)، ویؤدّون الجزیة عن ید وهم صاغرون...»؛ «مانند پیامبر اکرم (ص) با آنان مصالحه می‏کند، آنها هم با کمال تواضع وخواری جزیه می‏دهند.»( بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۸۱و۳۷۶)
امام باقر (ع) فرمود: «صاحب امر، مهدی نامیده شده به جهت آنکه تورات وسایر کتاب‏های آسمانی را از غاری که در انطاکیه واقع شده خارج می‏کند وبین اهل تورات به تورات واهل انجیل به انجیل واهل زبور به زبور واهل قرآن به قرآن حکم خواهد کرد».( الغیبة، نعمانی، ص ۱۲۵)
از آنجا که این دسته روایات که دلالت بر بقای یهود ونصارا تا روز قیامت دارد با ظاهرآیات قرآن مطابق است، لذا آن را بر طایفه اول از روایات مقدم می‏داریم.
خداوند متعال می‏فرماید: «وَمِنَ الَّذِینَ قالُوا إِنّا نَصاری أَخَذْنا مِیثاقَهُمْ فَنَسُوا حَظّاً مِمّا ذُکِّرُوا بِهِ فَأَغْرَیْنا بَیْنَهُمُ العَداوَةَ وَالبَغْضآءَ إِلی یَوْمِ القِیامَةِ»؛ «وما از کسانی که ادعای نصرانیت داشتند پیمان گرفتیم، پس قسمتی از پندهای ما را فراموش نمودند، ما هم دشمنی وکینه را تا قیامت در بینشان انداختیم.»( سوره مائده، آیه ۱۴)
ونیز می‏فرماید: «إِذْ قالَ اللَّهُ یا عِیسی إِنِّی مُتَوَفِّیکَ وَرافِعُکَ إِلَیَّ وَمُطَهِّرُکَ مِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا وَجاعِلُ الَّذِینَ اتَّبَعُوکَ فَوْقَ الَّذِینَ کَفَرُوا إِلی یَوْمِ القِیامَةِ»؛ «یادآور زمانی را که خداوند فرمود: ای عیسی! همانا من تو را گرفته وبه سوی خویش برآرم واز کفّار دورت نمایم وپیروانت را تا قیامت بالادست ومسلط بر کفار گردانم.»( سوره آل عمران، آیه ۵۵)
از اینآیات وآیات دیگر استفاده می‏شود که یهود ونصارا تا روز قیامت باقی خواهند ماند، هر چند ممکن است در اقلیت باشند وبدون آنکه صاحب اختیار واقتدار گردند، در پناه دولت اسلامی جان ومال وآبرووناموس آنها محفوظ باشد.
در آیه اخیر دو نکته قابل توجه است:
۱) اینکه مقصود به «توفّی در آیه اخذ به قوت و تمام است نه مرگ آن گونه که علامه طباطبایی۲ از اهل لغت نقل کرده است.
۲) مقصود از متابعین حضرت عیسی (ع) که بر کفار تفوق داده شده‏اند کسانی هستند که در زمان آن حضرت و بعد از ایشان در خط توحید بوده و بعد از ظهور اسلام از پیامبر آن یعنی حضرت محمد (ص) پیروی کرده‏اند.
● پرسش: در عصر ظهور کدامین مذهب حاکم است؟
▪ پاسخ: شکی نیست که اسلام آخرین دین بشر از جانب خداوند متعال است. لذا خداوند متعال پیامبر اکرم (ص) را به عنوان «خاتم النبیین» توصیف کرده، آن حضرت نیز تصریح به این نموده که بعد از خود پیامبری دیگر نخواهد بود. لکن سؤال این است که از بین مذاهب موجود کدامین مذهب از مذاهب اسلامی به اجرا در خواهد آمد.
مطابق آیات وروایات فراوان دین حاکم در عصر ظهور دین اسلام است،( سوره توبه، آیه ۳۳)
ولی با ضمیمه کردن این آیات به آیه اکمال پی می‏بریم که مذهب رایج در عصر ظهور همان مذهب تشیع است.
خداوند متعال می‏فرماید: «اَلیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الإِسْلامَ دِیناً»؛ «امروز دین شما را کامل کردم ونعمت خود را بر شما تمام نمودم واسلام را به عنوان آیین [جاودان] شما پذیرفتم.»( سوره مائده، آیه ۳)
در آن روز چه اتفاق افتاده است که خداوند به سبب آن دین خود را بر مردم کامل کرده ونعمت را بر آنان تمام نموده است، واسلام را همراه با آن پذیرفته است؟ کلید فهم این سؤال‏ها بررسی شأن نزول آیه وروشن شدن مصداق کلمه «الیوم» در آیه شریفه است.
با مراجعه به روایات وبیان مفسّرین در ذیل آیه فوق پی می‏بریم که شأن نزول آیه قضیه‏ای است که در غدیر خم، روز هیجدهم ذی‏حجه اتفاق افتاده است. در آن روز پیامبر اکرم (ص) دست حضرت علی (ع) را بلند کرده واو را به عنوان امام وخلیفه وجانشین بعد از خود معرّفی کرده است. پس دین مرضی خداوند در عصر ظهور که بر همه ادیان غالب خواهد شد، همان دینی است که در مذهب تشیع یعنی پیروی از امام علی (ع) ویازده امام معصوم از فرزندان او متبلور شده است.
لذا خداوند متعال در سوره نور می‏فرماید: «... وَلَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضی لَهُمْ...»؛ «ودینی را که برای آنها پسندیده است پیاده خواهد نمود.»( سوره نور، آیه ۵۵)
این دین پسندیده همان دینی است که در روز غدیر خم با خطّ ولایت مستدام است.
● پرسش: حضرت مهدی‏علیه‏السلام بعد از ظهور با انحرافات فکری چگونه برخورد خواهد کرد؟
▪ پاسخ: یکی از مشکلاتی که امام مهدی (ع) با آن روبه‏رو می‏شود، مشکل انحراف‏ها وبرداشت‏ها وتفسیرهای نادرستی است که در راه وروش‏های دین خدا واصول وفروع احکام الهی پدید آمده وقرن‏ها در ذهن جامعه اسلامی نفوذ ورسوخ کرده است. این موضوع، مانع عظیمی بر سر راه امام مهدی (ع) است؛ زیرا کفر وکافر به سلاحی مجهّز نیست وانسان بی‏اعتقاد، حقّی را به نام اسلام واژگونه نیاموخته است وبرای او اصل یا اصولی را نادرست تفسیر نکرده وچیزی را به شکل انحرافی ونادرست به نام دین خدا در ذهن مردم جای نداده است وآیه یا حدیثی را به رأی ودلخواه خویش معنی نکرده است... این کار آسانی است، لیکن با مسلمان ومدّعی خداشناسی که تعالیم دین یا بخش‏هایی از آن را به گونه‏ای انحرافی آموخته ومعنای بسیاری از احادیث وآیات قرآنی را برعکس فهمیده است و... چگونه می‏توان روبه‏رو شد؟ وچه سان می‏توان به این طبقه فهماند که این افکار واندیشه‏ها وتفسیر وتأویل‏ها که آنان وجامعه وپیشوایان ومبلّغان مذهبی ایشان به نام دین آموزش داده‏اند وسال‏ها بلکه قرن‏ها گفته وتکرار کرده‏اند دین خدا نیست؟ در این جا مشکلاتی روی می‏دهد که در مورد کافران وبی‏اعتقادان وجود ندارد؟ این جریان یکی از موانع بزرگ بر سر راه امام مهدی (ع) است، زیرا در این جریان امام تنها با توده‏های ناآگاه رو در رو نیست، بلکه عاملین اصلی توجیه‏ها وتأویل‏ها وانحراف‏ها وتحریف‏ها نیز پشت سر آنان قرار دارند وهمواره به تحریک افکار وفتنه‏گری مشغول‏اند. عاملان اصلی برعکس تفسیر کردن قرآن وحدیث از سه جریان تشکیل می‏شوند:
۱) روحانیان دنیادار ووابسته.
۲) سرمایه‏داران واشراف.
۳) حکومت‏های به ظاهر اسلامی.
شاید بخشی از برنامه‏های کشتار گسترده وفراگیر امام مهدی (ع) در جامعه‏های اسلامی در این ارتباط باشد وبه این علت باشد که مسلمانان با حربه اسلام انحرافی -که در حقیقت ضدّ اسلام است- به جنگ با امام برمی‏خیزند، وامام ناگزیر با قاطعیّت با آنان روبه‏رو می‏شود، البته در صورتی که از افکار واندیشه‏های نادرست خویش دست برندارند.
امام صادق (ع) فرمود: «إنّ قآئمنا إذا قام استقبل من جهلة الناس أشدّ ممّا استقبله رسول اللَّه من جهّال الجاهلیّة. قلت: وکیف ذلک؟ قال: إنّ رسول اللَّه (ص) أتی الناس وهم یعبدون الحجارة والصخور والعیدان والخشب المنحوتة، وأنّ قآئمنا إذا قام أتی الناس وکلّهم یتأوّل علیه کتاب اللَّه ویحتجّ علیه به ...»؛ «آزاری که قائم به هنگام رستاخیز خویش از جاهلان آخرالزمان بیند بسی سخت‏تر است از آن همه آزار که پیامبر (ص) از مردم جاهلیّت دید. راوی می‏گوید: گفتم این چگونه می‏شود؟ امام فرمود: پیامبر به میان مردم آمد در حالی که ایشان سنگ وصخره وچوب وتخته‏های تراشیده را می‏پرستیدند، وقائم ما که قیام کند مردمان همه از کتاب خدا برای وی دلیل می‏آورند وآیه‏های قرآن را تأویل وتوجیه می‏کنند.»( الغیبة، نعمانی، ص ۲۹۷)
مشکل امام زمان (ع)، مشکل توده‏های جاهل ونادانی است که در دوران عمر خود گرفتار بدآموزی‏های گسترده در تعالیم دین بوده‏اند وبه رهبری وراهنمایی تزویرگران عالم‏نما از سر جهل رو در روی امام ومنجی خویش می‏ایستند، وبا تحریک مدعیان دروغین علم دین با امام بر حقّ به ستیز برمی‏خیزند، ودرگیری با حربه تأویل قرآن خواهد بود.
کوشش امام ورسالت او تطبیق درست ودقیق تعالیم قرآن بر مسائل حیات بشری ومشخّص کردن حدّ ومرزهای واقعی احکام اسلام است.
● پرسش: آیا حکومت امام مهدی‏علیه‏السلام نژادی است؟
▪ پاسخ: گر چه برخی ادیان محرّف وآیین‏های شبه دینی، معتقد به برتری برخی عناصر وانسان‏ها بر برخی دیگرند، لکن مطابق ادله‏ای که به آنها اشاره خواهیم کرد در حکومت ودولت حضرت مهدی (ع) نژادپرستی جایگاهی ندارد:
۱) دعوت حضرت بر اساس احکام اسلامی است، ومی‏دانیم که اسلام به طور صریح نژادپرستی را نفی می‏کند، آنجا که می‏فرماید: «یا أَیُّهَا النّاسُ إِنّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَأُنْثی وَجَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَقَبآئِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقیکُمْ»؛ «ای مردم! ما شما را از یک مرد وزن آفریدیم وشما را از تیره‏ها وقبیله‏ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید [ولی] گرامی‏ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست.»( حجرات /۱۳)
اسلام دین عموم مردم در عصر ظهور است واختصاص به قوم ودسته خاصّی ندارد. خداوند می‏فرماید: «وَما أَرْسَلْناکَ إِلّا کآفَّةً لِلنّاسِ بَشِیراً وَنَذِیراً وَلکِنَّ أَکْثَرَ النّاسِ لایَعْلَمُونَ»؛ «ما تو را جز برای همه مردم نفرستادیم تا بشارت دهی وبترسانی، ولی بیشتر مردم نمی‏دانند.»( سوره سباً، آیه ۲۸)
اسلام ملاک‏های جدیدی را برای برتری‏جویی قرار داده است که هیچ ارتباطی با نژادپرستی وعنصریّت ندارد:
الف) علم: «قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لایَعْلَمُونَ إِنَّما یَتَذَکَّرُ أُولُوا الأَلْبابِ»؛ «بگو آیا کسانی که می‏دانند با کسانی که نمی‏دانند یکسانند؟ تنها خردمندان متذکّر می‏شوند.»( سوره زمر، آیه ۹)
ب) تقوا: «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقیکُمْ»؛ «همانا گرامی‏ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست.»( سوره حجرات، آیه ۱۳)
ج) جهاد: «لایَسْتَوِی الْقاعِدُونَ مِنَ المُؤْمِنِینَ غَیْرَ أُولِی الضَّرَرِ وَالْمُجاهِدِینَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فَضَّلَ اللَّهُ المُجاهِدِینَ بِأَمْوالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ عَلَی القاعِدِینَ دَرَجَةً...»؛ «[هرگز] افراد با ایمانی که بدون بیماری وناراحتی از جهاد بازنشستند، با مجاهدانی که در راه خدا با مال وجان خود جهاد کردند یکسان نیستند. خداوند مجاهدانی را که با مال وجان خود جهاد نمودند بر قاعدان [ترک‏کنندگان جهاد] برتری مهمّی بخشیده...».( سوره نساء،آیات ۹۶و۹۵)
۲) دعوت حضرت مهدی (ع) ودولت او جهانی است، واین نوع دعوت با نژادپرستی سازگاری ندارد.
۳) مطابق برخی از روایات، دولت حضرت مهدی (ع) دولتی متعادل ومخالف با نژاد پرستی است:
الف) روایاتی که دلالت دارد بر اینکه حکم حضرت بر عرب شدید است. واگر
قرار بر حکومت نژادپرستی باشد این روایات متضافره بی‏معنا خواهد بود.( صحیح بخاری، ج ۹، ص ۶۰)
ب) روایاتی که دلالت دارد بر اینکه اصحاب خالص حضرت از نژادهای مختلف واز کشورهای مختلف هستند.
شیخ طوسی از ابی‏بصیر از امام صادق (ع) نقل کرده که درباره اصحاب قائم (ع) فرمود: «سیصد وسیزده نفر مرد به عدد اهل بدر از مکان‏های مختلف به سوی او می‏آیند».( الغیبة، طوسی، ص ۲۸۴)
۴) مطابق برخی از روایات، حضرت به سیره رسول خدا (ص) عمل خواهند نمود. ومی‏دانیم که سیره رسول خدا (ص) نفی هر گونه نژادپرستی بوده است.
● پرسش: آیا نوع حکومت حضرت مهدی‏علیه‏السلام همانند سایر حکومت‏ها است؟
▪ پاسخ: می‏توان به طور جزم ادعا کرد که نوع حکومت حضرت مهدی (ع) شبیه هیچ یک از حکومت‏های موجود در دنیا نیست زیرا:
ـ اولاً: حضرت مهدی (ع) قرار است در عصر ظهورش اسلام را به تمام معنا به عنوان برنامه حکومتی عادل پیاده کند، ومی‏دانیم که برنامه‏های اسلامی با هیچ یک از نظام‏های حکومتی جهان مطابقت ومشابهت کامل ندارد.
ـ ثانیاً: اساس وبنیاد حکومت‏های رایج در دنیا بر ظلم وتعدّی استوار است، حتّی حکومت دموکراسی که بر اساس رأی اکثریّت استوار است، در آن ظلم به اقلیتی است که حاکم وحکومت او را نپذیرفته است، در حالی که امام زمان (ع) یکی از اهداف اصلی حکومتش برچیدن ظلم وبی‏عدالتی وگسترش عدل وداد در سطح کلّ جامعه است.
ـ ثالثاً: همه نظام‏ها وقوانین موجود در جهان بر مادّیت واسقاط عنصر الهی در امور استوار است، خواه به صراحت تصریح کرده باشند همانند مارکسیست‏ها یا ضمناً همانند هر حکومتی دیگر، در حالی که نظام حکومتی حضرت مهدی (ع) بر پایه معنویّت وربط انسان به خدا وتربیت جسم وروح استوار است. لذا تمام قوانین حکومت حضرت، قوانین الهی خواهد بود.
ـ رابعاً: حکومت امام زمان (ع) نوع حکومتی است که تمام خواسته‏های مادی ومعنوی بشر را که در دوره‏های قبل وحکومت‏های پیشین برآورده نشده است تأمین خواهد کرد. ومردم را از یأس وناامیدی که از ناکامی حکومت‏های پیشین پدید آمده برطرف می‏سازد. ولذا در روایات آمده است: «همانا دولت ما آخرین دولت است وبرای هیچ اهل بیتی دولتی نیست جز آنکه قبل از ما مالک حکومت خواهند شد، تا اینکه وقتی که سیره ما را دیدند نگویند: اگر ما مالک شده بودیم به مثل همین روش عمل می‏کردیم. وآن است گفتار خداوند متعال: «وَالعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ».( اعلام الوری، ص ۴۳۲)
● پرسش: امام زمان‏علیه‏السلام در مقابله با ستمگران واجرای حدود واحکام الهی چگونه رفتاری دارند؟
▪ پاسخ: امام مهدی (ع) در راه وروش خویش سازش‏ناپذیر است ودر اجرای حدود واحکام الهی ومبارزه با ستمگران قاطعیتی خدایی دارد. چشم پوشی ومسامحه‏ای در راه وروش او نیست. از ملامت ملامت‏گران نمی‏هراسد، از هیچ مقام وقدرتی نمی‏ترسد، وبدون هیچ گونه ملاحظه‏ای تبهکاران را کیفر می‏دهد.
قاطعیت، خصلت همه رهبران راستین الهی است ودر امام مهدی (ع) این خصلت در حدّ اوج وکمال است. ومعیار پاک‏سازی اجتماعات بشری همین است.
امام باقر (ع) فرمود: «قائم قیام می‏کند... بر اعراب سختگیر است وراه وروش او شمشیر بوده ودر راه اجرای برنامه‏های الهی از ملامت ملامت‏گران بیم نمی‏کند».( الغیبة، نعمانی، ص ۲۳۳)
امام کاظم (ع) فرمود: «...خداوند برای دوازدهمین امام از خاندان ما هر دشواری را آسان می‏گرداند وبه دست او هر جبّار سرسختی نابود می‏شود وهر شیطان سرکشی هلاک می‏گردد».( کمال الدین، ج ۲، ص ۳۶۹)
● پرسش: آیا در عصر ظهور، زندگی بشر سامان می‏یابد؟
▪ پاسخ: در زیارت نامه‏ها وروایاتی که درباره حضرت مهدی (ع) وعصر ظهور رسیده به زندگی اصیل ودرست انسان در پرتو فروغ جاودانه تعالیم امام مهدی (ع) اشاره رفته است.
در زیارتی درباره حضرت مهدی (ع) می‏خوانیم: «... السلام علی ربیع الأنام ونضرة الایام...»؛ «سلام بر بهاران زندگی مردمان وطراوت روزگاران...».( مفاتیح الجنان، ص ۵۳۱)
امام حسین (ع) فرمود: «منّا اثنیعشر مهدیّاً... وآخرهم التاسع من ولدی وهو القآئم بالحقّ، یحیی اللَّه به الأرض بعد موتها ...»؛ «در خاندان ما دوازده مهدی است... آخر آنان نهمین فرزند من است که به حقّ قیام کند، وخداوند زمین مرده را به دست او زنده کند...».( کمال الدین، ج ۱، ص ۳۱۷)
امام صادق (ع) در تفسیر آیه «اِعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِی الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها...» فرمود: «یعنی خداوند زمین را با عدل قائم در رستاخیز ظهور او زنده می‏گرداند، پس از آنکه از ستم فرمانروایان ضلالت مرده باشد...».( الغیبة، نعمانی، ص ۲۵)● پرسش: سرلوحه برنامه‏های حضرت مهدی‏علیه‏السلام چیست؟
▪ پاسخ: گسترش عدالت در سراسر گیتی در رأس آرمان‏های انقلاب امام مهدی (ع) قرار دارد واز هدف‏های اساسی آن تحوّل عظیم جهانی است، چنان که این اصل از نخستین هدف‏ها واصلی‏ترین برنامه‏های همه پیامبران بوده است، که در گذشته تاریخ، اجتماعات ومردمان را بدان فرا خوانده‏اند ودر راه تحقق آن فداکاری‏های فراوان کرده اند. می‏توان گفت بیشترین درگیری ومبارزه پیامبران بر سر اجرای عدالت بوده است... .
امام زمان (ع) در برابر طبقات آگاه وعالمان وروشنفکرانی که بخواهند به گونه‏ای در برابر اجرای عدالت بایستند مقاومت می‏کند، وبا کسانی که با توجیه کلام خدا وتأویلآیات قرآن کریم، قصد تضعیف مبانی انقلاب او را دارند درگیر می‏شود وآنان را از جلو راه انقلاب بر می‏دارد.
«عدل» به معنای رعایت دقیق حقّ وحقوق مردم وبرابری همه آنها در برخورداری از حقوق ومنافع مشروع ومعقول خویش است، چنان که «ظلم» زیر پا نهادن حق وحقوق دیگران ونابرابری وتبعیض است. عدالت، زمینه حیات اجتماعی تنها در بخش ویژه‏ای از جامعه نیست، بلکه در همه ابعاد حیات فردی واجتماعی، عامل اصلی حیات وزندگی انسان، اصل عدالت وعدل است. عدل حیات زندگی است وزندگی بی عدالت مرگی است که حیات پنداشته می‏شود.
امام حسین (ع) فرمود: «لو لم‏یبق من الدنیا إلّا یوم واحد لطوّل اللَّه عزّوجلّ ذلک الیوم حتّی یخرج رجل من وُلدی فیملأها عدلاً وقسطاً کما ملئت جوراً وظلماً. کذلک سمعت رسول اللَّه یقول»؛ «اگر از عمر دنیا تنها یک روز باقی مانده باشد خداوند آن روز را دراز گرداند تا مردی از فرزندان من قیام کند وزمین را از عدل وداد بیاکند، آن گونه که از ستم وبیداد آکنده باشد. این چنین از پیامبر (ص) شنیدم.»( کمال الدین، ج ۱، ص ۳۱۸)
امام زمان در لحظات نخستین پس از تولد، دهان به سخن گشود وعرض کرد: «... اللّهمّ انجز لی ما وعدتنی وأتمم لی أمری وثبّت وطأتی واملأ الأرض بی عدلاً وقسطاً»؛ « خداوندا! به آنچه بر من وعده دادی وفا کن، وامر مرا به کمال برسان، وگام‏های مرا استوار بدار، وزمین را به دست من آکنده از عدل وداد ساز.»( همان، ج ۲، ص ۴۲۸ ؛ بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۱۳)
امام علی (ع) درباره عصر ظهور حضرت مهدی (ع) می‏فرماید: «... لینزعنّ عنکم قضاة السوء ولیقبضن عنکم المراضین ولیعزلنّ عنکم أُمرآء الجور ولیطهرنّ الأرض من کلّ غاشٍ»؛( بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۱۲۰)
«...امام مهدی (ع) قاضیان زشت‏کار را کنار می‏گذارد ودست سازشکاران را از سرتان کوتاه می‏کند وحکمرانان ستم‏پیشه را عزل می‏نماید، وزمین را از هر نادرست وخائنی پاک می‏سازد.»
● پرسش: چه عواملی در موفقیّت حضرت مهدی‏علیه‏السلام در گسترش عدل تأثیرگذار است؟
▪ پاسخ: اگر بخواهیم راز ورمز موفّقیت آن حضرت را در پیاده کردن حکومت عدل در پهنه زندگی بشر ترسیم کنیم می‏توان گفت که در آن روز هم فاعلیّت فاعل تام است وهم قابلیّت محل، تکمیل شده است؛ زیرا در نظام امامت که عهده‏دار اجرای حقّ وعدالت است، شخص امام که در رأس آن قرار دارد نمونه والگوی اعلا ونمایش عملی وتجسّم ظهور تمام برنامه‏های اسلامی وتعلیمات آن ونسخه سعادت‏بخش جامعه بشری است. در این نظام، هم قوانینی که اساس عمل است به عدل، حقّ وبرقراری توازن وتعادل نظر دارد، وهم حاکم ونظام حکومت وقوه مجریه‏ای که اجرای این قوانین را بر عهده دارد از طریق عدل منحرف نمی‏شود.
عامل دیگر برای موفّقیت حضرت مهدی (ع) در گسترش عدل در جامعه، تکامل عقول بشر در آن عصر است. کسانی با عدل وداد درگیرند که عقلشان کامل نیست ووقتی مردم از لحاظ عقل ضعیف باشند زیر بار حکومت عدل نمی‏روند؛ زیرا طبق احادیث، عدل از جنود عقل به شمار می‏آید وجور از جنود ولشکریان جهل.( کافی، ج ۱، کتاب العقل والجهل، ح ۱۴)
لذا در روایتی از امام باقر (ع) می‏خوانیم: «إذا قام قآئمنا وضع اللَّه یده علی رؤوس العباد، فجمع بها عقولهم وکملت بها أحلامهم»؛ «هنگامی که قائم ما قیام کند خداوند دستش را بر سر بندگانش می‏گذارد وبدین وسیله عقول آنها کامل وافکارشان را پرورش می‏دهد.»( بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۲۸. و اصول کافی، ج ۱ / کتاب العقل و الجهل، ح۲۱)
بنابراین، عصر حضرت مهدی (ع) به جهت تکامل عقولشان ونیز عظمت نظام امامت، به سرعت تمام، پذیرای حکومت آن حضرت خواهند بود.
● پرسش: سیره عملی وروش شخصی حضرت مهدی‏علیه‏السلام بعد از ظهور چگونه است؟
▪ پاسخ: امام مهدی (ع) مانند همه پیامبران ورهبران راستین وشایسته الهی بسیار ساده‏زیست است، لباس‏های درشت وکم‏بها می‏پوشد، خوراک خشک وناگوار می‏خورد، و...؛ زیرا رهبری جامعه انسانی چنین سیره وروشی را نیز لازم دارد ودر فکر آسایش خلق بودن ولحظه‏ای برای آنان نیاسودن، شرط اصلی آن است.
امام صادق (ع) فرمود: «ما تستعجلون بخروج القآئم، فواللَّه ما لباسه إلّا الغلیظ ولا طعامه إلّا الجشب»؛ «به چه جهت درباره خروج قائم عجله دارید؟ به خدا سوگند! او جامه‏ای درشت می‏پوشد، وخوراک خشک وناگوار می‏خورد...».( الغیبة، نعمانی، ص ۲۳۳)
● پرسش: وضعیت امنیت اجتماعی در عصر ظهور چگونه است؟
▪ پاسخ: امنیت اجتماعی، امنیّت در بخش‏های گوناگون زندگی اجتماعی را شامل می‏شود. یعنی امنیت در بخش‏های اقتصادی، سیاسی، دفاعی، فرهنگی و غیره. امنیت اجتماعی زمینه همه فعالیت‏های درست ومفید اجتماعی وشرط لازم رشد وتکامل فرد وجامعه است.
امام مهدی (ع) پدید آورنده امنیّت اجتماعی است، امنیتی که بشریّت در تمام دوران تاریخ خود مانند آن را ندیده است.
امام صادق (ع) در تفسیر آیه «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضی لَهُمْ وَلَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً...»، فرمود: این آیه درباره قائم ویارانش نازل شده است.( سوره نور، آیه ۵۵)
● پرسش: در عصر ظهور، رشد عقلی وتکامل علمی انسان چگونه است؟
▪ پاسخ: نقش اصلی دعوت پیامبران در گسترش دانایی وآموزش وتجربه وتعلیم است وایمان از شاخه‏های دانایی وشناخت به شمار می‏رود. پیامبران به انسان‏ها راه ورسم زندگی، هدف ونتیجه آن را می‏آموختند.
از سوی دیگر چون هدف از خلقت انسان، رشد وتکامل معرفت وشناخت اوست باید روزی این هدف تحقق یابد وروزگار دانش‏های راستین وپیروزی خرد بر مجهولات فرا رسد. از این رو در دوران ظهور که روزگار تحقق همه آرمان‏های انسانی والهی است، شناخت انسان به تکامل نهایی می‏رسد، ودر ابعاد گوناگون دانایی، از جهان‏شناسی، انسان‏شناسی وخداشناسی، عروج لازم را می‏یابد.
در دوران امام زمان (ع)، همه مسائل بشری به هدف اصلی ومرز نهایی می‏رسد، وبشریّت در تلاش اعصار وقرون خویش به محضر استاد ومعلمی راه می‏یابد که نکته‏ای از دید ژرف‏نگر وحقیقت‏بین او پوشیده نیست وهدف او پرده‏برداری از حقایق ومجهولات است وتا سرحد امکان وتوان انسان‏ها، آنان را به اوج تکامل علمی می‏رساند. این موضوع از مهم‏ترین برنامه‏ها واقدام‏های حضرت مهدی (ع) است. واز این رهگذر دو محور اساسی تحقق می‏پذیرد:
۱) با گسترش شناخت وکشف اسرار کائنات، پایه‏های خداشناسی استوار می‏گردد.
۲) گسترش شناخت ودانایی، تشکیل جامعه انسانی وبسامان ومرفّه را ممکن می‏سازد.
پیامبر اکرم (ص) فرمود: «...تاسعهم قائمهم الذی یملأ اللَّه عزّوجلّ به الأرض نوراً بعد ظلمتها، وعدلاً بعد جورها، وعلماً بعد جهلها...»؛ «نهمین از آنان قائم است که خداوند به دست او سرزمین تاریک [زندگی] را نورانی وروشن می‏کند، واز عدل می‏آکند، پس از [دوران] ظلم، وعلم ودانایی را فراگیر می‏سازد پس از [دوران] جهل ونادانی...».( کمال الدین، ج ۱، ص ۲۶۰)
امام باقر (ع) فرمود: «إذا قام قآئمنا وضع یده علی رؤوس العباد فجمع به عقولهم وأکمل به احلامهم»؛ «قائم ما به هنگام رستاخیز خویش نیروهای عقلانی توده‏ها را تمرکز دهد وخردها ودریافت‏های خلق را به کمال رساند.»( بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶)
● پرسش: عصر ظهور حضرت مهدی‏علیه‏السلام از حیث رشد تربیتی چگونه است؟
▪ پاسخ: تکامل تربیت وبلوغ روحی انسان از جمله برنامه‏های مهمّ قیام امام مهدی (ع) است. حضرت برنامه خود را از این نقطه زیربنایی آغاز می‏کند تا برنامه‏های دیگر او به شایستگی انجام یابد، وزمینه‏ها وشرایط وعوامل اصلی صلاح، شایستگی، بسامانی، رفاه، عدالت، دادگری، قانون‏شناسی، تعهدپذیری، مهرورزی، محبّت، ایثار وفداکاری در سطح جامعه‏ها پدیدار گردد.
امام علی (ع) فرمود: «... ولو قد قام قآئمنا لذهبت الشحنآء من قلوب العباد...»؛ «چون قائم ما قیام کند، کینه‏ها از دل‏ها بیرون رود.»( منتخب الاثر، ص ۴۷۴)
امام باقر (ع) فرمود: «إذا قام قائمنا وضع یده علی رؤوس العباد... وأکمل به أخلاقهم»؛ «هنگامی که قائم ما رستاخیز کند دستش را بر سر مردم می‏گذارد... واخلاق آنان را تکامل بخشد.»( بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶)
● پرسش: حضرت مهدی‏علیه‏السلام در تقسیم اموال چگونه رفتار خواهد کرد؟
▪ پاسخ: از جمله برنامه‏های حضرت مهدی (ع) اجرای اصل مساوات است. این اصل درآیات قرآن واحادیث پیامبر اکرم وامامان معصوم:، فراوان مورد تأکید قرار گرفته وابعاد وجوانب آن شکافته شده وتبیین گشته است.
درباره دوران ظهور وتحقّق اصل مساوات وگسترش برادری وبرابری در سراسر اجتماعات، احادیثی رسیده است که از بیان ومحتوای آنها می‏توان کشف کرد که در دوران امام زمان (ع)، مساوات اجتماعی در سطحی بسیار عالی عینیت می‏یابد که شاید چگونگی آن وفراگیری وعمق نفوذ آن در این روزگاران برای ما -با ذهنیّت‏های موجود- پذیرفتنی نباشد.
پیامبر اکرم (ص) فرمود: «أبشرّکم بالمهدیّ یبعث فی أمّتی... یرضی عنه ساکن السمآء وساکن الأرض یقسم المال صحاحاً. فقال له رجل: وما صحاحاً؟ قال: التسویة بین الناس»؛ «به مهدی بشارتتان می‏دهم. او از میان امت من برانگیخته می‏شود... ساکنان آسمان وزمین از او خشنود خواهند بود. او مال را درست تقسیم می‏کند. مردی پرسید: درست چیست؟ فرمود: میان همه به طور مساوی.»( بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۸۱)
● پرسش: وضعیت مردم در عصر ظهور از حیث رفاه اقتصادی چگونه است؟
▪ پاسخ: از برنامه‏ها واقدام‏های امام مهدی (ع) پدید آوردن رفاه اقتصادی در سطح کلّ جامعه بشری است. بخش عظیم ومهمّی از مسائل عقب‏ماندگی ووابستگی وکمبود مواد غذایی به دو عامل بستگی دارد که با یکدیگر ارتباط دارند:
۱) نظام اقتصادی استعمارگر حاکم بر جهان.
۲) نظام سیاسی حاکم بر جامعه که همواره به زیان ملت‏های خود گام بر می‏دارند.
در رستاخیز ظهور حضرت مهدی (ع) این بندها ودام‏ها از سر راه برداشته می‏شود، وعوامل سلطه بر فکر وفرهنگ واقتصاد وسیاست جهانی وکشورها نابود می‏گردد.
احادیث درباره رفاه اقتصادی دوران ظهور بسیار است وشاید از جمله مسائلی باشد که بیشترین تأکید بر آن شده است، وشاید پس از اصل عدالت دومین موضوعی باشد که در آن دوران در جامعه‏ها پدید می‏آید. واین هر دو با یکدیگر پیوندی ناگسستنی دارند؛ زیرا که اجرای عدالت برای از میان بردن روابط ظالمانه وغاصبانه آکل ومأکول است تا اقویا حقّ ضعیفان را نخورند وآنان را محروم نسازند. بنابراین، رفاه اقتصادی برای همه، با اجرای اصل عدالت اجتماعی وبرپایی قسط قرآنی امکان‏پذیر است، بلکه رفاه وبی‏نیازی، از میوه‏های درخت تناور عدل است، وامام با تحقق بخشیدن به اصول دادگری وعدالت اجتماعی، همگان را به زندگی درست وسازمان یافته می‏رساند.
امام صادق (ع) می‏فرماید: «إنّ قائمنا إذا قام أشرقت الأرض بنور ربّها،... ویطلب الرجل منکم من یصله بماله ویأخذ من زکاته لایوجد أحد یقبل منه ذلک. استغنی الناس بما رزقهم اللَّه من فضله»؛ «هنگام رستاخیز قائم ما، زمین با نور خدایی بدرخشد... وشما به جست‏وجوی اشخاصی بر می‏آیید که مال یا زکات بگیرند، وکسی را نمی‏یابید که از شما قبول کند، ومردمان همه به فضل الهی بی‏نیاز می‏گردند.»( بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۳۷)
پیامبراکرم (ص) فرمود: «امّت من در زمان مهدی (ع) به نعمت‏هایی دست یابند که پیش از آن ودر هیچ دوره‏ای دست نیافته بودند. در آن روزگار، آسمان باران فراوان دهد، وزمین روییدنی را در دل خود نگاه ندارد».( همان، ج ۵۱، ص ۸۲)
در حدیثی دیگر پیامبر اکرم (ص) فرمود: «...خداوند برای قائم (ع) گنج‏ها ومعادن زمین را آشکار می‏سازد...».( اعلام الوری، ص ۴۱۳)
امام باقر (ع) فرمود: «... تطوی له الأرض... فلایبقی فی الأرض خراب إلّا قد عمر...»؛ «...زمین برای قائم ما در هم پیچیده می‏شود و... در زمین جای ناآبادی باقی نمی‏ماند...».( کمال الدین، ج ۱، ص ۳۳۱)
همچنین امام باقر (ع) فرمود: «وتظهر له الکنوز...»؛ «...برای قائم ما گنج‏ها آشکار می‏گردد...».( کمال الدین ج ۱، ص ۳۳۱)
● پرسش: کثرت اموال در عصر ظهور از چه راهی حاصل می‏شود؟
▪ پاسخ: در مورد سؤال فوق چند احتمال وجود دارد:
۱) اینکه کثرت اموال در دست مردم از راه معجزه وبه برکت وجود امام زمان (ع) در میان مردم باشد. این احتمال از جهاتی قابل مناقشه است:
ـ اولاً: این نظریه خلاف قانون معجزات است، زیرا قرار نیست که همه کارها با معجزه صورت پذیرد. سعادت انسان که عصر ظهور زمینه‏ساز آن است در این است که از راه طبیعی به کمال خود برسد.
ـ ثانیاً: سیاق روایات در این باب به تشکیل نظامی اقتصادی عادل اشاره دارد که بشر می‏تواند در پرتو آن درآمد کافی ووافر داشته باشد. واین معنا با اعجاز سازگاری ندارد.
۲) اینکه وفور مال ونعمت‏ها به جهت گسترش زراعت وکشاورزی وتجارت است، گر چه الطاف خداوند متعال نیز در توفیر این گونه نعمت‏ها مؤثر است.
۳) اینکه توفیر مال به جهت دسترسی وسیطره بر بانک‏های بزرگ در عالم باشد، به جهت آنکه بیشتر اموالی که در آنها نهفته‏اند، غصبی وحرام ونامشروع است، لذا حکومت عدل جهانی آنها را به طور مساوات بین مردم تقسیم می‏کند.
● پرسش: در عصر ظهور وضع مساجد چگونه خواهد بود؟
▪ پاسخ: در دوران ظهور، دین ومذهب به سوی هدف اصلی هدایت می‏شود، وجهت‏گیری وحرکت مذهبی در راه سعادت ورفاه وتعالی انسان قرار می‏گیرد، واز قشری‏گری وسطحی‏نگری وتجمّل گرایی زاید -که کار مذاهب باطل یا منحرف است- دور می‏گردد. از این رو امام مهدی (ع) در آغاز رستاخیز خویش به پیرایش وآبادی‏ها از مظاهر تجمل‏گرایی‏ها ومصرف‏زدگی‏ها به ویژه در سازمان‏ها ومؤسسات مذهبی می‏پردازد. امام همه امکانات ونیروها را صرف هدف‏های اصلی مذهب می‏کند؛ یعنی برپایی عدالت ورفاه عمومی ونجات انسان‏ها از چنگال اهریمنی ظلم ومحرومیت. برای تحقق این آرمان‏ها به ضرورت، تزیین معابد ومساجد وظاهرسازی‏های بی‏محتوا وتشکیلات عریض وطویل به نام مذهب ودین ممنوع می‏گردد وهمه مظاهر این گونه معابد ویران می‏شود ومعابد به صورت ساده وبی‏آرایش ودور از هر گونه تزیین وتجمّل در می‏آید.
عمر بن جمیع از امام باقر (ع) سؤال کرد: نماز گزاردن در مساجدی که نقش ونگار دارد (آیینه کاری، کاشی‏کاری وتزیینات دارد) چگونه است؟ امام فرمود: «أکره ذلک ولکن لایضرّکم الیوم ولو قد قام العدل لرأیتم کیف یصنع فی ذلک»؛ «این کار را خوش ندارم، ودر این روزگار این موضوع ضرری برای شما ندارد، لیکن اگر عدالت حاکم گردد خواهید دید که در این امور چگونه عمل می‏کند.»( کافی، ج ۳، ص ۳۶۸ ؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۷۴)
● پرسش: آیا حضرت مهدی‏علیه‏السلام بعد از ظهور، مسجد الحرام ومسجد النبی را تغییر خواهد داد؟
▪ پاسخ: کلینی ومفید با سند خود از ابوبصیر واو نیز از امام صادق (ع) نقل کرده که فرمود: «إنّ القائم (ع) إذا قام ردّ البیت الحرام إلی أساسه ومسجد الرسول إلی أساسه...»؛ «هنگامی که قائم قیام کند مسجدالحرام را به اساس خود باز می‏گرداند ونیز مسجد نبوی را به اساس خود باز می‏گرداند...».( کافی، ج ۴، ص۵۴۳ ؛ الارشاد، ص ۳۶۴)
۱) شیخ مفید این روایت را مرسلاً از ابی‏بصیر نقل کرده وکلینی نیز با این سند آن را نقل نموده است: «احمد بن محمّد، عمّن حدّثه، عن محمّد بن الحسین، عن وهیب بن حفص، عن ابی‏بصیر...» ومعلوم است که سند ارسال دارد؛ زیرا راوی از محمّد بن حسین مشخص نیست.
شیخ طوسی؛ نیز در کتاب «الغیبة» حدیث فوق را نقل کرده ولی در سند آن علی بن ابی‏حمزه بطائنی است که از سردمداران واقفی‏ها واز دشمنان امام رضا (ع) به حساب می‏آید. نتیجه اینکه: این روایت هیچ سند معتبری ندارد، که قابل احتجاج باشد.( الغیبة، ص ۲۸۲)
۲) حضرت مهدی (ع) کسی است که مورد اعتماد شیعه واهل سنّت است، وشیعه علاوه بر اعتماد، او را معصوم نیز می‏داند. او کسی است که مطابق روایات فریقین سیره‏ای پسندیده دارد وبعد از ظهورش زمین را پر از عدل وداد خواهد کرد. کسی که چنین اوصافی دارد هرگز شک وتردیدی در عملکرد او نخواهد شد، در صورتی که مسجد الحرام ومسجد النبی را برای مصالحی خراب کرده وبه اساس آن بازگرداند.
۳) بر فرض صحت روایت ممکن است که توجیه آن این باشد: از آنجا که برخی از نواحی این دو مسجد به توسط سلاطین جور به جهت ریا ودیگر اهداف ویا با مال حرام وغصبی ساخته شده است، برای آنکه آثار ظالمین باقی نماند آنها را خراب می‏کند وبه جای اصلی آن باز می‏گرداند.
۴) مطابق روایت صحیح مسلم، پیامبر (ص) قصد داشت که کعبه را خراب کرده واز نو بنا کند، ولی به جهت آنکه مردم تازه مسلمان بودند از این کار صرف نظر کرد.
مسلم در صحیح خود از عبداللَّه بن زبیر از عایشه نقل کرده که رسول خدا (ص) فرمود: «یا عائشة! لولا أنّ قومک حدیثو عهد بشرکٍ لهدمتُ الکعبة فالزقتها بالأرض، وجعلت لها بابین: باباً شرقیاً وباباً غربیاً وزدت فیها ستّة أذرع من الحجر، فإنّ قریشاً اقتصرتها حیث بنت الکعبة». ( صحیح مسلم، ج ۴، ص ۹۸)حدیث دیگری نیز مسلم در همین باب نقل کرده است، که برخی از سلاطین کعبه را خراب کرده، ودوباره بازسازی کردند.( همان)
● پرسش: آیا امام زمان‏علیه‏السلام بعد از ظهور، از ابوبکر وعمر انتقام خواهد گرفت؟
▪ پاسخ: مجلسی به سندش از بشیر نبّال از امام صادق (ع) نقل کرده که فرمود: «هل تدری أوّل ما یبدء به القائم (ع)؟ قلت: لا. قال: یخرج هذین رطبین غضّین فیحرّقهما ...»؛ « آیا می‏دانی که اولین کاری که قائم انجام می‏دهد چیست؟ بشیر گفت: خیر، حضرت فرمود: آن دو نفر را در حالی که تر وتازه هستند خارج کرده وهر دو را آتش خواهد زد...».( بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۸۶)
۱) مجلسی؛ این حدیث را از کتاب فضل بن شاذان به سندش از بشیر نبّال نقل کرده است. ولی توثیقی در کتب رجال برای بشیر نبّال نرسیده، ولذا روایت از این جهت ضعیف‏السند بوده وقابل احتجاج نیست.
۲) بر فرض صحت سند روایت، همان گونه که اشاره شد مهم‏ترین کار امام مهدی (ع) اقامه حقّ وعدل است، واین عمل مصداق بارز آن به حساب می‏آید.
۳) در روایت تصریح نشده که مقصود از آن دو نفر کیست، لذا ممکن است که مقصود برخی از خلفای بنی‏امیّه یا بنی‏عباس باشند.
۴) در صورت صحت حدیث، از آنجا که امام مهدی (ع) معصوم بوده وعمل او عین عدل وحق است باید اهل سنّت نسبت به این دو خلیفه تجدید نظر کرده وبا دید دیگری به آنان نظر کنند.
۵) مکانی که این دو در آن دفن شده‏اند حجره پیامبر (ص) به حساب می‏آید، وهرگز حقّی نداشتند که در آن دفن شوند، واز آنجا که کار حضرت اقامه عدل است، لذا جسد آن دو را از آن مکان بیرون می‏آورد.
● پرسش: چرا امام زمان‏علیه‏السلام بعد از ظهور به حکم داوود عمل می‏کند؟
▪ پاسخ: کلینی به سندش از امام باقر (ع) نقل کرده که خطاب به اباعبیده فرمود: «... یا أباعبیدة! إذا قام قآئم آل محمّد (ص) حکم بحکم داوود وسلیمان لایسأل البیّنه»؛ «...ای اباعبیده! هر گاه که قائم آل محمد: قیام کند به حکم داوود وسلیمان حکم خواهد کرد ولذا از دلیل و شاهد سؤال نمی‏کند.»( کافی، ج ۱، ص ۳۹۷)
نعمانی از ابان بن تغلب نقل کرده که گفت: من با جعفر بن محمّد (ع) در مسجد کوفه بودیم که او دست مرا گرفته بود وفرمود: «ای ابان! زود است که خداوند سیصد وسیزده مرد را در این مسجد شما حاضر کند... آن گاه به منادی امر می‏کند که ندا دهد: این مهدی است که به حکم داوود وسلیمان قضاوت خواهد نمود؛ که در قضاوتش از بیّنه سؤال نمی‏کند».( الغیبة، نعمانی، ص ۱۶۹)
۱) ظاهر روایات آن است که امام زمان (ع) بعد از ظهور به علم خود در هر واقعه‏ای حکم می‏کند نه به بیّنه، بر خلاف آنچه که امامان سابق بر او انجام می‏دادند. شیخ مفید؛ در کتاب المسائل می‏گوید: «امام (ع) می‏تواند به علم خود حکم کند همان طوری که به ظاهر شهادت‏ها نیز می‏تواند چنین کند وهر گاه شهادت را باطل ببیند بر علم خود حکم خواهد کرد...».( بحارالأنوار، ج ۲۶، ص ۱۷۷)
علامه مجلسی؛ در «مرآة العقول» می‏فرماید: «واین اختلاف در سیره اهل بیت: از قبیل نسخ نیست تا کسی اشکال کند که بعد از پیامبر نسخی نیست، بلکه یا به اعتبار تقیه در برخی موارد است ویا به جهت اختلاف اوضاع واحوال در زمان‏ها است...».( مرآة العقول، ج ۴، ص ۳۰۱)
۲) از آنجا که وظیفه امام زمان (ع) بعد از ظهور پر کردن زمین از عدل وداد است، لذا طبیعی است که به واقع حکم نماید تا اینکه حقوق به صاحبان اصلی‏اش باز گردد، ومقتضای آن این است که حضرت به علم خود که از جانب خدا به او الهام شده حکم نماید، واین همان حکم داوود است.
۳) حکم حاکم به علمش، بدون اتکا بر بیّنه وقسم، نه تنها مورد اتفاق علمای شیعه است بلکه برخی از علمای اهل سنّت نیز آن را جایز شمرده‏اند.
ابن قدامه می‏گوید: «...از احمد بنابر نقلی شنیده شده که حکم حاکم به علمش جایز است، واین قول ابویوسف وابوثور ورأی دوم شافعی واختیار مزنی است، زیرا پیامبر (ص) در موردی که ذکر می‏کند بدون بیّنه واقرار وتنها با علم به گفتار مدعی حکم صادر کرد.
آن گاه می‏گوید: حاکم که به قول دو گواه حکم می‏کند به جهت غلبه بر ظن اوست، پس در مورد علم وقطع، اولی به جواز حکم است.
ودیگر اینکه حاکم می‏تواند در تعدیل وجرح شهود به علم خود عمل کند، پس در ثبوت حقّ به طریق اولی می‏تواند به علم خود حکم نماید».(المغنی، ج ۱۱، ص ۴۰۱)
نتیجه اینکه: هیچ استبعادی ندارد که حضرت مهدی (ع) در قضایا به علمی که از جانب خداوند به او الهام شده حکم نماید.● پرسش: امام زمان‏علیه‏السلام «یأتی بدین جدید» یعنی چه؟
▪ پاسخ: در بین برخی از مردم این مطلب زیاد مطرح می‏شود که حضرت مهدی (ع) هنگام ظهور، دین جدیدی را عرضه می‏کند، در حالی که ما می‏دانیم مطابق نصّ قرآن، پیامبر اسلام، خاتم انبیا ودین او نیز خاتم ادیان است.
با مراجعه به مصادر حدیثی پی خواهیم برد که چنین تعبیری در مجامع حدیثی وجود ندارد وتنها تعبیراتی می‏بینیم که ممکن است کسی از مجموعه آنها چنین استنباط کند که حضرت (ع) دین جدیدی را می‏آورد، لکن در جای خود هر یک از این تعبیرات را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
طبیعت هر نهضت وقیام وانقلابی، گرچه تجدید نظر کردن در برنامه‏های گذشته بوده ودرصدد پیاده کردن امری جدید است، زیرا نوآوری از ارکان هر نهضت به شمار می‏آید، ولی این بدان معنی نیست که از اصول اوّلی شریعت دست برداشته شود؛ زیرا حضرت، محیی‏الشریعه است ودرصدد احیای همان شریعت جدّ خود می‏باشد، گرچه ممکن است آن را با اسلوب جدیدی پیاده نماید.
این مطالب هنگامی بیشتر روشن می‏شود که به نکات زیر توجه شود:
۱) مطابق برخی روایات، بخشی از احکام به جهت نبود شرایط ومقتضیات در عصر معصومین بیان نشده وتنها علمش نزد اهل بیت: باقی مانده است، ودر عصر ظهور، آن احکام بیان خواهد شد.
۲) بخشی از احکام به جهت ضایع شدن کتاب‏ها واحادیث تلف شده وبه دست ما نرسیده است که قطعاً نزد امام زمان (ع) موجود است ودر عصر ظهور آنها را بیان کرده وبه اجرا خواهد گذاشت.
۳) در عصر غیبت به جهت دوری از امام معصوم، علما وفقها مأمور به اخذ وظیفه از ادله‏ای هستند که غالب آنها ظنّی است ودر نتیجه، احکامی که استخراج می‏شود احکام ظاهری است نه واقعی، گر چه در عصر غیبت مأمور به عمل به آنها هستیم، ولی در عصر ظهور توسط امام زمان (ع) احکام واقعی عرضه می‏شود.
۴) در طول تاریخ اسلام برخی از احکام کمتر به آنها عمل شده ویا اصلاً در جامعه بیان نشده است همانند گرفتن جزیه با خفّت وخواری از اهل ذمّه در ممالک اسلامی، که به طور حتم این گونه احکام در عصر ظهور به اجرا در خواهد آمد.
۵) تا عصر ظهور دیدگاه وسطح فکر وتعقل مردم بسیار بالا رفته وآمادگی وقابلیت‏هایی فوق‏العاده در فهم معارف دینی خواهد یافت، که در نتیجه احتیاج به پاسخ‏گویی با انحای مختلف به این خواسته‏ها است.
● پرسش: امام زمان‏علیه‏السلام «یأتی بسلطان جدید» یعنی چه؟
▪ پاسخ: از امام باقر (ع) وارد شده که فرمود: «به خدا سوگند! گویا نظر می‏کنم به مهدی بین رکن ومقام که با مردم به... سلطان جدید از آسمان بیعت می‏کند».( بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۲۳۰، ح ۹۶)
در این عنوان احتمالاتی وجود دارد:
۱) اینکه مقصود از سلطان جدید، اسلوب وروش جدید در اداره حکومت وشؤون اجتماع باشد که بشریّت نظیر آن را در هیچ نوع از حکومت‏ها ودولت‏ها ندیده است؛ حکومتی در سطح کل جامعه بشری به تمام معنا اسلامی ومطابق با تمدن وپیشرفت بشری.
۲) اینکه مقصود سلطنتی است که نسبت به سلطنت‏ها وحکومت‏های سابق بر خود جدید است، ولی تجدیدکننده حکومت وسلطنت رسول خدا (ص) در عصر خلافتشان می‏باشد.
● پرسش: امام زمان‏علیه‏السلام به «امر جدید» قیام می‏کند یعنی چه؟
▪ پاسخ: امام باقر در روایتی می‏فرماید: «...هر گاه که مهدی خروج کند به امر جدید و... قیام خواهد نمود».( همان)
درباره این عنوان چند احتمال وجود دارد:
۱) مقصود از «امر جدید» طلب جدید است که شامل طلب فعل وطلب ترک می‏شود، یعنی مجموعه‏ای از احکام جدید یعنی از آنجا که حضرت به واقع حکم می‏کند، لذا در حقیقت به امر جدید قیام کرده است.
۲) مقصود از «امر جدید» روش وبرنامه فکری وعقیدتی جدید با روش‏های نوین است که در برخی از روایات به آن اشاره شده است.
۳) مقصود از «امر جدید» امارت، خلافت وامامت باشد، همان گونه که در آیه «اولی الأمر» به آن اشاره شده است. واز آنجا که امارت وخلافت حضرت (ع) با سایر خلافت‏ها متفاوت است لذا نسبت به آنها جدید به حساب می‏آید.
● پرسش: امام زمان‏علیه‏السلام «یأتی بقضاء جدید» یعنی چه؟
▪ پاسخ: در روایتی از امام باقر (ع) روایت شده که فرمود: «...هر گاه قائم آل محمّد خروج کند به سنت جدید وقضاوت جدید قیام خواهد نمود».( همان، ص ۳۴۸، ح ۹۹)
در اینکه مقصود حضرت از قضاوت جدید در عصر ظهور به توسط حضرت چیست دو احتمال وجود دارد:
۱) مقصود، خطوط جدید با برنامه‏های بسیار متنوع وپیشرفته برای بشر در عصر ظهور است.
۲) مقصود داشتن اسلوب جدید در قضاوت وفصل خصومت بین مردم است، همان گونه که در روایات به آن اشاره شده که حضرت به حکم داوود عمل خواهد نمود ودرخواست بیّنه ودو شاهد عادل نمی‏کند.
● پرسش: امام زمان‏علیه‏السلام «یأتی بسنة جدیدة» یعنی چه؟
▪ پاسخ: در روایتی از امام باقر (ع) می‏خوانیم که فرمود: «...هر گاه مهدی خروج کند به امر جدید وکتاب جدید وسنت جدید... قیام خواهد کرد».( همان، ج ۵۲، ص ۲۳۰، ح ۹۶)
با آنکه مطابق برخی روایات پیامبر اکرم (ص) فرمود: «سنت مهدی همانند سنت من است».( همان، ج ۵۱، ص ۷۳، ح ۱۹)
در پاسخ این سؤال می‏توان گفت: چون حضرت از طرفی به واقع حکم می‏کند، ونیز حکومت او در سطح گسترده وعالمی است، وبشر نیز در عصر ظهور به مستوای عالی فکری وپیشرفت عقلانی رسیده است، لذا روش حکومتی واسلوب خاص او در حکومت‏داری با دیگر روش‏ها فرق می‏کند، گر چه نسبت به اصول وچهارچوب احکام اسلامی با سنت رسول خدا (ص) فرقی ندارد.
همچنین ممکن است مقصود آن باشد که سنت وروش حکومتی حضرت نسبت به روش‏های مردمی که قبل از حکومت حضرت بوده‏اند جدید به حساب می‏آید.
● پرسش: آیا امام مهدی‏علیه‏السلام قیام کننده به کتاب جدید است؟
▪ پاسخ: ابوبصیر از امام صادق (ع) نقل می‏کند که فرمود: «... واللَّه لکأنّی أنظر إلیه بین الرکن والمقام یبایع الناس علی کتاب جدید ...»؛ «به خدا سوگند! گویا نظر می‏کنم به مهدی در بین رکن ومقام که با مردم بر کتاب جدید بیعت می‏کند...».( بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۲۹۴، ح ۴۲)
در این تعبیر احتمالاتی وجود دارد:
۱) مقصود، آوردن قرآن جدید باشد، که قطعاً این احتمال باطل است، زیرا امت اسلامی اتفاق دارند بر اینکه در قرآن نقصان وزیادتی ایجاد نشده ونخواهد شد.
۲) مقصود این باشد که حضرت (ع) قرآن را آن گونه که در عصر رسول خدا (ص) بوده می‏آورد. یعنی آن را با تقدیم وتأخیر درآیات می‏آورد، این احتمال با قول به اینکه قرآن به امر رسول خدا (ص) تدوین شده سازگاری ندارد.
۳) ممکن است که مراد همان قرآنی باشد که علی بن ابی‏طالب (ع) تدوین کرده است، قرآنی که متنش همین قرآن موجود است ولی با بیان شأن نزول، تفسیر برخیآیات، ذکر ناسخ ومنسوخ، عام وخاص، مطلق ومقیّد وبرخی خصوصیات دیگر. این احتمال به واقع نزدیک‏تر است.
امام باقر (ع) فرمود: «إذا قام قآئم آل محمّد ضرب فساطیط ویعلم الناس القرآن علی ما أنزل اللَّه عزّوجلّ فأصعب ما یکون علی من حفظه الیوم، لأنّه یخالف فیه التألیف»؛ «هنگامی که قائم آل محمّد قیام کند خیمه‏هایی برپا می‏شود ومردم قرآن را آن گونه که خداوند عزّوجلّ نازل کرده فرا می‏گیرند، واین امر برای کسانی که قرآن را امروز حفظ کرده‏اند بسیار دشوار خواهد بود؛ زیرا با آنچه که الفت داشته واز قرآن مأنوس بوده‏اند مخالفت ومغایرت دارد.»( ارشاد مفید، ص ۳۴۴)
۴) ممکن است که مقصود از «کتاب جدید» معارف ومفاهیم بلند ووالایی است که امام ازآیات برداشت کرده وبه مردم عرضه می‏کند، معانی‏ای که برای آنان تازگی دارد وگویا کتابی با مفاهیمی جدید آورده است.
● پرسش: حکمت مشارکت حضرت مسیح در حکومت عدل جهانی چیست؟
▪ پاسخ: در مورد سؤال فوق حکمت‏هایی را می‏توان بیان داشت:
۱) از آنجا که مسیحیان به حضرت مسیح اعتقاد دارند واز طرفی دیگر جمعیّت زیادی را در جهان تشکیل می‏دهند، لذا با مشاهده حضرت مسیح ویقین پیدا کردن پاپ وکشیش‏ها به او تسلیم او شده وبا تسلیم حضرت مسیح نسبت به حضرت مهدی (ع) عموم آنان نیز تسلیم حضرت خواهند شد.
ولذا مفسران آیه «وَإِنْ مِنْ أَهْلِ الکِتابِ إِلّا لَیُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ»؛ «وهیچ یک از اهل کتاب نیست مگر اینکه پیش از مرگش به او -حضرت مسیح- ایمان می‏آورد.»( سوره نساء، آیه ۱۵۹) را مربوط به عصر نزول حضرت مسیح از آسمان در آخرالزمان می‏دانند.
۲) به جهت آنکه زمینه پیروزی حضرت مهدی (ع) بر جهان وتسریع در آن فراهم گردد. واین از آثار حکمت اوّل است.
۳) حضرت مسیح (ع) به نوبه خود می‏تواند متکفل مسئولیتی در حکومت جهانی حضرت مهدی (ع) گردد.
● پرسش: با وجودی که حضرت عیسی‏علیه‏السلام پیامبر است چرا ریاست حکومت جهانی برای حضرت مهدی‏علیه‏السلام است؟
▪ پاسخ: در پاسخ سؤال فوق می‏توان چند جواب را ذکر کرد:
۱) حضرت مهدی (ع) وارث شرعی طرح کاملی است که پیامبر اسلام در این امت بر جای گذارده است واو آخرین وصی از اوصیای پیامبر آخرالزمان (ص) است.
۲) حضرت مسیح پیامبر امّتی دیگر غیر از امت اسلامی است. امّتی که دینش نسخ شده ووظیفه مردم تا روز قیامت متابعت از دین اسلام وپیامبر جدید واوصیای اوست.
● پرسش: حضرت مهدی‏علیه‏السلام با یهود ونصارا چگونه رفتار خواهد کرد؟
▪ پاسخ: مطابق برخی از روایات، حضرت مهدی (ع) بین اهل تورات به توراتشان وبین اهل انجیل به انجیلشان وبین اهل زبور به زبورشان حکم خواهد کرد.
حال سؤال این است که اگر همه اهل عالم مسلمان هستند، چرا حکم بین تمام مردم در عصر ظهور یکسان نخواهد بود؟
در پاسخ سؤال اول می‏گوییم: کسانی که از اهل کتاب معاند نبوده ودرصدد ستیز وجنگ ومقابله با حضرت وحکومت او برنیایند می‏توانند در ذمه اسلام ومسلمین بوده وبا اعطای جزیه به زندگی خود ادامه دهند.
ودر مورد سؤال دوم چند احتمال وجود دارد:
۱) مقصود تطبیق این کتب در آن قسمتی است که فرمان به دخول در اسلام وایمان به پیامبر داده است. اموری که در نسخه‏هایی از انجیل که حضرت مهدی (ع) یا حضرت عیسی (ع) به آنها نشان می‏دهند موجود است.
۲) اینکه مقصود آن است که حضرت احکام این کتب را بر معتقدان به آنها که اسلام نیاورده‏اند ولی تحت ذمه اسلامند به اجرا خواهد گذاشت.
● پرسش: بین ظهور امام زمان‏علیه‏السلام وبرپایی قیامت چه مقدار فاصله است؟
پاسخ: شیخ مفید؛ می‏فرماید: «بعد از دولت قائم (ع) برای هیچ کس دولتی نخواهد بود مگر آنچه در روایات اشاره شده که اولاد حضرت جانشین ایشان خواهند شد، ولی دلیل قطعی وثابتی بر آن نیست. واکثر روایات بر این دلالت دارند که مهدی (ع) این امت از دنیا رحلت نمی‏کند مگر چهل روز قبل از قیامت که در آن مدّت هرج ومرج خواهد شد وعلامت خروج اموات وقیام ساعت حساب وجزا است...».( ارشاد مفید، ج ۲، ص ۳۸۷)
شیخ حرّ عاملی؛ در شرح وتوضیح کلام شیخ مفید؛ می‏نویسد: «شاید چهل روز ایام رجعت باشد واین عدد اشاره به کمی دوران حضرتش باشد، چون مقدار زیاد را به هفتاد ومقدار کم را با عدد کمتر معرّفی می‏کنند. ویا اینکه هر روز از آن چهل روز برابر هزار سال باشد.
چنان که خداوند می‏فرماید: «وَإِنَّ یَوْماً عِنْدَ رَبِّکَ کَأَلْفِ سَنَةٍ مِمّا تَعُدُّونَ»؛ «یک روز نزد پروردگار مثل هزار سالی است که شما می‏شمارید.»( سوره حج، آیه ۴۷)
وشاید مراد از قیامت، قیامت صغرا باشد، والبته اطلاق قیامت بر رجعت مانعی ندارد، زیرا قیامت بر هر دو اطلاق می‏شود».( الإیقاظ من الهجعة، ص ۳۷۱-۳۶۵)
● پرسش: اگر حکومت حضرت، حکومت عدل جهانی است،پس چرا به شهادت می‏رسد؟
▪ پاسخ: در مورد سؤال فوق می‏گوییم:
دلیل قطعی یا متواتری بر شهادت حضرت مهدی (ع) در دست نیست. آری، کسانی که قائل به شهادت حضرت شده‏اند به دو دلیل تمسّک کرده‏اند:
الف) روایات عام که دلالت دارد بر اینکه تمام امامان به مرگ غیر طبیعی از دنیا خواهند رفت.
از امام حسن (ع) نقل شده که فرمود: «ما منّا إلّا مسمومٌ أومقتولٌ»؛ «هیچ یک از ما امامان نیست جز آنکه مسموم یا شهید می‏شود.»( بحارالأنوار، ج ۲۷، ص ۲۱۷)
ب) روایات خاص که مربوط به شهادت امام زمان (ع) است، که مطابق روایتی، زنی به نام سعیده از طایفه بنی‏تمیم ایشان را به شهادت می‏رساند، به این نحو که از بالای بام، به هنگامی که حضرت در حال عبور است، سنگی به سوی ایشان پرتاب می‏کند وبا آن، حضرت را به شهادت می‏رساند.( الزام الناصب، ص ۱۹۰)
ولی در پاسخ می‏گوییم:
ـ اولاً: مسأله شهادت حضرت مهدی (ع) با روایاتی که دلالت بر اصلاح عموم مردم در عصر ظهور دارد سازگاری ندارد.
ـ ثانیاً: روایت عام را که دلالت بر مرگ غیر طبیعی عموم اهل بیت: دارد، می‏توان به مورد امام مهدی (ع) تخصیص زد.
ـ ثالثاً: روایت شهادت حضرت مهدی (ع) به دست زن تمیمی از حیث سند تمام نیست.
ـ رابعاً: روایاتی وجود دارد که حضرت مهدی (ع) به مرگ طبیعی از دنیا رحلت می‏کنند:
کلینی؛ به سندش از امام صادق (ع) نقل کرده که فرمود: «...چون معرفت وایمان به حضرتش در دل‏های مردم استقرار یافت، مرگ حضرت حجت (ع) فرا می‏رسد. پس امام حسین (ع) متولّی غسل وکفن وحنوط ودفن ایشان خواهد شد».( کافی، ج ۸، ص ۲۰۶)
زهری می‏گوید: «حضرت مهدی (ع) چهارده سال زندگی می‏کند سپس به مرگ طبیعی از دنیا رحلت می‏کند».( البرهان، متقی هندی، ص ۱۶۳ ؛ الفتن، ابن حمّاد، ص ۱۰۴)
ارطاه می‏گوید: «به من خبر رسیده است که حضرت مهدی (ع) چهل سال زندگی می‏کند، سپس به مرگ طبیعی در بستر خود می‏میرد».( البرهان، متقی هندی، ص ۱۵۷ ؛ الفتن، ابن حمّاد، ص ۹۹ ؛ عقدالدُرر، ص ۱۴۷)
● پرسش: آیا در حکومت حضرت مهدی‏علیه‏السلام تمام مردم اصلاح خواهند شد؟
▪ پاسخ: مطابق برخی از روایات، اصلاحات حضرت مهدی (ع) فراگیر بوده وشامل همه افراد روی زمین خواهد شد.
از امام حسن مجتبی (ع) نقل شده که فرمود: «خداوند در آخرالزمان مردی را برمی‏انگیزاند که کسی از منحرفان وفاسدان نمی‏ماند مگر اینکه اصلاح گردد».( اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۲۴)
امام باقر (ع) می‏فرماید: «هنگامی که حضرت قائم ما قیام کند، دستش را بر سر بندگان خدا می‏گذارد وخردهایشان را جمع کرده (تمرکز می‏بخشد ورشد می‏دهد)، اخلاقشان را کامل می‏کند».( کافی، ج ۱، ص ۲۵)
رسول خدا (ص) به حضرت فاطمه (س) می‏فرماید: «خداوند از نسل این دو (حسن وحسین (علیهما السلام)) شخصی را برمی‏انگیزد که دژهای گمراهی را می‏گشاید ودل‏های سیاه قفل خورده را تسخیر می‏نماید».( عقدالدرر، ص ۱۵۲ ؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۴۴۸)
● پرسش: مقرّ حکومت امام مهدی‏علیه‏السلام بعد از ظهور کجاست؟
▪ پاسخ: از برخی روایات استفاده می‏شود که مقرّ حکومت وبه تعبیر دیگر پایتخت حکومت حضرت مهدی (ع) کوفه خواهد بود.
ابوبصیر می‏گوید: امام صادق (ع) فرمود: «ای ابامحمّد! گویا می‏بینم که قائم آل‏محمّد با خانواده‏اش در مسجد سهله فرود آمده است. گفتم:آیا خانه او مسجد سهله است؟ فرمود: آری...».( کافی، ج ۳، ص ۴۹۵ ؛ کامل الزیارات، ص ۳۰)
امام صادق (ع) از مسجد سهله یاد کرد وفرمود: «آن خانه صاحب ما (حضرت مهدی (ع)) است، زمانی که با خاندانش در آنجا سکونت گزیند».( کافی، ج ۳، ص ۴۹۵ ؛ التهذیب، ج ۳، ص ۲۵۲)
امام باقر (ع) می‏فرماید: «مهدی (ع) قیام می‏کند وبه سوی کوفه می‏رود ومنزلش را آنجا قرار می‏دهد».( بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۲۲۵)
ونیز آن حضرت می‏فرماید: «هنگامی که قائم ما قیام کند وبه کوفه برود، هیچ مؤمنی نیست مگر آنکه در آن شهر در کنار مهدی (ع) سکونت می‏گزیند یا به آن شهر می‏آید».( همان، ج ۵۲، ص ۳۸۵)
حضرت علی (ع) در این باره می‏فرماید: «روزگاری فرا رسد که این جا (مسجد کوفه) نمازگاه ومصلای مهدی (ع) گردد».( اثبات الهداة، ج ۳، ص ۴۵۲)
● پرسش: اگر در عصر ظهور عقل‏ها کامل می‏گردد،دیگر چه احتیاجی به امام می‏باشد؟
▪ پاسخ: اگر هنگام ظهور عقل‏ها کامل می‏گردد این طور نیست که از روی جبر وتکویناً باشد، بلکه به لحاظ اسباب طبیعی آن است که همان وجود امام عصر وحضور حضرت در میان مردم است؛ یعنی با وجود حضرت است که مردم از برکاتش استفاده کرده وبه کمال عقلی خواهند رسید، وگرنه با نبود ایشان مردم به جاهلیت بازگشت خواهند کرد.
● پرسش: آثار وبرکات ظهور حضرت چیست؟
▪ پاسخ: امتیازات ظهور حضرت مهدی (ع) بر چند نوع است:
۱) یک نوع امتیاز همانند امتیاز وجود پیامبر وبودن انسان در عصر ایشان ودیگر امامان است. اگر ما در عصر آن حضرات بودیم چه آثار وبرکاتی بر ما مترتب می‏شد که الآن نیست، آن آثار وبرکات بر انسانِ در عصر ظهور نیز مترتب می‏گردد.
۲) یک سری امتیازات دیگری است که مخصوص عصر ظهور حضرت مهدی (ع) است. عصر ظهور حضرت عصری است که بهشت واقعی برای مردم در روی زمین تحقق یافته وعصر طلایی به حساب می‏آید، عصری که حتی برای پیامبر (ص) نیز فراهم نشد، از همه جهت شرایط برای یک زندگی ایده‏آل فراهم است، عصری که در هیچ یک از نقاط عالم ظلم وتعدّی نخواهد بود... واین امتیاز واثر بسیار عالی است که انسان می‏تواند کسب کند.
● پرسش: آیا امام زمان‏علیه‏السلام بعد از ظهور، تکنولوژی کنونی را گسترش می‏دهد؟
▪ پاسخ: قبل از پاسخ به این سؤال باید دو نکته را در نظر بگیریم:
۱) هدف غایی از خلقت که مطابق برخی ازآیات، عبودیت در تمام سطوح است تنها و به طور کامل در عصر ظهور حضرت تحقق می‏یابد.
۲) اسلام به هر دو جنبه انسان، یعنی مادی وروحی او توجّه دارد. ولی اصالت را با روح او قرار داده واگر به امکانات ورفاهیات او توجه می‏کند به دید اصالتی نیست.
با توجه به این دو مقدمه به این نتیجه می‏رسیم که امام زمان (ع) هم از تکنیک روز استفاده می‏کند وهم در گسترش آن می‏کوشد ولی به مقدار ضرورت ودر راستای اهداف خلقت بشر که همان پیاده شدن عبودیت مطلقه در تمام زندگی بشر است.
● پرسش: چه علاماتی در عصر ظهور حضرت اتفاق خواهد افتاد؟
▪ پاسخ: دانشمندان اسلامی به تبع روایات، علامات ظهور را بر دو قسم بعید وقریب تقسیم کرده‏اند. این تقسیم به لحاظ فاصله زمانی بین وقوع علامت وتحقق روز موعود است. علامات بعید ودور علاماتی هستند که قبل از ظهور در فاصله زمانی طولانی تحقق می‏یابد. این نوع علامات بسیارند، واکثر آنها در خارج تحقق پیدا کرده است. ولی علامت‏های قریب ونزدیک، هر علامتی است که متصل به عصر ظهور بوده ودلالت بر قرب ظهور دارد. این نوع علامت‏ها را به «علامات عصر ظهور» می‏شناسیم.
از علامات قریب که در عصر وسال ظهور به وقوع می‏پیوندند، می‏توان به فرورفتن عدّه‏ای در سرزمین بیدا، صیحه آسمانی، قتل نفس زکیه و... اشاره کرد.
● پرسش: چگونه یک فرد می‏تواند عهده‏دار یک تحوّل بسیار بزرگ گردد؟
▪ پاسخ: در پاسخ به این پرسش باید گفت: پیامبر اسلام (ص) که سرآغاز تمدّن جدید قرار گرفت، خود مولود تمدّن گذشته نبوده است. بنابر این، انسان‏ها همیشه مولود شرایط تاریخی ومادی نمی‏باشند. هنگامی که رابطه پیوسته وتنگاتنگ انسان را با عالم غیب در نظر بگیریم این رابطه عمیق می‏تواند جهت دهنده انسان به سوی آینده‏ای جدید باشد وانسان‏ها را انعکاسی از واقعیت‏های پیرامون خود تلقی نکنیم.
امامِ منتظران نیز تجربه‏ای همسان با تجربه گرانقدر پیامبر عظیم‏الشأن اسلام (ص) خواهد داشت، ویک فتح بزرگ جهانی وتمدّنی جدید را آغاز خواهد کرد. بدین ترتیب نقش عظیم یک شخصیت الهی در تغییر مسیر تاریخ آشکار خواهد شد.
● پرسش : اگر باید امام را امام دیگر غسل دهد، حضرت را چه کسی غسل خواهد داد؟
▪ پاسخ : آری مطابق برخی از روایات، امام را تنها امام باید غسل دهد، از جمله امام رضا (ع) فرمود: «إنّ الإمام لایغسّله إلّا الإمام»؛ «امام را جز امام غسل نمی‏دهد.»(کافی، ج ۱، ص ۳۸۴)
بنابراین، قدر مسلّم آن است که یکی از امامان معصوم باید حضرت مهدی (ع) را بعد از رحلت غسل دهد. امّا کدام یک از آن بزرگواران مراسم تغسیل وخاک‏سپاری را انجام می‏دهد؟
از روایات استفاده می‏شود که امام حسین (ع) بعد از رجعت، عهده‏دار این امر خواهد شد.
از امام صادق (ع) نقل شده که فرمود: «... جآء الحجّة الموت فیکون الذی یلی غسله وکفنه وحنوطه وإیلاجه حفرته الحسین ولایلی الوصیّ إلّا الوصیّ»؛ «...مرگ حجت فرا می‏رسد پس متولّی غسل وکفن وحنوط ودفن او امام حسین (ع) است وکسی به جز وصی متولّی امور وصی نمی‏شود.»( بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۵۶، ح ۴۶)
ونیز مطابق روایتی دیگر فرمود: «فإذا استقرّت المعرفة فی قلوب المؤمنین أنّه الحسین (ع) جآء الحجّة الموت فیکون الذی یغسله ویکفنه ویحنطه ویلحده فی حفرته الحسین بن علی (ع) ولایلی الوصیّ إلّا الوصیّ»؛ «...چون معرفت وایمان به امام حسین (ع) در دل‏های مؤمنین استقرار یافت، مرگ حضرت حجّت فرا می‏رسد، پس امام حسین (ع) متولّی غسل وکفن وحنوط ودفن ایشان خواهد شد، وهرگز غیر از وصیّ، وصیّ را تجهیز وآماده برای خاک‏سپاری نمی‏کند».( کافی، ج ۸، ص ۲۰۶ ؛ بحارالأنوار، ج ۵۳، ص ۹۴، ح ۱۰۳)

منبع : درگاه پاسخگویی به مسایل دینی