سه شنبه, ۱۴ اسفند, ۱۴۰۳ / 4 March, 2025
مجله ویستا
مشخصات فنی سد قوسی کارون

پلهای قوسی بزر گر اه جایگزین طرح کارون ۳ یکی دیگر از پروژههای عظیم میباشد که طراحی، محاسبات، ساخت و نصب آن توسط شرکت ماشینسازی اراک انجام شده است و میتواند از جنبههای مختلف مشروحه ذیل بهعنوان یکی از فعالیتهای انجام شده در جهت توسعه تکنولوژی و تحقیقات در سالهای۱۳۸۰ تا ۱۳۸۳شرکت قرار گیرد:
اعتماد به نفس و جسارت مهندسی شرکت در پذیرش طراحی، ساخت و نصب پروژه.
ثبت رکورد جدید برای کشور در صنعت پلسازی با طرح و ساخت و نصب پلی با دهانه قوس۲۶۴ متر.بزرگترین دهانههای پل طراحی شده در ایران توسط واحد مهندسی شرکت قبل از این پروژه پلهای قوسی جهانآراء خرمشهر و یادگار امام آبادان بر روی رود کارون با دهانه ۱۴۴ متر میباشند.
اهمیت روش نصب پروژه به لحاظ توپوگرافی محل اجرای پل.
محدودیت زمانی و فشردگی آن در بخشهای طراحی، ساخت و نصب.
استفاده از تخصص نیروهای داخلی و امکانات موجود در تمامی فعالیتهای پروژه.
صرفهجویی ارزی حدود (هشتصد هزار) دلار در طراحی که با صرفهجوییهای ارزی در عملیات ساخت و نصب این مبلغ تا (پنج میلیون) دلار قابل پیشبینی میباشد.
با توجه به حسن نیت مدیران ارشد شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران ایران نسبت به استفاده از توانمندیهای داخلی دراحداث این پل و بهدلیل تجارب ارزنده شرکت در طراحی، ساخت و نصب پلهای بزرگ، مطالعه اولیه و تهیه پیشطرح از زمستان سال ۱۳۷۹در دستور کار اینشرکت قرار گرفت و با تهیه چندین گزینه مختلف و بررسیهای فنی هر یک از طرحها، طرح نهایی پل اول تأیید گردید.
این پل در بالا دست سد کارون۳ و بهمنظور برقراری و حفظ و ارتباط جاده خوزستان- شهرکرد پس از آبگیری دریاچه سد و بر روی درهای به عمق حدود ۲۵۰متر احداث گردیده است. کارفرمای این پروژه مجری طرح کارون۳و مشارکت شرکتهای رهآور- هگزا بهعنوان مشاورین کارفرما میباشند. در بخش نصب علاوه بر مشارکت مهندسین مشاور ایرانی ذکر شده، شرکت واگنربیرو از کشور اتریش نیز مشاور این پروژه میباشد که متأسفانه همکاری این شرکت در مراحل حساس و کلیدی پایانی پروژه شایسته نبود و شرکت ماشینسازیاراک با اتکا به نیروی کاری و متخصص خود و با سعی و تلاش شبانه روزی عملیات نصب را با موفقیت و بدون حضور ناظر خارجی پروژه به پایان برد.
●مشخصات فنی پل و نحوه اجرای آن :
دهانه میانی و اصلی پل اول به صورت قوس از زیر، با دهانه قوس ۲۶۴=۲۱۲ x۸۱+۹۱x متر، مرکز تا مرکز مفصلها ۲۵۲ متر و خیز قوس ۴۲متر است، دو دهانه ۲۱ متری پیوسته بر روی پایههای بتنی در سمت راست و دو دهانه ۱۲ و ۱۸ متری پیوسته روی پایههای بتنی در سمت چپ آن قرار دارد و طول کل عرشه ۳۳۶ متر و عرض۸/۱۱ متر با دو خط عبور و دو پیاده رو در طرفین اجرا شده که از نظر طول دهانه قوسی که تاکنون در کشور اجرا شده است منحصر بهفرد میباشد.
با توجه به دهانه بیش از ۱۵۰متر پل و تأکید آییننامهها و استانداردهای جهانی، پل جهت بارهای جانبی آنالیز دینامیکی شده و طیفهای زلزله ناقان و طبس مورد استفاده قرار گرفته است و حداکثر بازتابهای دینامیکی سازه از قبیل نیروهای داخلی اعضاء، تغییر مکانها و عکسالعملهای تکیهگاهی به روش تحلیل دینامیکی تاریخچه زمانی انجام شد. برش پایه بهدست آمده برای کل سازه از روش تحلیل دینامیکی طیفی با برش پایه محاسبه شده بروش استاتیکی معادل مقایسه و بازتابهای محاسبه شده بر اساس روشهای آییننامه زلزله ۲۸۰۰ایران اصلاح شدهاند.
بزرگترین دهانه پل زیر قوسی موجود در کشور قبلاً پل قطور بوده است که پل ارتباطی مسیر راه آهن ایران- ترکیه میباشد. این پل در حدود ۳۰ سال پیش توسط یک شرکت آمریکایی احداث گردیده است. با اتمام پروژه پل اول طرح کارون۳، شرکت ماشینسازی اراک طراح، سازنده و نصاب بزرگترین پل قوسی کشور و زیر قوسی در خاورمیانه شده است.
در نهایت پس از اتمام عملیات نصب و تکمیل سازه منحنی قوس پل به صورت سهمی و سیستم خرپایی با ارتفاع ۸ متر و عرض ۹ متر با مقاطع قوطی شکل میباشد. چهار مقطع طولی خرپا توسط مهاربندیهای افقی و عمودی به یکدیگر متصل و در طرفین با چهار مفصل بر روی فونداسیون قرار میگیرند به عبارت دیگر قوس بهصورت دو مفصل طراحی شده است. عرشه پل به صورت تیر مرکب با چهار شاهتیر طولی به دهانههای ۱۲، ۱۸و۲۱ متری است که به تیرهای عرضی قاب شده و توسط ستونها برروی قوس متکی میباشد. عرشه پل به صورت دال بتنی مسلح روی تیرهای فلزی میباشد. دو درز انبساط تیپ ۱۴۰ M با قابلیت حرکت بعلاوه و منهای ۷۰ میلیمتر روی اولین پایههای بتنی طرفین دهانه قوس قرار گرفته است که عرشه قوس را از عرشه دهانههای کناری جدا میسازد.
دو تیپ درز انبساط ساخت ماشینسازی اراک نیز دهانههای کناری را از کولهها جدا میسازد. یاتاقانهای دهانههای کناری از نوع نئوپرین تیپ۲ میباشد و یاتاقانهای عرشه قوس در طرفین و در محل درز انبساط به صورت غلطکی طراحی و ساخته شد. که جابجایی افقی آن در امتداد عرشه به وسیله چرخ دنده و شانههای راهنما کنترل میشود.
وزن کل قطعات فولادی پل شامل عرشه، ستونها، خرپایقوسو... حدود۲۵۰۰تن و جنس تمام مواد از نوع فولاد کورتندار با مقاومت بالا میباشد.
در طرح پل، بارگذاری مطابق با نشریه۱۳۹سازمان مدیریت و برنامهریزی و آییننامه زلزله ۲۸۰۰ و بارگذاری ۵۱۹ ایران و طراحی عناصر فلزی پل مطابق با استاندارد۹۶ AASHTO صورت گرفته است. همچنین استاندارد شماره ۱۰۱۵۵ EN مطابق با DIN آلمان برای مواد کورتندار، استانداردهای۶۹۱۶، ۶۹۱۵،۶۹۱۴ DIN جهت اتصالات و استاندارد۵/۱ ASWD جهت جوشکاری و نیز استاندارد ASTM برای موارد متفرقه، ملاک عمل قرار گرفته است.
در گروه فلزی و سازه ماشینسازی اراک تیم مهندسی و طراحی تشکیل و طراحی در پاییز۱۳۸۰آغاز شد. طراحی اولیه پل اول با دهانه میانی۲۰۴متر از نوع زیر قوسی در مدت۲ماه بر اساس دادهها و نقشهبرداری انجام شده از طرف مشاور کارفرما، انجام و برآورد مواد شده و مواد مورد نیاز سفارشگذاری شد و۶ ماه پس از طراحی عملیات ساخت نیز با موارد رزرو شده موجود در شرکت شروع شد.
اولین شوک پروژه فروردین ماه سال۱۳۸۱مبنی بر اشتباه نقشه برداری و توقف کار عملیات طراحی و ساخت طی جلسهای در تهران اعلام شد. پس از میخکوبی مجدد و نقشهبرداری در سایت دهانه اصلی و میانی پل اول به ۲۶۴ متر تغییر یافت، حدود ۵۰ متر دهانه نقشهبرداری شده کوتاه گزارش داده شده بود. پس از دو ماه کار فشرده در دو شیفت کاری، تیم طراحی مجدداً طراحی و محاسبات اولیه گزینه مورد نظر را اصلاح و روند طراحی و محاسبات پروژه بهبود یافت. در این زمان مواد سفارش شده قبلی به گمرک رسیده بود و این در حالی بود که طبق محاسبات جدید علاوه بر مواد خریداری شده ۶۰۰ تن مواد دیگر مورد نیاز بود. طراحی با محدودیتهای مواد موجود خریداری شده و سفارش کسری پیگیری شد. برای جلوگیری از تأخیر در اجرای پروژه تصمیمگیری شد که از مواد رسیده برای اولویتهای اول نصب استفاده شود و مواد سفارش شده جدید برای اولویتهای انتها و آخری استفاده گردد. همزمان با ادامه فعالیتهای طراحی و تهیه نقشههای ساخت و کنترلی، عملیات اولیه شامل قطعهزنی، برشکاری، لبهسازی، خمکاری و سوراخکاری جهت بیش از ۰۰۰،۳۶۰ ( سیصد و شصت هزار) قطعه پل در دو کارگاه عملیات اولیه ۱و۲و دو کارگاه کمکی و به دنبال آن ساخت پس از تأخیر طولانی مجدداً آغاز شد و با توجه به توقف ایجاد شده و پر شدن ظرفیت کارگاههای پلسازی از پتانسیل کارگاههای تحت فشار، تجهیزات پروژهای استفاده شد. علیرغم مشکلات فراوان کارگاهی و تجهیزاتی پنلهای۴ِ،۲،۱و۵ در تجهیزات پروژهای و پنلهای ۱۱، ۱۰، ۹، ۸، ۷، ۶، ۴، ۳ در پلسازی به ترتیب اولویت شروع و پیش مونتاژهای صفحهای پنلها نیز در کارگاه مذکور انجام شد.عملیات ساخت عرشه پل اول نیز در کارگاههای سازه به همراه دیگر متعلقات پل موازات با سازههای پلسازی و تجهیزات پروژهای ادامه داشت. جهت سادگی و تسریع در عملیات نصب اتصالات اعضای اصلی به صورت ترکیبی پیچ و مهره و جوش به طوریکه سه طرف قوطیها اتصالات اصطکاکی پیچ و مهره و بعد فوقانی آن به صورت جوش در محل طراحی شده بود.
اتصالات المانهای I شکلنیز بهصورت اتصالات اصطکاکی پیچ و مهرهای در نظر گرفته شده بود. با وجود بیش از ۰۰۰،۸۰(هشتاد هزار) پیچ در طرح پل اول، عملیات سوراخکاری و تجهیزات مورد نیاز آن در مدت زمان معین در حالتهای مختلف یکی از گلوگاههای پروژه در هنگام ساخت بود. برای رفع این گلوگاهها سوراخکاری در سه شیفت کاری و با پنج دستگاه دریل پرتابل افقی و عمودی و چهار دریل ثابت پیگیری شد و به همت همکاران سختکوش کارگاهی و مدیریت گروه سازنده از مهرماه۱۳۸۱عملیات پیش مونتاژ قوس و عرشه به صورت جداگانه آغاز شد. پیچیدگی اعضای اصلی قوطی شکل درهنگام ساخت، انطباق اتصالات، خم اتصالات و جمعشدن گاز در داخل قوطیها از مشکلات دیگر ساخت پروژه بود که متأسفانه ۴ مهرماه ۱۳۸۱ سه تن از همکاران کارگاهی در اثر انفجار یکی از قوطیهای نیمه ساخت مجروح شدند.
جهت پیشمونتاژ نهایی پل به صورت خوابیده و کاهش عملیات پیش مونتاژ فضایی، پیش مونتاژهای صفحهای دو پنلی در کارگاهها در نظر گرفته شد. در این مرحله کلیه اعضای قطری سوراخکاری شده و به پیش مونتاژ صفحهای ارسال و پس از مونتاژ و خیزگیری اعضای اصلی مطابق دیاگرام کمبر پیشبینی شده و نقشههای کنترلی تهیه شده به این مجموعه جوش شده و سوراخکاری اتصالات اصلی انجام شد. و نصف سوراخکاری اتصالات ابتدا و انتهای دو پنل مونتاژ فضایی نهایی انجام میشد.
به علت بزرگی و حجیم بودن سازه پلو محدودیتهای سالنهای کارگاههای شرکت امکان عملیات پیش مونتاژ در آنها وجود نداشت و پیش مونتاژ در فضای باز انجام شد. عملیات پیش مونتاژ تیرهای طولی به تیرهای عرضی و کنترل مهاربندهای عرشه و سوراخکاری اتصالات اصلی بهصورت افقی و عمودی در فضای باز بین سالنهای شرکت و با توجه به محدودیتهای تجهیزات، عوامل محیطی و جوی حدود یکسال به طول انجامید و قطعات اول اولویت نصب آبان ماه ۱۳۸۱جهت نصب به سایت ارسال شد.
با توجه به وسعت مورد نیاز برای پیش مونتاژ قوس، مکانی به جز انبار محصول ماشینسازی اراک یافت نشد. این مکان نقشهبرداری شد که از ابتدا تا انتها در طول۲۶۴متر حدود۵/۳متر اختلاف ارتفاع وجود داشت که میبایست با ساپورتهای مناسب تراز میشد. از آبان ۱۳۸۱ عملیات پیش مونتاژ قوس از سمت راست با توجه به اولویتهای نصب آغاز شد. و با فراز و نشیبهای فراوان پیگیری و عملیات پیش مونتاژ تحت نظارت و مدیریت شرکت به پیمانکار واگذار شد. فضای مورد نیاز میخکوبی و مثلثبندی شده و سازههای صفحهای که در کارگاهها پیش مونتاژ و دمونتاژ شده بود در مسیرهای تعیین شده ابتدا به صورت صفحهای به دنبال هم پیشمونتاژ و منحنی آن مطابق دیاگرام کمبر نهایی به وسیله دوربین کنترل میشد.
پس از مونتاژ صفحه زیرین صفحه فوقانی نیز روی آن مونتاژ و کنترل شده و پس از جداسازی صفحه فوقانی، این مونتاژیها با جرثقیلهای موبایل در موقعیت خود روی سازههای پیشبینی شده استقرار و کنترلهای لازم انجام میشد. تمام اعضای مهاری و تیرهای عرضی قوس که قبلاً سوراخکاری شده بود درموقعیت خود قرار گرفته و جوش میشدند. برای کنترل و پایداری لازم و ایمنی سازه حدود ۲۰۰ تن سازه موقت و ساپورت ساخته شد. عوامل جوی (سرمای شدید زمستان ۱۳۸۱، بارشهای زمستانی، تغییرات دمای محیط در طی شبانه روز و ماههای مختلف سال) کابلهای فشار قوی و عوامل محیطی دیگر را میتوان بهعنوان دلایلی برای کندی پیش مونتاژ ذکر کرد. که این امر نیز به همت و تلاش تمامی همکاران و پیمانکار مربوطه در تیر ماه ۱۳۸۲ به پایان رسید. لازم به ذکر است که از سمت راست عملیات دمونتاژ قوس با توجه به اولویتهای نصب و نیاز سایت انجام و قطعات به سایت ارسال شد.
طراحی اولیه جرثقیلهای نصب پس از بررسی و نهایی شدن پل توسط تیم مهندسی گروه فلزی و سازه جهت طراحی نهایی سازه و مکانیسمهای جرثقیل و خرید به گروه نصب و راهاندازی ارائه شد که پس از مناقصه، گروه ماشین و مونتاژ ماشینسازی اراک جهت طراحی و ساخت انتخاب شد. و پس از طراحی نهایی مطابق آیین نامه های AISC و FEM و ساخت سازه جرثقیلها و خرید سیستمهای مکانیکی و برقی، سازه جرثقیلها توسط تیم مهندسی پروژهها بازنگری شد و طرح نهایی بهینه شده در انبار محصول ماشینسازی اراک پیش مونتاژ و کنترلهای لازم باربری انجام شد. و پس از صحت از کارکرد جرثقیلها دمونتاژ آغاز و قطعات جراثقال به سایت ارسال شد. ظرفیت هر کدام از جرثقیلها ۲۰ تن به عبارتی دو بار ۱۰ تن میباشد و وزن هر دستگاه حدود ۷۰ تن میباشد. سازه جرثقیلها طوری طراحی شده که چرخهای آن هنگام باربرداری روی چهار ستون پل قرار گرفته و بارها از طریق ستونها به قوس منتقل میشود و اثرات نامطلوب انتقال بار از بینرفته یا کاهش یافته است. چهار ساپورت مفصلی جهت جلوگیری از واژگونی جراثقال در هنگام باربرداری و بارهای جانبی د ر تیرهای میانی عرشه پل تعبیه شده است. دو دستگاه گاری حمل قطعات وظیفه قطعه رسانی از کولهها به پشت جرثقیلها را عهدهدار بود.
نظر به صعبالعبور بودن منطقه و عمق بسیار زیاد و شیب طرفین دره و عدم امکان استفاده از پایههای موقت و روشهای نصب متداول دیگر، نصب پل از اهمیت بسزایی برخوردار بود. طرح ویژه روش نصب پل با طراحی سازه پل به صورت خودایستا و کنسول و استفاده از جرثقیلهای دروازهای ویژه که در صفحههای قبل به آن اشاره شده است، از طرفین در نظر گرفته شد. بارهای ناشی از وزن پل، جراثقالها و بارهای جانبی در مراحل نصب توسط سیستم خرپای فضایی متشکل از عرشه پل، خرپای قوس پل و مهارهای قطری به کولهها و پاتاق منتقل میشد. تیرهای طولی در انتهای عرشه به کولهها و کولهها با سیستم انکریج و تزریق تا عمق ۲۴ متر به صورت پس تنیده به کوه مهار شده بودند همچنین با همین روش اعضای انتهای خرپای قوس به پاتاق و پاتاق نیز به کوه مهار شده بود.
گرههای بحرانی پل، به خصوص تکیهگاههای موقت نصب که میبایست نیروهایی با مقادیر زیاد و با نوسان بارگذاری را انتقال دهند، علاوه بر روشهای کنترل شده با روش طراحی المانهای محدود Finite Element نیز مدل و آنالیز تنش و کنترل شدند. به عنوان مثال میتوان محل اتصال کرد بالای قوس به فونداسیون و محل اتصال تیرهای عرشه به کوله در طرفین پل که در مراحل نصب با نیروی محوری کششی به ترتیب ۸۱۲ تن و ۴۵۴ تن نیرو و لنگر خمشی ۶۶ تن- متر و ۱۵ تن- متر و گرهِ محل اتصال اولین ستون فلزی به قوس را نام برد.
نصب دو تیپ ابزار دقیق بارسنج و جابجایی سنج درنقاط حساس فونداسیونها امکان کنترل تغییرات وضعیت بارگذاری و جابجاییهای ایجاد شده در عمقهای۱۲، ۶ و ۱۸ متری پیها را نشان داده و پل در مراحل مختلف نصب تحت کنترل با ضریب ایمنی مناسبی قرار داشت. عرشههای دهانه کناری به روش روانسازی در موقعیت خود قرار گرفت و جرثقیلهای دروازهای پس از مونتاژو ریلگذاری در روی پلت فرمهای پیشبینی شده و تقویت عرشه روی پایههای بتنی طرفین دهانه قوس که جرثقیل بتواند روی کنسول قرار گیرد، روی تیرهای عرشه نصب شده انتقال یافت و آماده نصب قوس شد.سازه جرثقیلها طوری طراحی شدهاند که امکان نصب۱۲متر سازه به صورت کنسول در جلوی خود را داشته باشد به عبارتی بتواند یک پانل شامل قطعات اصلی، اعضای قطری، تیرهای عرضی، مهاربندهای قوس، مهارهای قطری، ستونهای انتهای پنل، تیر عرضی، تیرهای طولی و مهاربندهای عرشه را نصب کند و پس از تکمیل یک پانل و ریلگذاری روی آن جرثقیل۱۲متر به جلو حرکت کرده و این مراحل تا پایان نصب پانل۱۰ از طرفین ادامه داشت.
عطف به توضیحات داده شده مشخص میگردد که در هر ۱۰ مرحله نصب مشخصههای سازه خرپایی فضایی اشاره شده تغییر نموده و سازهای جدید میشود بنابراین تا این مرحله از هر سمت۱۰ سازه متفاوت و خود ایستا میبایست آنالیز و نتایج به دست آمده برای نیروهای داخلی اعضاء عکسالعملهای تکیهگاهی و تغییر مکانهای هر مرحله با مراحل قبلی جمعبندی گردد.
نظر بر اینکه پارامترهای هر کدام از مدلهای سازه مراحل نصب تغییر نموده و مدل قبلی تحت بار تنش میباشد، نتایج حاصل ا ز هر۱۰مدل سازه را نمیتوان با هم جمع نمود. در نتیجه حجم عملیات محاسباتی و کنترلهای لازم بسیار بالا رفته و نیاز به روش، راهکار مناسب، دقت و کنترلهای فراوان دارد تا همانند آنچه که د رپروسه و ترتیب نصب قطعات انجام میشود، محاسبات نیز در نظر گرفته شود. درهر۱۰ مدل محاسباتی خرپای نیم قوس بهطورکامل وجود داشت ولی ستونها، عرشه و مهارهای قطری هر مدل مطابق با قطعات نصب شده بود و قسمت اضافه سازهِ خرپای قوس بدون وزن مدل میشد و در هر مدل وزن قسمتهای مشترک با مدل مراحل قبل غیر فعال و وزن قسمت نصب شدهِ جدید فعال و نتیجه آنالیز حاصل با نتایج آنالیز مرحله قبل جمع میشد.
بازتابهای نیرویی جهت طراحی و کنترل اعضا و بازتابهای عکسالعملها جهت طراحی و کنترل تکیهگاهها و بازتابهای تغییر مکانها قسمتی از دیاگرام کمبر ساخت پل را تشکیل میدهد.
نصب سازه پل بهصورت خود ایستا و کنسول(تا طول یکصدوبیست و شش متر) از طرفین تا پانل مرکزی با تمام مشکلات و مسایل خاص خود بهصورت مستقل ادامه داشت. از آنجا که در طول شبانهروز فاصله بین دو کنسول حدود ۱۲سانتیمتر، تراز ارتفاعی آنها حدود ۳ سانتیمتر و تابیدگی دو مقطع انتهای کنسولها تقریباً تا ۵ سانتیمتر میرسید و همچنین تغییرات ذکر شده در هیچ دوره زمانی ثابت نبود و در هر لحظه محسوس و قابل مشاهده بود، ارتباط و اتصال دو کنسول نیاز به محاسبات دقیق و تدابیر ویژهای داشت که نتایج عواملی چون نحوه و تابش مستقیمآفتاب، دامنه تغییرات دما و باد بود و همچنین انحراف ناشی از هنگام ساخت و نصب از سوی دیگر باعث افزایش انحرافات مطرح شده میشد. بهعنوان مثال، انحراف از محور طولی پل برای هر دو کنسول به ۲۵ سانتیمتر میرسید.طبق بررسیها و محاسبات دقیق نتیجهگیری شد که اتصال دو کنسول به همدیگر الزاماً در یک دوره زمانی بسیار کوتاه انجام شود بنابراین میبایست هر دو سازه را بهطور موقت با استفاده از مفصلهایی به هم متصل کرد. پس از طراحی و محاسبات مفصلهای مورد نظر، این اتصالات قطعهزنی و در دو انتهای قطعات پانلهای ۱۰ و مرکزی مونتاژ، جوش و کنترلهای لازم انجام شد و تا زمانی که پینهای اتصالات در جای خود قرار نمیگرفت آزادی حرکات سازه دو کنسول د رمرکز مهار نشده بود. برای نصب قطعات پانل مرکزی یکی از جرثقیلها روی پنل ۱۰ قرار گرفت و کل قطعات پنل مرکزی مونتاژ، جوش و کنترلهای لازم انجام گرفت.
با این وضعیت سازه پل از یک طرف به طول ۱۲۶ متر و از طرف دیگر ۱۳۸ متر کنسول بود.
پس از اصلاح انحرافات ایجاد شده با سیستم جکینگ، اتصالات مفصلی موقت با توجه به محاسبات دقیق در زمان تعیین شده توسط پینها قفل شدند. بلافاصله در ناحیه اتصالات موقت، اتصالات دائمی در سه طرف اعضای اصلی قوطی شکل تکمیل شد. چون این اتصالات ظرفیت باربری لازم را داشتند، اتصالات موقت باز شده و باقیمانده اتصالات اصلی کامل شد. با اتصال سازههای دو کنسول و یکپارچه شدن آنها سازه اصلی قوس تشکیل شد که پارامترهای سازهای بهطور کلی تغییر یافته و سیستم سازهای از خرپای فضایی کنسولی یک سرگیردار تبدیل به یک قوس خرپایی بدون مفصل میشود که در تکیهگاههاگیردار بوده و تحت تنشهای حین مراحل نصب قرار گرفته است.
در این مرحله نیز مدلهای لازم و محاسبات ویژه و خاصی عطف به نکات مطرح شده در طراحی قوسهای بدون مفصل انجام شد.
با بررسی اجمالی از مطالب فوق درمییابیم که سیستم سازهای پل طی مراحل مختلف از شروع نصب تا راه اندازی تغییرات اساسی نموده است، یعنی ابتدا ۱۱خرپای فضایی کنسول یک سرگیردار، سپس یک قوس تک مفصلی در راس و بهدنبال آن یک قوس دو سرگیردار و نهایتاً بهصورت یک قوس دو مفصلی مورد آنالیز و طراحی قرار گرفت.
یکی دیگر از مراحل بسیار مهم، حساس و کلیدی در طراحی و اجرای پل، مرحله آزادسازی تکیهگاههای موقت و مهارهای قطری بین عرشه، قوس و ستونهای فلزی پس از نصب و تکمیل خرپای قوس و قبل از نصب و اتصال اسکلت فلزی عرشه در پانل مرکزی میباشد، در صورتی که به شکل اصولی و تحت کنترل اجرا نشود، ضربهها و شوکهای بسیار بالایی به پل وارد میشود که موجب بالارفتن تنشهای موضعی در برخی نقاط از سازه شده و با ایجاد گسیختگی باعث فرو ریختن پل میشود.
آزاد سازی تکیهگاههای موقت را میتوان با در نظر گرفتن عواملی چون مکانیسم اجرا، تجهیزات و امکانات مورد نیاز، نیروی انسانی، سرعت کاهش نیرو از تکیهگاهها و انتقال آن به سازه، آزادسازی تمام موانع و قیدهای ایجاد شده در مراحل نصب، نظارت دقیق و بازدیدهای مداوم از نقاط بحرانی سازه و تجزیه و تحلیل آن و ادامه روند پیشرفت کار مورد بررسی و تحلیل قرار داد. نحوه و توالی sequence آزادسازی کل سیستم و موضعی در هر یک از تکیهگاههای موقت یکی از موارد فوق محسوب میشوند که بررسی و تحلیل آن از اهمیت بیشتری برخوردار است.
برای این فعالیت مدلهای متعددی تهیه و آنالیز شد که ترتیب آزادسازی از یک مکان شروع و تا پایان آن ادامه مییافت و در هر مدل پس از آزادسازی قسمتی یا تمامی نیروها، افزایش و یا کاهش نیرو در نقاط دیگر سازه و تکیههای موقت مورد بررسی قرار میگرفت و با جمع بندی نهایی بهترین گزینه حاصل شد.در این گزینه ابتدا نیروهای کردهای Chord بالایی یک سمت پل، در مرحله دوم نیروهای کردهای بالایی سمت دیگر پل، آنگاه نیروهای تیرهای انتهای عرشه اتصال به کوله در یک سمت پل، سپس نیروهای تیرهای انتهای عرشه اتصال به کوله در سمت دیگر پل آزاد و در مرحله پایانی مهارهای قطری که نیروهای آنها به شدت کاهش یافته بود آزاد و دمونتاژ شد.
در آزاد سازی نیروهای کردهای بالای هر سمت نیز ابتدا نیروی انکرهای کرد اول از مقدار۱۲۰تن تا میزان۸۰ تن مطابق توالی نشان داده شد در نقشههای پستنیدگی کاهش یافت و همین توالی برای کرد دوم تکرار شد و بقیه نیروهای موجود در انکر کردها همانند توالی قبل و در دو مرحله تا به میزان ۴۰ تن و صفر کاهش یافته و رهاسازی این مرحله به اتمام رسید.
برای تیرهای عرشه متصل به کوله در هر سمت نیروی انکرهای هر تیر در مرحله اول از ۶۵ تن تا به میزان ۴۰ تن و در مرحله دوم تا ۲۰تن و در مرحله سوم به صفر کاهش یافته و آزادسازی آنها به اتمام میرسد. در عرشه با توجه به جابجایی که بین کوله و تیرها در مرحله آزادسازی بهوجود میآید و نیروگرفتن مجدد انکرها، حجم عملیات آزادسازی در هر سه مرحله بهویژه مرحله پایانی بالا میرود.
در مدت یک هفته کلیه عملیات آزادسازی به پایان رسید و پس از نصب تیرها و مهاربندیهای عرشه پنل مرکزی، تعویض تکیهگاههای موقت عرشه دهانههای کناری طرفین پل با یاتاقانهای دائمی(اصلی) و برش و تعبیه درز انبساط بین عرشه قوس و دهانههای کناری عملیات نصب سازه فلزی پل پایان یافته و سازه پل بهصورت قوس خرپایی دو سر مفصل تبدیل و آماده دالگذاری، آرماتوربندی و بتنریزی عرشه شد.
زمان پیشبینی شده برای اجرای کامل پروژه شامل طراحی و مهندسی، تهیه و تدارک مواد، ساخت، پیشمونتاژ و نصب ۲۰ ماهه بود، علیرغم مشکلات و تغییرات بهوجود آمده در بخش مهندسی تامین مواد و ساخت تاخیرات ایجاد نشد و با همزمان نمودن اکثر فعالیتها، عطف به توضیحات و تدابیر اشاره شده در سرفصلهای قبلی، قطعات مورد نیاز در زمانهای تعیین شده آماده و جهت نصب به سایت ارسال شد.
با توجه به اینکه در بخش نصب نمیتوان برنامه زمانبندی مستقلی همانند فعالیتهای طراحی، تأمین مواد و ساخت ارائه نمود از اینرو برای ارائه یک برنامه زمانبندی صحیح و مستقل از فعالیتهای قبلی برای دوره نصب برنامه زمانبندی پیمانکار سیویل که فعالیتهای آن پیشنیاز فعالیتهای نصب سازه فلزی پروژه است می بایستی با برنامه زمانبندی نصب قطعات فلزی پل هماهنگی داشته باشد. یکی از دلایل مهم تاخیردر شروع عملیات نصب و پیشرفت پروژه عدم تحویل جبهههای کاری برای شروع عملیات نصب بود.
عواملی از قبیل عدم تحویل همزمان جبهههای کاری طرفین پل، تداخل فعالیتهای پیمانکارسیویل و پیمانکار نصب سازه در شروع، تازگی نوع کار و تجربه اول که به دنبال آن زمان زیادی را در دورهای اولیه نصب قطعات و تنظیمات لازم و همچنین در پانل مرکزی گرفت، نیاز به پرسنل آموزش دیده و متخصص که توانایی کار در ارتفاع را داشته باشد و با سیستم های صخرهنوردی بتواند به نقاط مختلف سازه دسترسی داشته و فعالیتهای لازم را انجام دهد (پرسنل در حین کارآموزش دیدند)، ابهامات و مشکلات قراردادی، اشکال در تجهیزات نصب برای پانلهای ابتدایی ۱و ۲وکوتاه بودن سیم بکسلها، اشکال در سیستم برقی جرثقیلها و اصلاح آن، دشواری و زمان بر بودن تأمین ابزارآلات نصب و لوازم یدکی آنها، سقوط ابزارآلات و اتصالات، تعداد زیاد پیچ و مهرهها ونیاز به ابزارآلات خاص برای مکانهای مختلف در سازه، پوشش گالوانیزه به روش الکتریکی در اتصالات و حمل و نقل آن، محدودیتهای جادههای دسترسی و پلتفرمها که باعث سختی جرثقیلها و طولانی شدن آن و نیاز به کشنده و هلدنده برای انتقال بار از جاده دسترسی، تغییرات در سیستم مهار به کوه واصلاح سازه در سایت، تقویت گرهها در هنگام نصب، عدم وجود یک کمیته فنی متشکل از نمایندگانی از سازمانهای ذیربط و مستقر در سایت که تعهد و مسئولیت در قبال پروژه داشتند، پراکندگی در خدمات مشاورهای، عدم هماهنگی بین پیمانکاران، مدیریت نامتمرکز و پراکنده، باعث تأخیر و طولانی شدن مدت زمان پروژه شد. برای دستیابی به زمان برنامهریزی شده کارفرما جهت بهرهبرداری پروژه سد و نیروگاه طرح کارون ۳ که هزینه بسیار بالایی برای آن صرف شده بود و در صورتی که آبگیری سد در موعد مقرر انجام نمیپذیرفت به مدت یکسال بهرهبرداری سد به تعویق میافتاد که باعث راکد ماندن سرمایه صرف شده و عدم تولید نیروی برق و سودآوری پروژه میشد لذا بهرهبرداری از این پلها جهت حفظ و ارتباط جاده خوزستان- شهرکرد یکی از عوامل اصلی امکان راهاندازی سد و نیروگاه آن بود به همین دلیل عملیات نصب پل با افزودن شیفت کاری شبانه در طرفین پل تسریع شد.
دهانه اصلی و میانی پل دوم نیز بهصورت قوس از زیر با دهانه قوس ۱۷۷=۲۰+۱۲۱۲+۵ x۲۱+۶۱+۵x متر، مرکز تا مرکز مفصلها۵۹/۱۵۸متر، خیز قوس ۴۰ متر است دو دهانه ۱۹ و ۲۰ متری پیوسته و متصل به عرشه قوس بر روی پایههای بتنی قرار دارد و طول کل عرشه ۲۱۶ متر و عرض۸/۱۱ متر با دو خط عبور و دو پیاده رو در طرفین مطابق پل اول اجرا شده است.
در کلیات تمام موارد مطرح شده برای پل اول در مقیاس کوچکتری برای پل دوم صادق است و با توجه به برنامه زمانبندی پل دوم و تغییرات ایجاد شده در طرح و نیاز به بهرهبرداری همزمان با پل اول و مشکلات اجرایی و تجربیات حاصل از پل اول در روشهای ساخت، پیش مونتاژ، نصب و ... پل دوم تجدید نظر اساسی و اصلاحات لازم انجام شد. جزئیات و تشریح مربوط به چگونگی طراحی، ساخت و نصب پل دوم انشاءالله در آینده گزارش خواهد شد. لازم به یادآوری است که پروژههای دو قلو در آبانماه ۸۳ پس از قطع جاده قبلی به هنگام آبگیری سد به بهرهبرداری رسیده است.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست