نگاهی به الکامپ چهاردهم و تلکام نهم

بزرگ ترین رویداد ICT کشور با همه نکات مثبت و منفی، بالاخره برگزار شد و این را که سال آینده در چه محل و با مسؤولیت کدام متولی دولتی برگزار خواهد شد، کسی نمی داند! آنچه می خوانید خلاصه ای است از گفته ها و نظراتی که طی چند سال اخیر درباره شیوه برگزاری و بایدها و نبایدهای مربوط به الکامپ و صنعت نمایشگاه داری به شکل پراکنده در در نشریات مختلف منتشر شده است. بحث را از این موضوع آغاز می کنیم که نمایشگاه الکامپ یا تله کام باید در چه وسعتی برگزار شود، سپس به موضوع تخصص محوری می پردازیم و اندکی هم درباره متولی دولتی یا خصوصی سخن خواهیم گفت. و بالاخره این که به تفاوت استفاده از تجربیات موفق در برگزاری با تقلید صرف هم نظری انداخته ایم.
● اول؛ نمایشگاه بین المللی ملی الکامپ!
رییس پیشین سازمان نظام صنفی طی نامه ای خطاب به وزیر محترم بازرگانی پیشنهاد کرده بود که الکامپ وطنی به صورت بین المللی برگزار شود. باید به خاطر داشت که رویدادها به همین سادگی واجد شرایط برگزاری بین المللی نمی شوند و اگر گر قرار باشد که الکامپ یا تله کام به صورت بین المللی برگزار شوند، باید اصل شفافیت در آن لحاظ شود و اصول و ضوابطی را سر لوحه قرار گیرد. برگزاری بین المللی نمایشگاه ها، امکان معرفی ظرفیت های نهفته داخلی را مهیا می سازد و فضایی برای ایجاد تعامل و برقراری ارتباط و آشنایی بیشتر طرفین فراهم می کند که با توسل به شیوه های اصولی می تواند قوت بگیرد و تداوم داشته باشد. طبیعی است که برگزاری بین المللی رویدادها فراهم کننده چنین فرصت هایی خواهد بود. شاید شرایط حاکم بر کشورهای همسایه موجب تقویت این رویکرد شود، زیرا بررسی بازارهای منطقه نشان می دهد که ایران می تواند از لحاظ جغرافیایی و جمعیت شناختی مرکز ثقل بازار صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات باشد. نکته جالب اینجاست که جمهوری آذربایجان به عنوان کشوری نه چندان ثروت مند با درآمد سرانه متوسط که براساس آمارهای منتشر شده سازمان ملل حدود پنجاه رتبه از ایران پایین تر قرار دارد، در تلاش و مذاکره است تا امتیاز برپایی شعبه ای دیگر ازCeBIT ترکیه را در باکو کسب کند. به نظر می رسد ناظران آذربایجانی ظرفیت های قابل تاملی را یافته اند که برای بهره برداری از آن این چنین تقلا می کنند. بررسی سرانگشتی جمعیت فعال ایران نشان از بازارهای بکری می دهد که آن چنان که باید مورد استفاده قرار نگرفته است. حاشیه جنوبی خلیج فارس شامل بازارهای متعددی است که در مجموع جمعیتی بالغ بر ۴۰میلیون نفر رادر خود جای داده است. منطقه خزر و ماوراء النهرین بازاری با ظرفیت ۲۵میلیون نفر دارد و اگر بررسی مختصری در منطقه شامات داشته باشیم بازاری با ظرفیت حداقل ۳۰ میلیون نفر انتظار ما را می کشد. شبه قاره هند به تنهایی بیش از یک میلیارد نفر، یعنی معادل ۱۷درصد جمعیت زنده دنیا در را در خود جای داده که برخی از ظرفیت های آن مورد بهره برداری قرار گرفته است. پیش بینی می شود بازار صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشورهای این حوزه بالغ بر چهارصد میلیون نفر ظرفیت داشته باشند. این آمارمربوط به مناطق اطراف است و ایران خود به تنهایی بازاری با ظرفیت ۳۵میلیون نفر دارد که بسته به زاویه بررسی می تواند تا ۵۰میلیون نفر افزایش داشته باشد. ترکیه با برپایی CeBIT استانبول برنامه های متنوعی را برای آشنایی و حضور در بازارهای مناطق شامات، حاشیه غربی دریای خزر و حوزه شرقی مدیترانه دنبال می کند و استمرار سالانه این رویداد نشان می دهد که مسوولان این نمایشگاه به هدف خود نزدیک شده اند. از طرفی اوضاع چنان بر وفق مراد متولیان Gitex دبی است که نمایشگاه خود را سومین رویداد بزرگ صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات در دنیا می دانند. هدف آنها پوشش کامل منطقه خلیح فارس، شبه قاره هند و شرق و شمال آفریقاست و آمارها نشان می دهد که تاکنون عملکردشان توام با موفقیت بوده است. کسی انکار نمی کند که دبی به نقطه ثقل اندکی لرزان، اما پذیرفته شده صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات منطقه تبدیل شده است. موقعیت جغرافیایی، شرایط جمعیتی، امکانات حمل و نقل، ارتباط با کشورهای دیگر و پارامترهای اقتصادی و معیشتی مانند GDP می تواند برگزاری هر رویدادی را منطقی جلوه دهد، اما نوع نگاه متولیان به تعامل با متخصصان، شرکت ها و کشورهای دیگر اهمیت بیشتری دارد. در حال حاضر بازار داخلی به نگاهی دو سویه محتاج است. بازار ایران مملو از تخصص و قابلیت های فنی است و توانایی بالقوه ای برای عرضه دارد. از دیگرسو؛ بازار داخلی ظرفیت های فراوانی برای جذب محصول، راه حل و توسعه دارد. از این رو توجه به برپاسازی بین المللی رویدادهایی مانند الکامپ و تله کام به نوعی خلق فرصت برای رفع تهدید و توجه به نقاط قوت برای پوشش ضعف هاست.
● دوم؛ جامعیت یا تخصص
برگزاری مستقل نمایشگاه های الکامپ، تله کام، رسانه های دیجیتال و دوربین و تجهیزات جانبی از همان قواعدی تبعیت می کنند که منجر به جدایی نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری ها از نمایشگاه بین المللی کتاب شد. این درست مانند آن است که بخش کتب کودکان و نوجوانان، کتاب های دانشگاهی، کتاب های داستانی و غیره را به صورت مستقل برگزار کنیم. تاسف بارتر آن که هر یک از این نمایشگاه ها شکل بین المللی هم به خود بگیرند. صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات شامل بخش های مختلفی است که در ظاهر حوزه های مستقلی محسوب می شوند، اما تفکیک آن ها سطحی است و بررسی عمیق تر آن ها نشان می دهد که به هم همبستگی قابل توجهی دارند. حتما دریافته اید که مشکل از کجا نشات می گیرد. امر برای سیاست گذاران ما مشتبه شده که متولی مستقلی باید هر یک از بخش های این حوزه را برعهده گیرد و داستان همان می شود که همه می دانیم. تفکیک نمایشگاه های فوق الذکر برهمین اساس صورت گرفته و متاسفانه تداوم پیدا کرده است. در حال حاضر صنعت فناوری اطلاعات در قالب الکامپ رفته و صنعت مخابرات هم در قالب تله کام مورد توجه قرارگرفته است. موضوعات فوق العاده مهمی چون مالتی مدیا و نشر الکترونیکی هم در دل جشنواره رسانه های دیجیتال جا خوش کرده اند. اگر تفکیک های این چنینی در سطح بین الملل به طور کامل پذیرفته شده، به این دلیل است که اغلب این کشورها تجارب فوق العاده ای را پشت سر گذاشته اند و بی دلیل زمینه جدید تعریف نمی کنند. از طرفی می توان هم جامع بود و هم رفتار متخصصانه داشت و توجه به یکی دلیل نفی دیگری نیست. از آنجا که بی توجهی به امر سیاست گذاری پاشنه آشیل این ماجراست، می توان پیشنهاد کرد که ستادی متشکل از نمایندگان وزارت خانه های منتخب و شوراهای عالی مرتبط با این حوزه و نمایندگان اصناف و اتحادیه ها تشکیل شود و سنگ بنای رویدادی جامع و مانع پی ریزی شود که تما می حوزه های فناوری اطلاعات و ارتباطات را شامل شود. می توان پیش بینی کرد که اگر سیاست گذاری جامع و مانعی در این باره صورت گیرد، جدال های فرسایشی سال های اخیر رنگ باخته و تمرکز جدی و جدیدی را شاهد خواهیم بود.
● سوم؛ دولتی یا خصوصی!
جدال فرسایشی نمایندگان بخش خصوصی و وزارت بازرگانی بر سر برگزاری نمایشگاه الکامپ مدت هاست که به وادی لجاجت و عدم اعتماد غلتیده است. دولت بارها تجربه کرده که بخش خصوصی توانایی برپایی نمایشگاه هایی در حد و اندازه های الکامپ وطنی را دارد. حتی می توان گفت همان یک باری که انجمن شرکت های انفورماتیک مسوولیت برپایی نمایشگاه را برعهده گرفت، بهترین دوره آن بود. اما اگر به موضوع جامعیت بین المللی نمایشگاه بپردازیم، باید پذیرفت که برگزاری چنین رویدادی فراتر از تجربه بخش خصوصی است و باید چاره ای برای آن پیدا کرد. بخش خصوصی نشان داده که انعطاف فوق العاده ای در برقراری ارتباط و جذب شرکت های خارجی دارد و به بیانی دیگر، زبان آنها را بهتر درک می کند. در شان دولت نیست که رقیب بخش خصوصی باشد، در شرایطی که همواره نشان داده که می تواند از بخش خصوصی پشتیبانی همه جانبه ای کند. اما باعرض تاسف می توان گفت که عدم تجربه، سقوط اعتماد و تاحدودی هم لجاجت طرفین، کار را بدان جا رسانده که ناظر در مقام مجری نشسته و مجری تبدیل به تماشاچی شده است. به هر حال بد نیست عاقلان گردهم آیند و چاره را به گونه ای بیندیشند که نه سیخ بسوزد و نه کباب و آن رویداد جامع برای یکبار هم که شده، در شان کشور، لیاقت و ظرفیت هایش برگزار شود!
● چهارم؛ مقلدانه یا مبتکرانه!
بسیاری از مدیران ما به گرته برداری صرف از تجربه های بزرگ بسنده می کنند، این چنین می شود که برخی Gitex و برخی CeBIT را مدل مناسبی برای الکامپ می دانند. البته مدل های دیگری هم پیشنهاد شده که از ذکر همه آنها صرف نظر می کنیم! می دانید که هیچ یک از مدل های مطرح شده به طور کامل قابل اجرا نیست و اگر هم باشد، با شرایط ایران سازگار نیست. آن چه باید مورد توجه قرار بگیرد، شیوه هایی است که منجر به طراحی مدل برگزاری شده است. پیگیری این روند به منزله اختراع دوباره چرخ نیست، بلکه ایجاد تناسب در شکل و محل استفاده است. تجربه های موفق (Best Practice) بسیاری در جهان وجود دارند که می توان از آنها بهره گرفت، اما این به معنی الگوبرداری موبه مو بدون توجه به شرایط کشور نیست.
● پنجم؛ جشن حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات
حیف است به این موضوع اشاره نکنیم که الکامپ می تواند به صورت جشنی بزرگ و در مدت زمان بیشتری برگزار شود. برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب و بازید بیش از دو میلیون نفر از آن در طی ده روز، به معنی یک جشن غیر رسمی است. بد نیست که نمایشگاه جامع فناوری اطلاعات و ارتباطات چنان باشد که از آن تعبیر به جشن شود. واژه جشن می تواند دامنه گسترده تری از نمایشگاه را شامل می شود به این معنی که فعالیت های جنبی بی شماری برای این رویداد بزرگ می توان در نظر گرفت. استقبال از دومین نمایشگاه رسانه های دیجیتال نشان داد که ظرفیت های داخلی بسیاری در این زمینه وجود دارد. البته نباید ازدحام را با استقبال را اشتباه گرفت، کمااینکه این مشکل پس از دو دهه همچنان در برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران مشهود است و تجمع بازدیدکننده به سرعت شکل ازدحام به خود می گیرد. طبیعی است که در چنین شرایطی بسیاری از فعالیت های جنبی از نظر دور می مانند.
● کلام آخر
و بالاخره این که درباره مخاطبان رویدادهای نمایشگاهی به تفضیل می توان سخن گفت ومشخص کرد که چه چیزی باید برای دسته های مختلف مخاطبان مهیا شود، چنان چه هر کس به قدر تخصص و علاقه خود، از نمایشگاه بهره ببرد. نکته دیگر این که بهتر است بازدیدکنندگان عام هم هدف مند شوند و این جز با مطالعه و برنامه ریزی حاصل نمی شود. بازدیدکننده ایرانی بارها نشان داده که در این موارد بسیار منعطف است و همکاری کاملی با برنامه های نمایشگاه خواهد داشت.

نویسنده: جواد زارعی

منبع : ماهنامه تحلیلگران عصر اطلاعات