جزئیاتی از زندگی در فضا

خیلی‌ها می‌خواهند بدانند چگونه در فضا حمام می‌كنیم؟ چگونه دندان‌هایمان را مسواك می‌كنیم؟ چگونه موهایمان را می‌شوییم؟
خوب دوستان باید اعتراف كنم كه رعایت بهداشت در فضا كار چندان ساده‌ای نیست. اینجا دوش و یا شیر‌آبی كه آب زلال از آن جریان داشته باشد، یافت نمی‌شود. آب در اینجا به جای اینكه جریان یابد، شناور می‌شود. این موضوع از شست‌ و شو یك صحنه جنگی تمام عیار می‌سازد. خوب پس لابد می‌پرسید آنهایی كه آن بالا و در فضا اقامت دارند برای شست و شوی خود چه می‌كنند؟ مخصوصاً فضانوردانی كه برای حدود ۶ ماه در ایستگاه مستقر می‌شوند. آنها راه‌حلی مبتكرانه برای این كار دارند.
ما در اینجا حوله‌های مرطوب، لیف‌های نم دار و حوله‌های خشكی داریم كه از آنها برای تمیز كردن بدنمان استفاده می‌كنیم.افراد معمولاً روزی یك حوله مرطوب و چندین حوله خشك برای این منظور به كار می‌برند. هر كسی یك بسته بهداشتی مخصوص به خود دارد كه در آن مسواك، ابزار ریش‌تراشی، كرم و سایر مایحتاج مورد نیاز تعبیه شده است. من بسته دیك را گرفته‌ام كه در آن ریش‌تراش و كرمهای مختلف مخصوص ریش‌تراشی موجود است اما لوازم آرایشی در آن پیدا نمی‌شود!!!
مسواك زدن در فضا خود لطیفه‌ای دیگر است. شما نمی‌توانید پس از پایان مسواك زدن دهان خود را با آب بشویید و در انتها آب داخل دهانتان را بیرون بریزید. در اینجا باید در انتهای مسواك زدن هر آنچه در دهانتان است را قورت دهید (اوه خدای من). فضانوردان به این كار اثر نعنای تازه می‌گویند.
هیجان‌انگیزترین تجربه در ایستگاه بین‌المللی فضایی - شاید من آن را یك تجربه می‌دانم - شستشوی موهای سر فضانوردان است. حالا من می‌فهمم چرا فضانوردان موهای خود را كوتاه می‌كنند. ابتدا باید یك كیسه حاوی آب را روی سرتان بگذارید و بعد از اینكه گوی‌های كوچك آب دور و بر سر شما آرام گرفتند با استفاده از شامپوی خشك و بسیار با ملایمت موهایتان را بشویید. با كوچكترین حركت حساب‌نشده‌ای قطرات گوی مانند اب به همه طرف پراكنده می‌شوند. من از این تجربه خود فیلمی گرفته‌ام كه به محض بازگشت به زمین در اختیار شما قرار خواهم داد.
آب در اینجا بسیار با ارزش است و دائماً بازیابی می‌شود. هیچ چیز مرطوبی دور ریخته نمی‌شود مگر اینكه در هوا تبخیر شود. یك واحد هدایت و جمع‌آوری رطوبت موجود در هوا دائماً بخار آب موجود در هوا را جمع‌آوری و پالایش می‌كند تا مجدداً مورد استفاده قرار گیرد. این موضوع حتی لباسهای ورزشی فضانوردان را بعد از تمرینات ورزشی نیز شامل می‌شود. یك بار فضانوردی به من گفته بود كه "فضانوردان خیلی به هم نزدیك هستند و مانند خواهران و برادران یكدیگر می‌باشند. آنقدر نزدیك و صمیمی كه عرق یكدیگر را نیز می‌نوشند." حالا من معنی واقعی این حرف را می‌فهمم.
اینجا در ایستگاه بین‌المللی فضایی تجهیزات ورزشی زیادی وجود دارند. برای مثال یك چرخ افقی كه باید به زحمت آن را چرخاند و دوچرخه ثابتی كه چشم‌انداز بسیار بدیعی به زمین دارد، در بخش روسی ایستگاه مستقر است. پاره‌ای تجهیزات مقاومتی و یك دوچرخه ثابت دیگر نیز در بخش آمریكایی ایستگاه فضایی موجود است.
فضانوردان و كیهان‌نوردان هر روزه و گاهی اوقات دو بار در روز به تمرینات ورزشی می‌پردازند تا از اثرات مخرب بی‌وزنی بر ماهیچه‌ها و استخوانهای خود بكاهند. شاید شما ندانید كه اگر انسانی برای مدتی طولانی در شرایط بی‌وزنی اقامت كند، از آنجا كه برای جابجا شدن و یا جابجا كردن لوازم به نیروی زیادی احتیاج ندارد، ماهیچه‌های او شروع به آب رفتن و چروك خوردن می‌كنند. وزنی وجود ندارد و بنابراین شما برای جا به جا كردن احتیاج به صرف انرژی ندارید. همچنین بدن شروع به دفع كلسیم می‌كند و فضانوردان به پوكی استخوان مبتلا می‌شوند.
یك ضرب‌المثل قدیمی می‌گوید كه شما نمی‌توانید هم كیكتان را نگه دارید و هم آن را بخورید. من فكر می‌كنم برای رسیدن به تمام زیباییها و هیجانات یك سفر فضایی باید بهای آن را نیز پرداخت كرد. مطمئناً یكی از شما كه مشغول خواندن این مقاله هستید، زیست‌شناس و یا پزشكی می‌باشید كه با مطالعه و بررسی قادر به كاهش چنین اثراتی بر بدن انسان هستید. در آن صورت ما می‌توانیم به سفرهای فضایی اینده خود به مریخ و یا سایر سیارات منظومه شمسی امیدوار باشیم و دامنه تحقیقات خود را به خارج از مرزهای منظومه خورشیدی بكشیم.

انوشه انصاری

منبع : دانش فضایی