اُتیسم چیست؟

اتیسم نوعی اختلال رشدی است که با رفتارهای ارتباطی و کلامی غیرطبیعی مشخص می‌شود. علائم آن اختلال در سه سال اول زندگی بروز می‌کند. علت اصلی اختلال ناشناخته و در پسران شایع‌تر از دختران است.
وضعیت اقتصادی، اجتماعی سبک زندگی و تحصیلات والدین نقشی در بروز اتیسم ندارد. این اختلال بر رشد طبیعی مغز در حیطه تعاملات اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی تأثیر می‌گذارد. کودکان و بزرگسالان مبتلا به اتیسم در ارتباط کلامی و غیرکلامی، تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های مربوط به بازی مشکل دارند. این اختلال ارتباط با دیگران و دنیای خارج را برای آنان دشوار می‌سازد.
در بعضی موارد رفتارهای خودآزارانه و پرخاشگری وجود دارد. در این افراد حرکات تکراری (دست‌زدن، پریدن) یا مقاومت در مقابل تغییر دیده می‌شود و ممکن است در حواس بینائی، شنوائی، لامسه، بویائی و چشائی نیز حساسیت‌های غیرمعمول نشان دهند. هسته مرکزی مشکل در اتیسم، اختلال در ایجاد ارتباط است.
پنجاه درصد کودکان اتیستیک قادر نیستند از زبان خود به‌عنوان وسیله اصلی برقراری ارتباط با سایرین استفاده نمایند. عدم به‌کار بردن ضمیر ”من“ از ویژگی‌های کلامی این کودکان است. از مسائل دیگر تکلمی، تکرار کلمات و جملات اطرافیان است.
● انواع اختلالات نافذ رشد چیست؟
چندین اختلال در زیرگروه اختلالات نافذ رشد وجود دارد. این اختلالات نافذ رشد آسیب شدید در چندین حوزه رشدی به‌وجود می‌آورند. افرادی که در طبقه‌بندی اختلالات نافذ رشد قرار می‌گیرند در برقراری ارتباط اجتماعی دچار مشکل هستند ولی شدت آن متفاوت است. نکات عمده‌ای که تفاوت میان اختلالات را بیان می‌کنند در زیر مطرح شده است:
▪ اختلال اتیستیک:
ارتباط، تعامل اجتماعی و بازی تخیلی به‌طور مشخص آسیب دیده است. علائق، فعالیت‌ها و رفتارهای تکراری دیده می‌شود. اختلال در سه سال اول زندگی شروع می‌شود.
▪ اختلال آسپرگر:
با آسیب در تعاملات اجتماعی و وجود فعالیت‌ها و علائق محدود مشخص می‌گردد. تأخیر در شروع تکلم وجود دارد ولی در حقیقت مبتلایان مشکل تکلمی کمتری دارند. هوش معمولاً طبیعی و یا پائین‌تر از طبیعی است.
▪ اختلال رت:
سیر پیشرونده‌ای دارد که فقط در دختران دیده می‌شود. در ابتدا مراحل رشد طبیعی است ولی به تدریج مهارت‌های به‌دست آمده قبلی و توانائی استفاده هدف‌دار از دست‌ها را از دست می‌دهند و به‌جای آن حرکات تکرارشونده دست ایجاد می‌شود که بین سنین یک تا چهار سالگی شروع می‌شود.
▪ اختلال فروپاشنده دوران کودکی:
رشد حداقل در دو سال اول زندگی طبیعی است. از دست دادن جدی مهارت‌هائی که قبلاً داشته است مشاهده می‌شود.
▪ اختلال نافذ رشد غیراختصاصی:
به تنهائی علائم مشخص هیچ‌یک از اختلالات بالا را نداشته و نمی‌توان آن را جزء یکی از طبقه‌بندی‌های فوق‌الذکر جای داد.
● علت اتیسم چیست؟
اتیسم یک ناتوانی طولانی‌مدت است که منجر به اختلال عملکرد عصبی ـ روانی در فرد می‌شود. گرچه اتیسم عارضه نادری است اما شیوع اتیسم حتی تا ۲۰ مورد در هر ۱۰۰۰۰ تولد زنده می‌رسد. اگر چه علت اصلی کاملاً شناخته شده نمی‌باشد اما در سال‌های اخیر تحقیقات و مطالعات زیادی در این زمینه صورت گرفته است. تحقیقات، تأکید زیادی بر منشأ زیست‌شناختی و عصب‌شناختی در مغز دارد. در بسیاری از خانواده‌ها سابقه اتیسم و یا اختلالات مربوط به آن وجود داشته است که مسائل مربوط به ژنتیک و ایمن‌شناسی در بحث سبب‌شناسی مطرح می‌گردد. تا به حال ژن خاصی که مربوط به اتیسم باشد شناخته نشده است و پژوهشگران در مورد نقش ژنتیک در علت‌شناسی اتیسم اختلاف نظر دارند اما عده‌ای از آنها ترکیب چندین ژن را به‌عنوان علت اختلال مطرح می‌کنند. چندین نظریه درباره اتیسم مطرح شده که هیچ‌یک به‌طور دقیق اثبات نشده است.
● علائم اتیسم چیست؟
به‌طور معمول افراد مبتلا به اتیسم حداقل نصف علائمی را که در زیر عنوان شده است، نشان می‌دهند. این نشانه‌ها از خفیف تا شدید متغیر هستند. در موقعیت‌های کاملاً متفاوت رفتارهائی که با سن کودک تطابق ندارد مشاهده می‌گردد.
▪ اصرار به یکسانی داشته و در مقابل تغییر مقاوم هستند.
▪ مشکلات شدید تکلمی دارند.
▪ در بیان نیازها مشکل دارند و به‌جای استفاده از کلمات از اشارات و حرکات استفاده می‌کنند.
▪ کلمات و جملات دیگران را تکرار می‌کنند.
▪ خنده و گریه بی‌دلیل داشته و یا بدون علت مشخص نگران و مضطرب می‌شوند.
▪ قشقرق به پا می‌کنند و برای دلائلی که برای دیگران آشکار نیست شدیداً پریشان می‌شوند.
▪ قادر نیستند با دیگران رابطه برقرار کنند.
▪ دوست ندارند در آغوش گرفته شوند یا دیگران را در بغل گیرند.
▪ تماس چشمی ندارند یا تماس آنها اندک است.
▪ به روش آموزش معمول پاسخ نمی‌دهند.
▪ با اسباب‌بازی درست بازی نمی‌کنند.
▪ چرخیدن و تاب‌خوردن را خیلی دوست دارند.
▪ احساس درد کمتر یا بیشتر از حد دارند.
▪ از خطرات نمی‌ترسند.
▪ پرتحرک یا کم‌تحرک هستند.
▪ نسبت به اطرافیان واکنش عاطفی نشان نمی‌دهند.
▪ به صحبت‌ها یا صداها پاسخ نمی‌دهند به‌طوری‌که به‌نظر می‌آید ناشنوا هستند، اگر چه حس شنوائی سالم است.
▪ هفتاد درصد کودکان اتیسم ناتوانی هوشی دارند.
▪ در برخی از کودکان اتیستیک توانائی‌های خاص وجود دارد.
این کودکان تحریکات حسی را به‌گونه‌ای متفاوت درک می‌کنند که موجب اشکال در ابراز محبت و برقراری ارتباط عاطفی در آنها می‌گردد. در صورتی‌که این کودکان را باور کنیم قادر به داد و ستد عاطفی با آنها هستیم.

نازنین خسروی

منبع : ماهنامه کودک