خصوصی‌سازی، چرا و چگونه؟

طبق اصل ‌٤٤ قانون اساسی دولت باید زمینه خصوصی ‌سازی را فراهم کند. یعنی باید هرچه سریعتر زمینه‌های اجرا برای کاهش تصدی گری دولت ایجاد شود،‌ دولت باید به بخش خصوصی توجه ویژه داشته و در این زمینه اقدامات جدی انجام دهد،‌ اما آیا خصوصی کردن باشگاه های دولتی به این راحتی امکان پذیر است؟ چگونه می توان باشگاه را خصوصی کرد که کمترین ضرر متوجه آن شود؟ اصلا آیا ضرورتی در خصوصی سازی باشگاه های فوتبال وجود دارد یا نه؟ و اگر دارد پس این همه تعلل در رسیدن به این مهم چرا صورت می‌گیرد؟
در همین راستا و با توجه به اهمیت این موضوع بناست حسن قره‌خانی، دانشجوی دکتری مدیریت ورزش دانشگاه تربیت‌مدرس که در رساله خود عنوان "چالش ها و موانع خصوصی‌سازی باشگاه‌های فوتبال ایران" در حال بررسی مسائل مربوط به خصوصی سازی است، وی سلسله یادداشت‌هایی را در این حیطه ارائه میدهد. باشد که این یادداشت ها راهی شود پیش پای مسوولان امر برای هر چه بهتر و سریعتر رسیدن به بحث خصوصی‌سازی باشگاه های فوتبال ایران.
در ابتدای هزاره سوم جهان ورزش دوران جدیدی را تجربه می‌کند تحولات سریع و گسترده در تمامی ابعاد ورزشی رخ می‌دهد و روزانه میلیون‌ها دلار در سرتاسر جهان صرف انجام امور مربوط به ورزش می‌شود.کشورهای جهان می‌کوشند تا از طریق ورزش تعامل بیشتری ایجاد کرده و برخی از مشکلات خود را حل کنند به طوری که در بیشتر کشورها ورزش به مثابه تجارت و صنعت به شمار می‌رود.
امروزه صنعت ورزش یکی از بزرگ‌ترین صنایع دنیا است به طوری که امروزه به عنوان یکی از صنایع مهم و تاثیر گذار در رشد اقتصادی ملی کشورهای توسعه یافته قلمداد می‌شود و دارای تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم در بهبود وضعیت اقتصادی کشورها است. در اهمیت این صنعت همین بس که پیتز در کتاب بازاریابی ورزشی خود در سال ‌٢٠٠٢ آورده است که ورزش آمریکا بیش از ‌٢٥٠میلیارد دلار درآمد دارد و با رشد ‌٥٠ درصدی در طول یک دهه اخیر برای‌٢٤٠٠٠ نفر بطور مستقیم و ‌٥/٤ میلیون نفر به طور غیر مستقیم شغل ایجاد کرده و به عنوان ششمین صنعت این کشور به شمار می‌آید.
صنعت ورزش سهم بسیار بزرگی در تولید ناخالص داخلی(GDP) و ملی (GNP) یا در ایجاد اشتغال کشورها دارد به عنوان مثال سهم صنعت ورزش از کل تولید ناخالص ملی کشورهای اسکاتلند، انگلستان، ایالات متحده آمریکا، کانادا و هنگ کنگ در سال ‌٢٠٠٢ به ترتیب برابر با ‌١/٢،‌٧/١،‌٨/١، ‌٢/١ و ‌٥/١ درصد بوده است.
در میان تمامی رشته‌های ورزشی فوتبال از نقش و اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و تقریبا دارای جایگاه منحصر به فرد است. ورزش فوتبال به گواه شواهد موجود پرطرفدارترین و محبوب‌ترین ورزش در پهنه بین‌الملل است که سهم عمده‌ای از کل صنعت ورزش را به خود اختصاص داده است.
امروزه فوتبال به یک پدیده فراگیر و جهانی بدل شده است به گونه‌ای که برای آن هیچ حد و مرز قابل قبولی نمی‌توان قائل شد و به دلیل اقبال عمومی جامعه از فوتبال این رشته دارای ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی گسترده‌ای است.
در ایران نیز بر اساس مطالعه‌ای که تحت عنوان جایگاه ورزش در اوقات فراغت مردم ایران صورت گرفت، فوتبال به عنوان محبوب‌ترین رشته ورزشی شناخته شد زیرا بیش از ‌٣٠ درصد پاسخ دهندگان فوتبال را به عنوان نخستین و محبوبترین رشته ورزشی برای پر کردن اوقات فراغت خود معرفی کردند.
در سال‌های اخیر تغییرات و تحولات بسیار زیادی در فوتبال ایجاد شده به طوری که کاملا از حالت یک بازی ساده خارج شده و خود را در کنار صنایع بسیار بزرگ مطرح کرده است علی‌الخصوص در دهه ‌٩٠ میلادی تغییرات بیرون از زمین به شکل بسیار وسیعی ایجاد شده و با سرعت هرچه تمام تر در حال ادامه است.
استادیوم‌های بسیار مجهز و پیشرفته با اتاق‌های ویژه برای افراد مهم و ثروتمند، حضور تلویزیون‌های ماهواره‌ای برای ضبط و پخش، ظهور انواع شیوه‌های جدید باشگاه داری (انفرادی، مشارکتی وغیره)، افزایش درآمدهای حاصل از فروش محصولات باشگاه، افزایش قیمت بلیت ورودی و حق عضویت افراد، حضور در بازار بورس برای افزایش سرمایه، نقل و انتقال و فروش بازیکن، صحه گذاری بر روی محصولات و تولیدات ورزشی و غیر ورزشی، تربیت بازیکن از طریق موسسات آموزشی (مدارس فوتبال)، حامیان مالی، حق پخش تلویزیونی، صدور مجوز برای استفاده از آرم یا نشان و یا نام باشگاه و به دنبال آن، تبلیغات و آگهی‌هایی که رسانه‌ها می‌گیرند همگی نشان از این دارند که هم اکنون فوتبال به صنعتی تمام عیار تبدیل شده است.
این صنعت با تغییر ساختار سنتی باشگاه‌های فوتبال و تجاری شدن آنها، رونق قابل توجهی به خود گرفته است. این صنعت پرسود، باعث شده بسیاری از مدیران دستگاههای اقتصادی ملل مختلف جهان برای تامین، کسری درآمدهای اقتصادی و ملی و با کسب درآمدهای بیشتر تفکر آموزش و پرورش و در نهایت صادرات بازیکنان فوتبال را در سر بپرورانند و آن را عملی کنند.
هر صنعتی دارای تولیداتی است که تولید اصلی صنعت فوتبال ارایه بازی یا مسابقه است فوتبال صنعت است چون داده، ستاده و ارزش افزوده دارد. ورودی و خروجی آن بر مبنای سیستم است. هر چیزی که فرآیند تبدیل داشته باشد کلمه صنعت به آن اطلاق می‌شود. داده یا ورودی فوتبال، بازیکن و ستاده یا خروجی آن پول است و ارزش افزوده آن تبدیل یک بازیکن مستعد آماتور به یک سوپر استار حرفه‌ای در باشگاه ثروتمند است.
اگر نام صنعت بر فوتبال گذاشته‌اند به این دلیل است که نگرش اقتصادی به آن می‌شود به عنوان مثال فوتبال برای بازیکنان، مربیان، دست اندرکاران و مدیران شغل ایجاد کرده و تبلیغات و کسب درآمد برای تیم‌ها از طریق نقل و انتقال بازیکن و جذب اسپانسر پدید آورده است.
صنعت فوتبال در ایران دارای پیشینه زیادی نبوده و علی رغم این که شکل گرفته منتهی در اول راه قرار دارد به طوری که لیگ حرفه‌ای فوتبال ایران چند سالی بیش نیست که شکل گرفته و هنوز بسیاری از معیارهای حرفه‌ای در باشگاه‌های فوتبال ما وجود ندارند.
در حال حاضر فوتبال در جهان، یک صنعت پولساز محسوب می‌شود؛ اما، در ایران یک ورزش هزینه‌بر است و این امر نشان از نوپایی این صنعت و مشکلات عدیده آن دارد. بنابراین مثل هر صنعت نوپای دیگری برای رسیدن به نقطه مطلوب نیاز به پژوهش و آسیب شناسی داشته تا مدیران این حوزه از ورزش بر اساس نتایج و راهکارهای علمی تصمیم گیری کنند ولی متاسفانه تعداد تحقیقات انجام شده در این حوزه بسار کم است. به هر حال پیشرفت و توسعه این صنعت پولساز نیازمند حمایت همه جانبه توسط همه ذی‌نفعان و دوست‌داران این رشته و مسوولان و مدیران ورزش کشور است.

خبرگزاری دانشجویان ایران - ایسنا
میثم نژادقصاب

منبع : پارس فوتبال