پنجشنبه, ۴ بهمن, ۱۴۰۳ / 23 January, 2025
مجله ویستا
قطب چاپ در شهر قطاب‌ها
تصویری که از فعالیت‌های خانواده چاپ و نشر و گرافیک و تبلیغات یزد در اینجا ارایه میشود، کم و بیش حال و روز اعضای این خانواده در شهرهای دیگر را نیز نشان میدهد.
اینک یزد، شهر آجرکاری‌ها و بادگیرها، شهر باقلوا و قطاب ونیز قطب صنعتی و شهر چاپ در قلب ایران و برحاشیه کویر.
براساس آمارهای موجود در چهار سال اخیر ۱۵ چاپخانه با دستگاه‌های جدید در یزد تأسیس شده‌اند که ۵/۳۷ درصد کل چاپخانه‌های یزد را شامل میشود. چاپخانه‌هایی که هر کدام در گوشه‌ای مشغول به کار هستند.
دو دستگاه ایمیج‌ستر، یک دستگاه پلیت‌ستر و چند دستگاه لارج‌فرمت نیز به تازگی در یزد راه‌اندازی شده‌اند که نشان‌دهنده رشد صنعت چاپ یزد در چند سال اخیر است. با توجه به وجود ۲۳۸۵ واحد صنعتی و معدنی و اداره‌ها و سازمان‌ها و نهادهای زیادی که در یزد وجود دارند و جمعیت یک میلیونی استان و همچنین شرایط آب و هوایی و قرار گرفتن در کانون راه‌های ارتباطی ایران، انتظار می‌رود که صنعت چاپ یزد یک صنعت جوابگو و پرمشتری باشد. ولی وقتی پای صحبت صاحبان صنایع چاپ یزد نشستیم، متوجه شدیم که وضع جور دیگری است و از این امکانات به خوبی در یزد استفاده نمیشود.
در گزارش زیر ضمن ارایه تصویری از وضعیت چاپ یزد، پای صحبت چاپخانه‌دار، طراح، ناشر، لیتوگراف، صحاف و ماشین‌چی یزدی و مسؤول اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد، به بررسی امکان‌ها و پتانسیل‌ها و مشکل‌های چاپ یزد پرداخته‌ایم.
●چاپخانه‌ها
ابتدا به سراغ چاپخانه‌داران می‌رویم تا پس از معرفی آنها، صحبت‌هایشان را بازگو کنیم.
شرکت چاپ و نشر بهشت از پارسال با نصب یک دستگاه پرینت‌‌مستر دو ورقی دو رنگ هایدلبرگ مدل ۲۰۰۴ و چند دستگاه دیگر با یک اپراتور با سابقه کار خود را آغاز کرده است.
بهرام مهررستمی (مدیر چاپ و نشر بهشت) درباره وضعیت و ویژگی‌های کار خود در یزد میگوید: <با توجه به پتانسیل و ظرفیت چاپ یزد و علاقه‌ای که به کار چاپ داشتم، وارد این کار شدم و با وجود مشکل‌های زیاد در چاپ یزد، از همان ابتدا بنای کارمان را به دریافت نقدی و نظم در انجام و تحویل کار گذاشتیم. از این نظر خیلی موفق بوده‌ایم و مشتریان نیز راضی بوده‌اند. شاید به نظر خیلی‌ها با این روش سفارش‌ها از دست می‌رود ولی ما با این روش تاکنون سفارشهای خود را داشته ایم. فکر می‌کنم یکی از گرفتاری‌های چاپخانه‌داران، انجام سفارشهای چکی و قسطی است که باعث زیان آنها میشود.>
مجتبی عزیزی (مدیر شرکت چاپ و نشر نقطه) هم در مورد امکانات چاپ یزد میگوید: <تعداد چاپخانه‌ها برای یزد خوب است، ولی امکانات کم است و حمایتی در این مورد نمیشود. من برای پیشرفت در کار و انجام درست و مطمئن سفارش‌ها حداقل باید یک دستگاه دو ورقی داشته باشم. حتی قرارداد خرید چنین دستگاهی را نیز امضا کردم. ولی به خاطر به صرفه نبودن کار چاپ در یزد، مجبور به فسخ قرارداد شدم. در یزد چاپخانه‌ها با هم هماهنگ نیستند و هر کس می‌خواهد گلیم خود را از آب بیرون بکشد.
در زمان انتخابات ریاست جمهوری چند نوبت چاپ ۴ رنگ با تیراژ ۵۰۰۰ از نیروهای خودجوش مردمی سفارش داشتیم. سفارشهای معدودی هم از خارج استان و بیشتر کارهای ملخی و ریسوگراف با رابطه‌هایی که وجود دارد، دریافت میکنیم.>
شرکت ستاره ایساتیس چند سالی است که در زمینه چاپ و جعبهسازی فعالیت دارد و تازگی‌ها یک دستگاه ماشین ۵/۴ ورقی لیترون ۴۰ (کموری) مدل ۹۲ نصب کرده است.
محمدحسین جوکار (مدیر شرکت) در مورد علت و چگونگی خرید دستگاه میگوید: <پس از چند سال کار با چاپخانه‌های تهران به فکر خرید یک دستگاه ماشین چاپ افتادیم و این ماشین را به واسطه یک پاکستانی شیعه مذهب که به ایران علاقه زیادی دارد و در صنعت چاپ انگلستان مشغول کار است، از آنجا خریداری کردیم. در کنار این، یک ماشین برش اتوماتیک بوبست دهانه ۸۰ ۰۱۱ x و یک ماشین لب چسب یا‌گنبرگ دهانه ۷۰ نیز وجود دارد. با این امکانات علاوه بر تأمین سفارشهای یزد بسیاری از کارهای چاپ و جعبهسازی استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان، اصفهان و تهران را انجام میدهیم، حتی از خارج کشور نیز سفارش‌هایی داشته‌ایم و در حال حاضر، سفارش چاپ و جعبهسازی بسته‌های پودر برای یک شرکت روسی را انجام میدهیم.>
شرکت چاپ و نشر سروش هم از آذرماه ۸۳ با یک دستگاه ماشین چاپ دو ورقی تک‌رنگ هایدلبرگ مدل سورم ۱۹۹۹ و چند دستگاه دیگر کار خود را آغاز کرده است.
سیدمحمود نقیبی (مدیر شرکت) میگوید: <دستگاه‌های فعال ما در حال حاضر به جز هایدلبرگ، یک دستگاه تاکن MBO و یک ماشین برش Challenge آمریکایی دهنه ۷۴ است. ما از سال ۸۱ دو دستگاه دست دوم چاپ ژاپنی یک کموری دو رنگ دوروقی مدل ۸۶ و دیگری تک رنگ یک ورقی هامادا مدل ۹۸ را نیز خریداری کرده‌ایم. ولی به خاطر نبودن اپراتور ماهر تاکنون نتوانسته‌ایم از آنها استفاده کنیم. ماشین‌های ژاپنی در ایران خیلی کم هستند. برای اپراتورهایی که با ماشین‌های هایدلبرگ و مان‌رولند کار کرده‌اند، چاپ با این ماشین‌ها خیلی مشکل است و به دنبال آن هستیم که ابتدا یک سرویس کار از تهران بیاوریم تا ماشین از تنظیم خارج شده را درست تنظیم کند و یک اپراتور هایدلبرگ هم استخدام کنیم تا پس از کار با آن، توانایی کار و چاپ با این ماشین را به دست آورد.>
●انتشارات
چاپ و نشر کتاب یکی از بخش‌های مهم سفارشهای چاپی یزد است و در سال چندین نوبت کتاب در چندین هزار تیراژ با موضوع‌های مختلف در آنجا به چاپ میرسد. طبق آمار اداره ارشاد در سال ۸۳، ۱۱۵عنوان کتاب با تیراژ ۲۶۵۰۰۰ جلد در یزد چاپ شده است. ببینیم ناشران در این مورد چه می‌گویند.
جواد انصاری‌فرد مدیر انتشارات مفاخر یزد در رابطه با فعالیت خود میگوید: <در سال ۸۳، در ۵ نوبت ۵ عنوان کتاب را با تیراژ هر کدام ۲۰۰۰ جلد منتشر کردیم. این تیراژ معمولی انتشار کتاب ما در یزد است که دلیل آن استقبال کم و گرانی مواد و خدمات چاپ کتاب است. از این مقدار حدود ۷۰ درصد در استان و بقیه در خارج استان عرضه شده است. کیفیت کتابهای منتشر شده در یزد خوب و قابل تحمل است. ولی تعداد ناشران زیاد شده و از این تعداد تنها عده‌ای حرفه‌ای هستند و بقیه برای تفریح و تفنن، یعنی شغل دوم و فقط با برخورد تجاری با این مسأله وارد آن شده‌اند. توزیع کتاب هم در یزد و شاید بتوان گفت در کل کشور به خوبی انجام نمیشود و در این موارد خود ناشران باید با هم متحد شوند تا مشکلات را از سر راه بردارند.>
سید عبدالرضا خانجانخانی مدیر مسؤول انتشارات یزد هم میگوید: <در سال حدود ۵ تا ۶ عنوان کتاب با تیراژ میانگین ۲۰۰۰ جلد چاپ میکنیم که هرگز به نوبت دوم نمیرسد و بسیاری از کتابهای ما در انبارها خاک می‌خورد. ارزش علم و فرهنگ از بین رفته و فن‌آوری‌ها و سرگرمی‌های جدید کامپیوتری و اینترنت و ... جای کتاب را گرفته است. مردم علاقه‌ای به کتاب نشان نمی‌دهند. دولت ما را حمایت نمی‌کند و این مسأله گریبانگیر همه ناشران است. به همین خاطر ما بیشتر سفارش‌ها را رد میکنیم و قبل از قبول سفارش با نویسنده در مورد مکان و موقعیت برای فروش صحبت میکنیم که اگر شریک جرم می‌خواهی حاضریم با تو همکاری کنیم! تازه به این نتیجه رسیده‌ایم که کارمان اشتباه بوده و فقط برای ما زیان داشته است.
ای کاش دولت به جای دادن یارانه‌های کاغذ، کتابهای ما را پس از چاپ خریداری میکرد که در این صورت نه تنها بسیاری از گرفتاری‌های ما برطرف میشد، بلکه دست کسانی هم که با زدوبندها و رابطه‌ها جلوی پیشرفت صنعت چاپ و نشر را می‌گیرند قطع میشد و ما با مشکلات کمتری به کار خود ادامه میدادیم.>
انتشارات نیکوروش در سال حدود ۱۰ نوبت کتاب با تیراژ بین ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ جلد منتشر میکند. مهدی نیکوروش مدیر مسؤول انتشارات با بیان این مطلب میگوید: <به جز کتاب کودکان، همه نوع کتاب چاپ میکنیم. بازار فروش کتاب در یزد خوب نیست و بیشتر کتابفروشی‌ها و خریداران به دنبال خرید کتابهای معروف هستند.>
وی در مورد مشکلات تهیه کاغذ مورد نیاز میگوید: <در گذشته برای تحویل کاغذ سهمیه‌ای، از اداره ارشاد حواله‌هایی دریافت کرده و خودمان از تهران کاغذ تهیه می‌کردیم. ولی اکنون که اتحادیه ناشران راه‌اندازی شده، آنها با گرفتن مجوزهای چاپ ناشران، خودشان برای ما کاغذ فراهم می‌کنند که این امر باعث دیر رسیدن کاغذ و گرفتن مبلغی اضافی به عنوان عملکرد اتحادیه شده است.>
●مطبوعات
چاپ و نشر مطبوعات یکی از پایه‌های ثابت صنعت نشر است که در چند سال اخیر در یزد رشد زیادی داشته و در حال حاضر ۳ فصلنامه، ۱۳ ماهنامه، ۶ هفته‌نامه، ۱۳ دو هفته‌نامه، ۲ فصلنامه و ۵ روزنامه در یزد بیشتر به صورت تک‌رنگ و دو رنگ چاپ می‌شوند. در این باره نیز گفت‌وگویی انجام داده‌ایم:
جواد انصاری‌فرد، مدیر مسؤول هفته‌نامه آیینه کویر، چاپ نشریه در یزد را راحت‌تر از چاپ کتاب می‌داند و میگوید: <مطبوعات یزد همه در داخل استان و به صورت تک‌رنگ و دورنگ چاپ می‌شوند و چون تنها جنبه اطلاع‌رسانی و اطلاعات محلی دارند، کیفیت آنچنانی نیاز ندارند. به همین خاطر، چاپ مطبوعات محلی در یزد بسیار راحت‌تر از انتشار کتاب است.>مجتبی عزیزی: <حجم عمده کار ما در حال حاضر چاپ نیازمندی‌های روزنامه ایران به صورت دو رنگ و چهار رنگ است.>
سعید کلانتری مدیر لیتوگرافی سعید هم عمده کار خود را آماده‌سازی نشریه معرفی میکند: <با توجه به عدم حمایت و نبود امکانات فقط کار نشریه‌های سرو ابرکوه و ندای یزد را انجام میدهیم و چاپ آنها در چاپخانه خرد تفت انجام میشود.>
محمدحسن خردمند، مدیر چاپخانه خرد در شهرستان تفت میگوید: <چاپ روزنامه‌های پیمان یزد، ندای یزد، یزد امروز و نشریه‌های سرو ابرکوه و گلنار تفت را ما انجام میدهیم. روزنامه آفتاب یزد نیز قبلاً در این چاپخانه چاپ میشد ولی حالا سراسری و گسترده‌تر شده است.>
ماهنامه سرو ابرکوه تنها نشریه محلی شهرستان ابرکوه در استان یزد است که از سال ۷۷ شروع به کار کرده است.
احمدرضا قدیریان مدیر مسؤول ماهنامه با بیان این مطلب میگوید: <به خاطر علاقه به کار فرهنگی و ایجاد بستری برای اطلاع‌رسانی منطقه‌ای، ماهنامه را تأسیس کردیم و تاکنون ۶۸ شماره از آن را به چاپ رسانده‌ایم. تیراژ کار ما ۴۰۰۰ نسخه است که در قطع ۳۴ ۴۲x سانتی‌متر، ۸ صفحه دو رنگ چاپ میشود و علاوه بر ابرکوه، به صورت مقطعی مناطقی از شهرستان‌های مجاور را نیز پوشش میدهیم. فکر می‌کنم در جلب مخاطبان بومی بسیار موفق بوده‌ایم. زیرا آمار پخش و خرید نشریه در سطح شهرستان (بیش از ۱۰۰۰ نسخه) خیلی بیشتر از آمار روزنامه‌های سراسری (همشهری، ایران، اطلاعات، کیهان، جمهوری اسلامی، خبر ورزشی و ...) است که در سطح شهر فروخته میشود. حتی روزنامه‌ها و نشریه‌های استان هم در ابرکوه مشتری زیادی ندارد.>
وی با بیان این که از مهرماه ۸۴ چاپ نشریه به حالت تعلیق درآمده است، ادامه میدهد: <با وجود اقبال عمومی از نشریه ما، متأسفانه نشریه در شرف تعطیلی است. از طرف مسؤولان شهر و استان به اندازه کافی حمایت نمی‌شویم و به خاطر مسائل مالی نمی‌توانیم نیروهای متخصص در زمینه تهیه خبر و گزارش و مطلب و طراحی، حروفچینی و صفحه‌آرایی استخدام کنیم و مجبوریم با مراکز چاپ سنتی کار کنیم.
از طرفی به خاطر نبودن چاپخانه در سطح شهرستان، مجبوریم کارها را به یزد بفرستیم که باعث دیر رسیدن نشریه و هزینه‌های اضافی میشود. به همین دلیل بر آن شدیم انتشار آن را قطع کنیم، یا به صورت اصولی به طراحی، قطع و نوع چاپ آن بپردازیم که در این صورت به حمایت مسؤولان شهر و استان به ویژه اداره ارشاد نیاز داریم. به نظر من یکی از وظایف اداره ارشاد حمایت از ناشرانی است که فقط به خاطر عشق و علاقه به فرهنگ دیار خود، وارد این کار می‌شوند و مجبورند به خاطر این عشق، هزاران درد و رنج و مشکل را تحمل کرده و با ضربه‌ها و ضررهای متوالی، کج‌دار و مریز کار خود را دنبال کنند.>
وی راه حل سومی نیز برای کار خود دارد که در صورت حمایت نشدن، شاید کار نشر خود را در مرکز استان دنبال کند:
<اگرچه در شهر یزد نیز مشکلات زیادی بر سر راه ناشران قرار دارد، ولی باز بهتر از اینجاست و چاپخانه‌ها و مراکز حرفه‌ای کار، در دسترس‌تر هستند.>
●چاپ دیجیتال
چاپ دیجیتال یکی از مواردی است که در چند سال گذشته وارد یزد شده و تاکنون ۳ دستگاه لارج‌فرمت و چندین دستگاه تکثیر در یزد نصب شده‌اند. ببینیم وضعیت این نوع چاپ در یزد چگونه است.
شرکت نگارفن یکی از پیشگامان چاپ دیجیتال در یزد است که با نصب چند دستگاه پلاتر و لمینیت و چند چاپگر دیجیتال رنگی و سیاه و سفید و اسکنر سیاه و سفید کار خود را آغاز کرده است.
حسن نجیب (مدیر شرکت) در مورد فعالیت‌های خود میگوید: <ویژگی اصلی کار شرکت ما چاپ در اندازه‌ها و تیراژ دلخواه (حتی یک نسخه) با سرعت بالا و قیمت مناسب است که پاسخگوی بسیاری از نیازهای عمومی و دولتی است. با توجه به اینکه سرعت نقش مهمی در تبلیغات و اطلاع‌رسانی دارد و بیشتر شرکت‌ها در آخرین لحظه اقدام به تبلیغ و اطلاع‌رسانی می‌کنند، ما می‌توانیم کارهای آنها را به موقع و با قیمت مناسب با هر تیراژ بر روی هر نوع متریالی چاپ کنیم. از دستگاه چاپ دیجیتال سیاه و سفید هم برای اسکن و چاپ با کیفیت و ارزان قیمت کارهای کم تیراژ چاپی به ویژه جزوه‌های دانشجویی و کتابهای خطی و چاپی کمیاب استفاده میکنیم.
چاپ دیجیتال در یزد جا افتاده و از همه اقشار حتی دانش‌آموزان ابتدایی با آوردن فایل برای ما سفارش می‌آورند و علاوه بر نیازهای داخل، بسیاری از سفارشهای دیجیتال خارج استان را انجام میدهیم. چون علاوه برکیفیت، قیمت‌های ما مناسب است و سفارش‌ها را بدون دریافت کرایه حمل و نقل، در نهایت ۲۴ ساعته برای مشتری‌ها انجام میدهیم.>
نجیب در مورد یکی از کارهای جالب و مهم خود میگوید: <اکثر نقشه‌های شهرداری و ادارات، دستی هستند و دسترسی به آنها وقت‌گیر و مشکل است. اسکنر سیاه و سفید مدل ۹۴۰۲ OCE ما مجهز به نرم‌افزاری است که میتواند از نقشه‌ها و طرح‌ها اسکن تهیه کرده و با تبدیل آن به فرمت dwg که فرمت فایل‌های AutoCad است، امکان جست وجو و تغییرات را به صورت نرم‌افزاری و با کیفیت مناسب و زمان کم ایجاد میکند.>
کانون تبلیغاتی بعد سوم چند سالی است که کار تبلیغات انجام میدهد و از خرداد ۸۳ موفق به خرید و راه‌اندازی ۲ دستگاه لارج‌فرمت فضای بیرون شده است.
سید فهیم‌الدین طباطبایی (مدیر کانون) با بیان این مطلب میگوید: <چندین سال است در کار تبلیغات هستیم و سفارشهای چاپ لارج فرمت، دیجیتال و افست را انجام میدهیم. به‌دلیل نیازی که احساس کردیم ابتدا به خرید کاتر پلاتر و سپس لارج فرمت روی آوردیم.
دستگاه‌های لارج‌فرمت ما ویژه فضای خارجی است، ولی با طراحی خوب و تنظیم دقیق دستگاه میتوان کارهایی با دقت چاپ فضای داخلی تولید کرد. از طرف دیگر چون چاپ فضای داخل در یزد وجود ندارد و قیمت آن نیز از چاپ فضای خارج بیشتر است، برای کارهای نمایشگاهی داخلی، استند و ... به ما مراجعه می‌کنند. عرض دستگاه‌های ما ۵/۲ و ۲/۳ متر است و بسیاری از سفارشهای استان را انجام میدهیم.>
گروه تبلیغاتی تسنیم یکی از دو مرکز دارای چاپ لارج‌فرمت در یزد است.
محمود تیرناز (مدیر گروه) در مورد ویژگی‌های دستگاه لارج‌فرمت خود میگوید: <دستگاه ما Infiniti است که مستقیماً از چین خریداری شده و تنها دستگاه موجود در ایران با هد ۱۲۶ است که مشغول به کار می‌باشد. با عرض ۶/۲ متر و سرعت ۱۶ متر مربع در ساعت با
۴۰۰ . dpi با این دستگاه نیازهای زیادی از استان و کشور را تأمین میکنیم و تبلیغات محصولات زیادی چون لوازم خانگی الکترای ژاپن، تفلون کویر KِB و کاشی‌های نارین، یزد، خیام و ... را در سطح کشور ما انجام میدهیم.>
تیرناز حتی داعیه کار برای خارج کشور را هم دارد:
<من برای افغانستان و عراق و حتی آلمان کار فلکسی فرستاده‌ام. (هنگامی که شرکت یزدباف تابلویی برای نصب در آلمان می‌خواست و ما کار چاپ و ساخت تابلو را برای آنها انجام دادیم)، حسن کار با عراق و افغانستان هم در این است که پول ما را نقدی پرداخت می‌کنند.>
وی در مورد مشکلات چاپ دیجیتال و لارج‌فرمت هم میگوید: <رقابت در کار ما بسیار زیاد است و خیلی از افراد عادی جامعه بدون داشتن اطلاعات کافی وارد این کار می‌شوند که وقتی از عهده پرداخت قسط‌ها برنمی‌آیند، قیمت‌های بسیار پایینی ارایه می‌کنند. از طرفی شرکت‌های فروشنده مرکب، هیچ‌گونه تعهدی در قبال مرکب‌هایشان ندارند و ما هرگز با اطمینان نمی‌توانیم از آنها خرید کنیم. چند مورد هم پیش آمده که داروی تقلبی به ما فروخته‌اند.>
● طراحی و تبلیغات
طراحی، اسکن از اوریژینال و تعیین مقدار و نوع رنگ از مسایل اساسی در مرحله پیش از چاپ و طراحی کار چاپی است که از عوامل مهم کیفیت چاپ به حساب میآید و بسیار باید مد نظر قرار گیرد. آیا در یزد به این مسأله توجهی میشود؟
سید فهیم‌الدین طباطبایی: <خیلی از سفارش‌هایی که طراحی شده برای ما فرستاده میشود، از نظر رنگ و رزولوشن و ... مشکل دارند و بسیاری از مشکل‌های طراحی که فقط مربوط به طراح است، پای ما نوشته میشود. متأسفانه در زمینه رنگ در چاپ، طراحان شناخت لازم را ندارند و این مسأله باعث بروز مشکل‌هایی میشود.>محمود تیرناز:<جدا از اینکه در یزد ارزشی برای طراحی و ایده قایل نمی‌شوند، بیشتر کسانی که ما با آنها کار میکنیم، تابلوساز و کانون تبلیغاتی هستند و گاهی در مورد طراحی به ویژه اسکن از اوریژینال‌های دستی، اشتباه‌های جبران‌ناپذیری می‌کنند. برای مقابله با این مشکل یک نمونه رنگ برای مشتریان ارایه کرده‌ایم و با یک واحد تصحیح رنگ، سعی میکنیم طراحی‌ها را مطلوب‌تر کنیم.>
انصاری فرد: <صفحه‌آرایی و طراحی جلد کتاب در یزد پیشرفت قابل توجهی داشته است، به طوری که میتوان گفت در این مورد از قم و تهران پیش افتاده ایم. دلیل آن هم وجود رشته‌های هنری است که در سال‌های اخیر هر سال حدود ۵۰۰ دانشجو و دانش‌آموز هنری از این رشته‌ها فارغ‌التحصیل و وارد بازار کار شده‌اند و بیشتر طراحی‌ها در کانون‌های تبلیغاتی سطح شهر انجام میشود.>
بهرام مهررستمی: <در ابتدای کار از نظر طراحی با مشکل‌های زیادی روبه‌رو بودیم و در سفارش‌هایی که آورده میشد، نکته‌های چاپی رعایت نشده بود. اپراتور ما در هر بار سعی میکرد طراحان را با روش‌های طراحی آشنا کند و ما برای این کار حتی حاضر می‌شدیم دستگاه‌های خود را برای مدتی از کار بیندازیم و با این روش روز به روز طراحی‌ها بهتر شدند. اگرچه خیلی‌ها حاضر نمی‌شدند تجربه‌های اپراتور ما را قبول کنند و فکر می‌کردند اشکال از چاپ و ماشین چاپ ما است. ولی ما خیلی‌ها را به این نتیجه رسانده‌ایم که هر کاری را باید با علم آن انجام داد و طراحی یک کار چاپی نیز یک کار علمی است.>
محمدحسین جوکار با تأکید بر اهمیت طراحی در جعبهسازی میگوید: <طراحی فرم و طرح بسته بسیار در ساخت مقوا و جعبهسازی مهم است و به همین دلیل ما یک واحد طراحی، به‌ویژه در زمینه طراحی فرم بسته در تهران راه‌اندازی کرده‌ایم و با توجه به موقعیت فرهنگی و اقلیمی مصرف‌کننده، نوع محصول و مسایل دیگر، اقدام به طراحی بسته میکنیم.>
سید عبدالرضا خانجانخانی: <با اینکه در تهران نمایندگی داریم، مطالب کتاب را پس از حروفچینی و صفحه‌آرایی اولیه فقط برای چاپ و صحافی به تهران می فرستیم.>
غلامرضا صفوی اهل کرمان با ۱۶ سال سابقه کار در یزد و کرمان و تهران، در حال حاضر اپراتور چاپ و نشر بهشت است. وی در مورد مشکلات طراحی در یزد میگوید: <طراحان یزد به امور چاپ آشنا نیستند و ما در اینجا سعی میکنیم طراحان را با اصول کار آشنا کنیم. بسیار پیش آمده که ما سفارشهای بد طراحی شده را پس فرستاده‌ایم. ما به طراحان می‌گوییم تجربه بالاتر از علم است، ولی به آنها برمی‌خورد. حتی خیلی از کسانی که مدرک گرافیک دارند حرف ما را قبول نمی‌کنند. در تهران طراحان معروفی هستند که کارشان مستقیم تبدیل به فیلم و پلیت شده و برای چاپ فرستاده میشود. در یزد نیز چنین افرادی وجود دارند و باید به روشی معرفی شوند تا چاپخانه‌ها و سفارش‌دهنده‌های کارهای چاپی در این مورد مشکلی نداشته باشند.>
وی همچنین ادامه میدهد: <در حالی که از نظر اداره ارشاد یک چاپخانه حق داشتن مرکز طراحی و تبلیغاتی را ندارد، کانون‌های تبلیغاتی کار چاپی نیز انجام می‌دهند و از نظر سطح درآمد هیچ تفاوتی بین یک چاپخانه چند صد میلیونی با یک کانون تبلیغاتی چند میلیون تومانی وجود ندارد. این کانون‌ها آن قدر این طرف و آن طرف می‌زنند تا کم‌ترین قیمت را پیدا کنند و باعث ضربه زدن به کیفیت کار و چاپخانه‌ها می‌شوند. حتی تابلوسازها نیز به چاپ روی آورده‌اند و روی تمام مغازه‌های تابلوسازی و تایپ و تکثیر کلمه چاپ وجود دارد.>
حمیدرضا صالحیه، عضو انجمن طراحان گرافیک ایران و مدیرعامل شرکت تبلیغاتی
مارلیک گرافیک یزد از طراحانی است که با چاپخانه‌های یزد کار میکند و چند چاپخانه از جمله بهشت و ایساتیس وی را به عنوان یکی از طراحان خوب یزد معرفی کرده‌اند. وی در مورد فعالیت خود و وضعیت طراحی برای چاپ در یزد میگوید: <با وجودی که فارغ‌التحصیلان رشته‌های هنری زیادی در یزد فعالیت می‌کنند، عده کمی از آنها با اصول چاپ آشنا هستند و به همین دلیل به چاپخانه‌ها بدبین شده‌اند. باید با به دست آوردن تجربه و برقراری ارتباط با چاپخانه‌ها، طراحان کم‌کم با ریزه‌کاری‌های چاپ آشنا شوند.
با شناختی که من از چاپخانه‌های یزد دارم، تنها یکی دو مرکز حرفه‌ای عمل کرده و به طراحی‌ها اهمیت می‌دهند که یکی از آنها چاپ بهشت است. کسی به کارهای طراحی هنری و گرافیکی بهایی نمی‌دهد و ما خیلی وقت‌ها برخلاف میلمان مجبوریم طراحی‌های مشتری‌پسند ارایه دهیم که باعث افت کار ما میشود. با این وجود سعی میکنیم که دخالت نظر مشتری تأثیر زیادی بر کار ما نگذارد. شیوه کار ما طراحی بر اساس نمونه رنگ است و چون بیشتر طراحی‌های ما توسط یک چاپخانه چاپ میشود، از این نظر هماهنگ شده‌ایم.>
وی که مسؤول انجمن هنرهای تجسمی یزد نیز هست در ادامه مشکلات چاپ یزد میگوید: <در یزد اسکنر حرفه‌ای وجود ندارد و ما به شدت در این زمینه مشکل داریم. سیستم‌های خوب طراحی نیز در یزد وجود ندارد و همه از کامپیوترهای معمولی برای این کار استفاده می‌کنند. مشکل دیگر صدور مجوزهای بدون محدودیت برای تأسیس کانون‌های تبلیغاتی است که بسیار به کار چاپ و طراحی استان آسیب میزند. ولی در حال حاضر با مدیریت جدید اداره ارشاد جلو این مجوزهای بی‌رویه گرفته شده و کانون‌های زیادی تعطیل شده‌اند.>
●لیتوگرافی و پیش از چاپ
در حال حاضر ۴ لیتوگرافی در یزد مشغول به کار هستند که ۲ واحد از آنها دیجیتال و مجهز به ایمیج‌ستر و پلیت‌ستر هستند. قدیم‌ترین آنها لیتوگرافی رز با سابقه ۱۴ ساله و جدیدترین هم لیتوگرافی‌های سعید و یاس هستند.
لیتوگرافی ایران هم در سال ۷۴ تأسیس شده است. یاس از همان ابتدا دیجیتال و مجهز به ایمیج‌ستر بوده و تازگی‌ها پلیت‌ستر کرئو خود را نیز نصب کرده است.
سعید کلانتری مدیر لیتوگرافی سعید در بیان اینکه چرا در سال ۸۰ به شکل سنتی کار خود را آغاز کرده میگوید: <از سال ۸۰ با نیتی خیرخواهانه و دست یافتن به تکنولوژی‌های روز وارد این کار شدیم و فکر می کردیم حمایت می‌شویم. ولی تاکنون با وجود درخواست‌های بسیار زیاد برای وام و دوندگی‌های فراوان هنوز نتوانسته‌ایم اعتبارهای مورد نیاز را دریافت کنیم و با وجود مشکلاتی که در کار چاپ یزد وجود دارد، نمی‌توانیم خطر گرفتن وام‌های رایج ۲۴ درصدی و ... را بپذیریم و مسلم است که نمی‌توانیم به فکر پیشرفت باشیم. شیفت کاری ما هم از ساعت ۸ تا ۱۳ و ۴ تا ۸ عصر است.>
حمید صرامی با بیش از ۲۰ سال سابقه لیتوگرافی سنتی در تهران و اصفهان و یزد، مدیر لیتوگرافی ایران است. وی در مورد وضعیت کار خود در یزد میگوید: <لیتوگرافی ما یک لیتوگرافی سنتی است که در حال حاضر سفارش زیادی نداریم و به همین دلیل به کار طراحی فیلم و زینک برای کارخانه‌های کاشی استان روی آورده‌ام. یک زمانی حدود ۱۰ سال پیش سفارشهای خیلی از استان‌ها را غیر از یزد انجام میدادیم ولی حالا این گونه نیست و کار ما بسیار محدود شده است. از ۱۴ سال پیش تاکنون قیمت خدمات فیلم و زینک ثابت مانده است و به همین دلیل نمی‌توانیم با تهران و مراکز دیجیتال رقابت کنیم. حدود ۸ سال است که متقاضی وام هستیم ولی هر سال وقتی برای بازدید به کارگاه ما می‌آیند اعلام می‌کنند که دیر اقدام کرده‌اید و ان‌شاءا... سال بعد وام به شما تعلق می‌گیرد. پارسال وام‌هایی با مبلغ ۶۰، ۷۵ و ۱۰۰ میلیون تومان به صاحبان صنعت چاپ استان داده شد، ولی بخشی از آنها صرف خرید مغازه و ساختمان و مزرعه و ... شد.>
محمد اجاقی مدیر لیتوگرافی دیجیتال یاس هم میگوید: <حدود ۴ سال است که از اصفهان به یزد آمده‌ایم و اولین مرکز دارای ایمیج‌ستر و پلیت‌ستر در یزد هستیم. وقتی ما وارد یزد شدیم انقلابی در صنعت چاپ اینجا ایجاد کردیم و باعث شدیم بسیاری از چاپخانه‌ها تیراژ کارشان بالا برود. ولی از طرف چاپخانه‌ها به جز یکی دو تا حمایت نمی‌شویم. سال دومی که آمدیم دستگاه UV آوردیم ولی به خاطر بی استفاده ماندن مجبور شدیم که دستگاه را برگردانیم و در حال حاضر تنها یک دستگاه UV سیلندری و یک UV سیلک در یزد وجود دارند. تنها یکی دو تا چاپخانه خوب در یزد وجود دارد که اپراتورهای خوبی استخدام کرده و کار خوبی ارائه می‌دهند ولی آنها نیز از طرف دیگران حمایت نمی‌شوند. بعضی از چاپخانه‌ها در یزد به فکر پیشرفت نیستند و کم بودن سفارشهای خود را با به کار گرفتن نیروهای بومی تازه‌کار و نیمه‌وارد و کیفیت پایین کارها و قیمت بالاتر از تهران جبران می‌کنند و خیلی‌ها نیز با چند سال سابقه ادعای چاپچی بودن و مهارت در کار را دارند. اینها مشکلاتی است که ما با آن روبه‌رو هستیم و مدام هم از اصفهان به ما پیشنهاد می‌کنند که به آنجا برگردیم ولی به خاطر تعهدی که داریم و اصرار شریک یزدی قصد داریم که بمانیم.>
محسن قرقچیان، مدیر مسؤول لیتوگرافی رز هم میگوید: <لیتوگرافی رز تا پایان سال ۸۳ به‌صورت سنتی کار میکرد و بسیاری از سفارشهای رنگی با کیفیت و تیراژ زیاد را نمی‌‌توانستیم انجام دهیم. به همین دلیل از فروردین امسال با خرید یک دستگاه ایمیج‌ستر دو ورقی هرکولس بخشی از خدمات لیتوگرافی دیجیتال یزد را انجام میدهیم. در حال حاضر، اسکنر حرفه‌ای در یزد نیست و حداکثر اندازه اسکنرهای موجود، قطع ۳ A است و برای اوریژینال‌های بزرگ‌تر، باید از خارج استان، خدمات دریافت کنیم.>
همان‌طور که اشاره شد، یزد در زمینه پس از چاپ نیز پیشرفت‌هایی داشته است. از واحدهای چاپ وساخت مقوا و جعبه تا خدمات ورنی‌زنی سیلک و سیلندری. اما تنها یک صحافی تازگی‌ها در یزد تأسیس شده است.اصغر زارع مدیر صحافی تازه تأسیس اندیشه عرفان میگوید: <ما در گذشته صحاف نبوده‌ایم و فقط با اطلاعاتی که در این مورد داشتیم وارد بازار صحافی یزد شدیم که طی چند سال کار، آموخته‌های زیادی کسب کرده‌ایم. به طوری که ۹۰ درصد از کسانی که در حال حاضر به ما سفارش کار می‌دهند، از کار ما راضی هستند. کیفیت و قیمت کار ما در حد تهران و قم است و ما این را در عمل ثابت کرده‌ایم. بیشتر کار ما صحافی کتابهای درسی، جزوه‌های دانشگاهی و دفترچه تلفن و سررسید انتشارات خودمان است و با وجود نصب ماشین‌آلات مجهز و تمام‌اتوماتیک از تازن گرفته تا چسب‌زن و برش و جلدسازی، می‌توانیم انواع چسب سرد و گرم و شومیز و دوخت و جلدسازی و طلاکوب را انجام دهیم. آخرین سفارشهای ما هم ۲ سفارش ۳۰۰۰ جلدی یکی برای اداره بهزیستی و دیگری مربوط به کتابهای کمک آموزشی بوده که تمام کارهای چاپی آن در داخل استان انجام شده است.>
● نیروی کار و شرایط اقلیمی
صاحبان مراکز چاپی یزد در این مورد هم توضیح می‌دهند.
تیرناز: <دمای هوای بالا و گرد و خاک زیاد یزد، باعث خرابی و کثیفی دستگاه‌های ما میشود و کیفیت کار را پایین می‌آورد.> البته این سخن چندان صحیح به نظر نمیرسد، زیرا در کشورهایی با شرایط آب و هوایی به مراتب بدتر، چاپ‌های خوبی به‌دست میآید و یزد از این نظر هیچ مشکلی برای چاپ ندارد.
حسینعلی قرقچیان، مدیر چاپخانه قرقچیان و عضو هیأت مدیره انجمن صنف چاپ و لیتوگرافی یزد هم میگوید: <چاپ یزد بیش از ۵۰ سال سابقه دارد و چاپخانه‌های مدرن و سنتی زیادی در کنار هم مشغول فعالیت هستند. ولی در مورد نیروی کار مشکل زیادی داریم و نیروهای ماهر در استان اندک هستند و باید از شهرهای دیگر به ویژه تهران، نیروی ماهر آورده شود. این نیروها هرگز پایبند نیستند و پس از مدتی حدود یک سال به خاطر دوری از خانه و ... کار را ترک می‌کنند.>
اصغر زارع: <در حالی که بیشتر چاپخانه‌های یزد، ماشین‌چی ماهر از تهران آورده‌اند و از نظر نیروی کار و تا حدودی کیفیت دستگاه‌ها، موقعیت‌های خوبی در استان وجود دارد، کیفیت چاپ یزد به پای تهران نمیرسد و چاپ‌های تهران زنده‌تر هستند. شاید یکی از این دلایل آب و هوا و به ویژه کیفیت آب یزد است که چاپ یزد حالتی مرده پیدا میکند و باید در این مورد تحقیق و بررسی انجام شود.>
محمدحسین جوکار، اما نظر دیگری دارد: <در حال حاضر شرایط ویژه‌ای برای کار در یزد وجود دارد. یزد کانون راه‌های ارتباطی ایران و بهترین مکان برای فروش ماشین‌آلات و انجام سفارشهای چاپی که مواد آن از خارج کشور وارد میشود، است. نیروی انسانی و کارگران یزدی بسیار پایبندند و آب و هوای کم باران یزد باعث میشود که در طول سال، در حالی که کار در خیلی از شهرها تعطیل است، ما بدون تعطیلی مشغول انجام سفارش‌ها باشیم.>
بهرام مهررستمی هم یکی از دلایل مهم موفقیت خود را حضور یک چاپچی با سابقه در کار چاپ، اعلام میکند و اظهار می‌دارد: <برای نصب و راه‌اندازی ماشین‌آلات جدید هیچ مشکلی از لحاظ مالی ندرایم و فقط هنگامی آن را عملی میکنیم که چاپچی‌هایی نظیر آقای صفوی را بتوانیم استخدام کنیم.>
● سفارش چاپ به بیرون از استان- چرا و چگونه؟
بر اساس آمارهای موجود و به گفته بسیاری از صاحبان پیشه‌های صنعت چاپ، حجم وسیعی از سفارشهای چاپ یزد به خارج استان فرستاده میشود. ببینیم دلیل این امر چیست؟
محمد اجاقی: <وقتی در اصفهان کار می‌کردیم سفارشهای زیادی از یزد برای ما می‌آمد. به همین خاطر با تشویق شریک یزدی به یزد آمدیم و فکر می‌کردیم سفارشهای خوبی در یزد داشته باشیم. ولی در اینجا متوجه شدیم که به خاطر نبودن امکانات و خدمات پس از چاپ، بیشتر سفارشهای یزد به خارج استان فرستاده میشود.>
حسن نجیب که دارای مدرک مهندسی مکانیک است، میگوید: <نگهداری و نظافت دستگاه‌ها را خودمان انجام میدهیم، ولی خدمات دیگر و مواد مورد نیاز را از تهران تهیه میکنیم. در یزد بین مراکز چاپی روابط حرفه‌ای وجود ندارد و کارهایی که به دیگران سفارش میدهیم، اغلب با کیفیت پایین و بدقولی تحویل داده میشود. به همین دلیل ما هرگز به دیگران سفارش نمی‌دهیم. حتی برش کاغذ را هم در مراکز خرید تهران انجام میدهیم. چون آنها برای هر بار برش، تیغه دستگاه‌های خود را تعویض یا تیز می‌کنند. ولی در یزد این‌گونه نیست و کیفیت برش بسیار پایین است.>
اصغر زارع هم از آمار کار در یزد خبر میدهد: <بر اساس نظر سنجی از دفتر‌های تبلیغاتی، لیتوگرافی‌ها، ناشران و چاپخانه‌ها ، ماهیانه حدود ۳۵ میلیون تومان سفارش صحافی و چاپ به بیرون از استان فرستاده میشود.>
طباطبایی: <در یزد همه به دنبال قیمت پایین هستند و کیفیت کار برای کسی مهم نیست. همین که اسم تهران روی کار باشد، به آن قسم می‌خورند و برای آنها تعیین‌کننده است.>
مهدی نیکوروش، نبود امکانات چاپ و پس از چاپ را دلیل آورده و راه‌حلی نیز ارایه میکند: <امکانات چاپ و پس از چاپ تهران بسیار متنوع و کیفیت کارها بالاست. در حالی که در یزد کیفیت پایین است. لیتوگرافی‌ها در گرفتن زینک و اندازه فرم چاپی دقت نمی‌کنند و در چاپخانه و صحافی، مقداری از مطالب کتاب ناقص میشود و باعث ضرر ما میشود. از طرف دیگر قیمت‌ها نیز در یزد بالاتر است. باید به این نکته توجه داشته باشیم که مخارج در یزد خیلی پایین‌تر از تهران و قم است، ولی مراکز تهران و قم با کار در چند شیفت کاری قیمت‌های خود را کاهش می‌دهند. اما دریزد حاضر نیستند که کار زیادتری در شیفت‌های بیشتر با قیمت کم‌تر ارایه دهند و چون می‌دانند که به هر حال در طول سال مقداری کار دارند و عده‌ای مجبورند که به آنها رو بیاورند، به همان بسنده می‌کنند.>
خانجانخانی هم از زمان انجام کار در یزد شکایت دارد: <صحافی کتابی که در تهران ۲ روزه انجام میشود، در یزد یک ماه طول می‌کشد.>
سید محمود نقیبی: <در حالی که یزد در خیلی از صنایع حرف اول را در کشور میزند، صنعت چاپ آن بسیار ضعیف‌تر از خیلی از شهرها و استان‌های رده پایین است. بیش از یک ششم کارهای چاپی یزد در خود استان انجام نمیشود. همچنین به خاطر بدقولی‌های کاری در یزد، در صدد راه‌اندازی خط کامل صحافی هستیم.>
مهررستمی هم در مورد مشکلات چاپ یزد میگوید: <در یزد خیلی‌ها به خیال اینکه کارشان را با ویژگی‌های بهتری انجام دهند، پس از مراجعه به ما و آگاهی از چگونگی کار با ما، سفارش خود را به تهران و دیگر جاها ارایه می‌کنند، ولی دوباره با برخورد به مشکل نزد ما بازمی‌گردند. به قول معروف <علف دم آخور تلخ است>. همه دوست دارند برای انجام کار خود سفری بروند و کار را به دیگر جاها بفرستند. در حالی که این کار مشکل‌های مربوط به خود را دارد و چه بسا هزینه و وقت و کار بیشتری ببرد.>
جوکار: <حرفه چاپ در یزد یک صنعت ضعیف است و در طول سال‌ها خیلی‌ها از این مسأله سوءاستفاده کرده و با ارایه کارهای ضعیف، مردم را نسبت به چاپ در یزد بدبین کرده‌اند. زمان می‌برد که مردم دوباره اطمینان پیدا کنند. چند سال پیش وام‌هایی برای خرید ماشین‌آلات به صاحبان صنایع و از جمله چاپخانه‌داران داده شد، ولی در این صنعت کسی از آنها درست استفاده نکرد.>
حسینعلی قرقچیان: <در حالی که مقدار زیادی از کارهای چاپی یزد به بیرون فرستاده میشود، مقداری از سفارشهای خارج از استان در یزد انجام میشود. دست زیاد و کار کم و قیمت‌های پایین‌تر از حد رایج همه باعث رکود بازار می‌شوند. از طرفی چون تحویل سفارش‌ها متمرکز نیست و بیشتر به دست کانون‌های تبلیغاتی انجام میشود، نارضایتی‌هایی در کیفیت و زمان تحویل سفارش‌ها به وجود میآید. هیچ‌گونه مرکز تأمین خدمات و قطعات و مواد مصرفی در یزد وجود ندارد. به جز کاغذفروشی که قیمت آن از بازار تهران بیشتر است و ما فقط در نیازهای جزیی به آنها مراجعه میکنیم.>
کلانتری: <با اینکه ماشین‌های چاپ دو ورقی تک رنگ و دو رنگ در یزد زیاد است، ولی باز بسیاری از سفارشهای چاپی یزد به خارج استان فرستاده میشود. یزد یک شهر صنعتی است و کارخانه‌های زیادی در آن وجود دارند که نیازهای چاپی متنوعی دارند. بیش از ۵۰۰ کارخانه در یزد وجود دارد که به جعبه نیاز دارند. ولی به خاطر نبودن امکانات آن و حمایت نشدن مراکز چاپی، سفارشهای زیادی به خارج فرستاده میشود. هیچ نمایندگی فروش فیلم و زینک در یزد نیست و ما مواد مورد نیازمان را مستقیم از تهران تهیه میکنیم و با وضع موجود به صرفه نیست که کسی نمایندگی فروش مواد مصرفی لیتوگرافی را دایر کند.>
● نهادهای صنفی
طبق گفته احمدعلی هنردوست، مسؤول چاپ و نشر اداره کل ارشاد یزد به دلیل کم بودن تعداد چاپخانه‌ها و امکانات، هنوز اتحادیه‌ای در یزد دایر نشده و فقط انجمن صنف چاپ و لیتوگرافی یزد در سال ۷۸ با دعوت از صاحبان صنایع چاپ استان و برگزاری انتخابات تشکیل شده است.
طباطبایی: <در یزد یک انجمن مشخص برای حمایت از مراکز دیجیتال وجود ندارد و قیمت‌ها مشخص نمیشود. پارسال اداره ارشاد نامه‌ای به ما داد که باید برای ادامه کار لارج‌فرمت، مجوز چاپ بگیرید و می‌خواستند شرکت ما را پلمپ کنند. ولی ما اعتراض کردیم و گفتیم که این حق ماست و در همه ایران کانون‌های تبلیغاتی چاپ لارج‌فرمت دارند و ما نباید مجوز جداگانه‌ای برای این کار بگیریم که قرار شد آنها از وزارتخانه دستور بگیرند و به ما جواب بدهند و تاکنون جواب و نامه‌ای به دست ما نرسیده است.>
نقیبی: <خیلی از چاپخانه‌ها با سابقه بسیار زیاد در یزد هنوز چاپ ملخی انجام می‌دهند و هیچ‌گونه حمایتی از آنها نمیشود. در تنها جلسه‌ای که توسط اداره ارشاد برای تشکیل صنف چاپ دایر شد، از خیلی چاپخانه‌ها و از جمله ما دعوتی انجام نشد.>مهررستمی: <در یزد اتحادیه‌ای برای چاپ وجود ندارد و اگر هم هست من از آن بی‌اطلاعم. اداره ارشاد یزد باید در این مورد کارهایی انجام دهد و کمک‌های مالی و وام‌های بلندمدت و کم‌بهره در اختیار صنف چاپ قرار گیرد.>
کلانتری: < با مشکلات زیادی گریبانگیر هستیم و از اتحادیه تازه تأسیس چاپ و لیتوگرافی هیچ‌گونه کار مثبت و سهمیه‌ای ندیده‌ایم. به نظر من اگر قرار باشد وامی در اختیار لیتوگرافی‌ها قرار گیرد باید به مراکز با سابقه و بومی داده شود یا اینکه بین همه تقسیم گردد تا برای همه امکان پیشرفت به وجود آید.>
غلامرضا صفوی: <زمانی که درکرمان بودم، اتحادیه چاپ کرمان پس از چند سال پیگیری توانست کلمه چاپ را از سر در مغازه‌ها حذف کند و در یزد نیز چنین اقدامی باید انجام شود. چاپخانه‌ها باید هماهنگ و منسجم شوند و این وظیفه اداره ارشاد است که باید بهتر از این عمل کند. بسیاری از چاپخانه‌ها در یزد جناحی هستند و خیلی از کارهای اداره‌ها و نهادهای خاص را انجام می‌دهند. جدای از رابطه‌ها که بیداد میکند و به همین خاطر بسیاری از چاپخانه‌ها در مرز ورشکستگی هستند.>
حسینعلی قرقچیان: <ما دریزد اتحادیه چاپخانه‌داران نداریم و فقط انجمن صنفی چاپ تشکیل شده که با اداره ارشاد همکاری‌های خوبی دارد.>
● اداره کل ارشاد
مهدی مخبری، مسؤول اداره امور فرهنگی- مطبوعات و تبلیغات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد است. در پایان گزارش به سراغ وی می‌رویم تا در مورد چاپ یزد به گفت‌وگو بنشینیم.
آقای مخبری لطفاً در مورد وظایف و فعالیت‌های اداره امور فرهنگی ارشاد، توضیحاتی ارایه فرمایید.
اداره امور فرهنگی بخشی از اداره کل فرهنگ و ارشاد است که وظیفه صدور مجوز تأسیس مراکز چاپی، کانون‌های تبلیغاتی، انتشارات و مؤسسات فرهنگی هنری، مطبوعات و حمایت از آنهارا بر عهده دارد. در حال حاضر ۴۰ چاپخانه، ۴ لیتوگرافی، ۴۴ انتشاراتی، ۱۱۴ کانون تبلیغاتی و ۵۸ نشریه در یزد دارای مجوز هستند که حدود ۳۰ نشریه در حال فعالیت می‌‌باشند.
به طور معمول چه مراحلی برای صدور مجوز مراکز چاپی باید طی شود و صاحبان آنها چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند؟
ملاک ما برای صدور مجوز، دستورالعمل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که با عنوان <مجموعه آیین‌نامه و مقررات و قوانین و دستورالعمل‌های وزارت ارشاد> مشخص شده و در آن علاوه بر داشتن سابقه خوب، تابعیت ایران و ... داشتن صلاحیت، تحصیلات لازم و آشنایی با امور چاپ و لیتوگرافی به تشخیص وزارت ارشاد، ضروری است. (ماده‌های ۴ و ۵ آیین‌نامه)
سالانه چقدر کار در یزد چاپ میشود؟
با توجه به اینکه یزد یک شهر صنعتی است، پتانسیل خوبی برای کارهای چاپی در آن وجود دارد. ولی تاکنون برآورد مشخصی از نظر سفارشات چاپی انجام نشده است. میتوان گفت که متأسفانه به خاطر نبودن امکانات مالی و تجهیزات و نیروی متخصص، حجم وسیعی از آن در خارج از استان انجام میشود.
تاکنون چه اقدام‌هایی در جهت حمایت و نظارت واحدهای چاپ و نشر یزد، انجام شده است؟
به دلیل پایین بودن اعتبارات تاکنون حمایت و کمک مالی که مورد نظر ماست، انجام نشده است. بودجه‌ای که به فعالیت‌های چاپ، نشر و تبلیغات و مؤسسات فرهنگی پرداخته میشود، بخشی از بودجه فرهنگی اداره کل ارشاد است که مقدار آن کم است و با توجه به اولویت، از بودجه کل گرفته شده و به متقاضیان اختصاص می‌‌یابد و به دلیل حجم وسیع کارهای فرهنگی، جوابگوی حمایت مالی نیست. اگرچه در سال‌های ۸۲ و ۸۳، تنها دو مورد وام در مجموع به مبلغ ۹۰ میلیون تومان به ۲ چاپخانه که مستقیم از وزارتخانه درخواست وام کرده بودند، تعلق گرفت. وام‌هایی نیز با نام وام‌های فصلی هر سال به ناشران فعال استان تعلق می‌گیرد که مقدار آن در سال ۸۳، برابر با ۷۹ میلیون تومان بوده است. البته برای حمایت از این واحدها چند انجمن صنفی راه‌اندازی شده است. انجمن صنفی تبلیغات، شرکت تعاونی ناشران و انجمن صنفی چاپ و لیتوگرافی.
با این وجود به نظر میرسد اغلب از کار در یزد راضی نباشند؟
بله، به دلیل صدور مجوزهای بی‌رویه در گذشته و نبود حمایت مالی و عدم امکان خرید ماشین‌آلات جدید و استخدام نیروهای ماهر، صنعت محدود چاپ یزد آسیب فراوانی دیده است. در حالی که ۵۰ مرکز تبلیغاتی در یزد کافی به نظر میرسد، بیش از ۱۰۰ مرکز در حال فعالیت هستند.
طی چند سال اخیر محدودیت‌هایی برای صدور مجوز مراکز چاپی اعمال گردیده و تنها به کسانی مجوز داده میشود که طرح توجیهی جدیدی ارایه کنند و درخواست آنها مورد قبول وزارتخانه قرار گیرد. کمیته‌ای به نام کمیته تبلیغات وجود دارد که صلاحیت کانون‌های تبلیغاتی و تخصص و سابقه مسؤولان آنها را ارزیابی کرده و به صدور مجوز تازه و ابقا یا ابطال آن اقدام میکند.
برای حمایت از چاپخانه‌های یزد بخشنامه‌ای صادر شد مبنی بر اینکه کتاب‌هایی که خارج از یزد چاپ شوند، باید توسط مسؤولان اداره کل آن استان که کتاب در آنجا چاپ شده، شمارش شده و برگ اعلام وصول و ترخیص آن صادر شود. تازگی‌ها دو کانون تبلیغاتی در یزد دستگاه لارج‌فرمت نصب کردند. به خاطر نبود قانون‌های مکتوب در این زمینه فکر می‌کردیم که این کار غیرقانونی است. ولی وقتی از تهران استعلام کردیم، اعلام شد که منعی ندارد و قانون جدیدی در این مورد در حال تصویب است. همچنین در صدد هستیم برای بالا بردن کیفیت چاپ یزد، کلاس‌های آموزش اپراتوری ماشین چاپ را با آوردن نیروهای متخصص از وزارت ارشاد، در یزد برگزار کنیم که در صورت استقبال چاپخانه‌ها از این طرح ظرف دو ماه، هماهنگی‌های لازم به عمل خواهد آمد.
چاپخانه گلبهار، با بیش از ۷۰ سال سابقه در یزد، همچنان مشغول کار است.
هنگامی که با چاپخانه تماس می‌‌گیریم، فرصت آشنایی و صحبت با چند نسل متفاوت چاپ یزد، نصیب ما میشود. ابتدا حسن حبیبی، کارگر چاپخانه با ۱۲ سال سابقه، اطلاعاتی در مورد چاپخانه ارایه میدهد: <چاپخانه توسط حاج محمدرضا مدرس‌زاده، معروف به آقای گلبهار، در سال ۱۳۱۲ تأسیس شده است. در مجموع ۷ نفر اینجا مشغول به‌کار هستند که میانگین سابقه کاری آنها، ۲۰ سال است.> برای کسب اطلاعات بیشتر ما را به ابوالحسن گلستانی، با سابقه ۳۰ سال کار در چاپخانه ارجاع میدهد. وی ناصر انتظاری مسؤول کتابفروشی گلبهار را معرفی میکند و او نیز به نوبه خود شخص دیگری به نام زرفروش که ۶۰ سال سابقه نظارت بر چاپخانه را به عهده داشته، معرفی میکند. چاپکاری که اکنون به علت بیماری و کهولت سن بازنشست شده است. اگرچه هر از چند گاهی، سری به چاپخانه میزند. بله، علی‌اصغر زرفروش ۸۵ ساله از آغازین ماه‌های شروع کار چاپخانه گلبهار، در آنجا مشغول به‌کار شده و پس از ۷۰ سال کار، اکنون سال‌های بازنشستگی را در یزد سپری میکند. وی که سمبل تاریخ چاپ یزد است، در مورد روزهای آغازین کار خود میگوید:
<حدود ۵ ماه از تأسیس چاپخانه گذشته بود که به عنوان حروفچین وارد چاپخانه شدم و پس از چند سال کار، نظارت چاپخانه را بر عهده گرفتم.> وی سیر تحول چاپخانه گلبهار یزد را این‌گونه شرح میدهد: <چاپخانه گلبهار با خرید یک ماشین ۵/۰ ورقی از اصفهان، کار خود را آغاز کرد که ابتدا به‌صورت پایی، بعد دستی و سپس برقی شد. ما تنها چاپخانه یزد در آن سال‌ها بودیم که چاپ کارهای اداری و مدارس را انجام میدادیم. صحافی‌های زیادی از آن زمان در یزد مشغول به‌کار شدند، ولی کم‌کم با درگذشت استادکاران، این حرفه به خاموشی گرایید و چاپخانه‌ها برای خود واحد صحافی راه انداختند.>
محمد مدرس یزدی فرزند بانی چاپخانه گلبهار نیز در مورد سابقه کار فرهنگی خانواده خود میگوید: <سابقه کتابفروشی گلبهار، بیشتر از چاپخانه و به حدود سال ۱۳۰۵ میرسد و مکان آن نیز در محل بازار قدیمی بوده، ولی پس از تأسیس چاپخانه، به محل فعلی یعنی جنب چاپخانه منتقل شده است. تقریباً تمام روزنامه‌های قدیمی یزد نظیر طوفان، ملک، ناصر، گلبهار، اتحادایران، سعادت و ... در گلبهار چاپ می‌‌شدند.>
وی که استاد دانشگاه صنعتی شریف است، در ادامه میگوید: <از اولین ماشین‌های ملخی هایدلبرگ که به ایران آمدند، تاکنون چندین ماشین در چاپخانه گلبهار نصب شده و این چاپخانه در سال‌های دور یکی از مجهزترین چاپخانه مرکز و جنوب ایران بوده و از بسیاری از شهرهای جنوبی کشور سفارش کار داشته است. ولی متأسفانه پس از بیماری و فوت پدرم تا به حال، توسعه آنچنانی در چاپخانه ایجاد نشده است و وضعیت چاپخانه به‌صورت سنتی باقی مانده است.>
نویسنده : سید جواد موسویان
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست