جیرفت ، استان کرمان

مورخین و جهانگردان عقیده دارند كه شهر جیرفت در اثر سیل بنیان‌كنی نابود گردیده است. خرابه‌های شهر قدیمی جیرفت در یك كیلومتری جیرفت فعلی (سبزواران) قرار دارد. خرابه‌های شهر قدیم را به عهد دقیانوس نسبت داده‌اند و از این خرابه‌ها سكه‌ها و آثار عتیقه بسیار به دست آمده است.
جیرفت از دو كلمه «جیر» به معنی پست و پایین و «افت» به معنی افتاده تشكیل شده است. به طور كلی جیرفت به معنای «جلگه پست آبرفتی» است.
این سرزمین دیرپای كهن به علت درختان سر به فلك كشیده و انواع محصولات گرمسیری و سردسیری به «هند كوچك» معروف شده است.
نام جیرف در سال 35 هـ.ق برای اولین بار به مناسبت تصرف آن توسط مجاشع بن مسعود در تاریخ ثبت شده است و از آن به بعد نیز مكرر از آن شهر نام برده شده است. ابن حوقل در قرن چهارم هجری از جیرفت به نام شهری بزرگ كه سه فرسخ طول آن بوده و یكی از مراكز مهم خراسان و سیستان محسوب می‌شده و محصولات نواحی گرمسیری و سردسیری در آن به عمل می‌آمده یاد كرده است. بنا به گفته مقدسی جیرفت از استخر بزرگتر بوده و خانه‌های آن را از خشت با پایه‌های سنگی بنا كرده بودند. به استناد گفته یاقوت حموی، جیرفت «جرودس» نام داشته است. جیرفت قبل از حمله مغول یكی از شهرهای آباد و ثروتمند جهان اسلام بود. شاهراهی كه از خلیج فارس و بندر هرمز عبور می‌كرد و راهی كه از هندوستان و از طریق جالق امتداد می‌یافت در جیرفت به هم متصل می‌شد. كالاهای تجارتی كه از هندوستان به ایران صادر می‌شد از جیرفت به سایر شهرهای ایران توزیع می‌گردید. ماركوپولو تاجر و سیاح ونیزی از این شهر به نام «كامادای» یاد كرده است. ظاهراً در زمان عبور وی این شهر به كلی ویران شده بود.