یکشنبه, ۱۶ دی, ۱۴۰۳ / 5 January, 2025
مجله ویستا
پالایشگاهی کوچک، بنگاهی بزرگ
سیاست انرژی كشور بر اساس بهرهگیری هر چه بیشتر از منابع گازطبیعی و افزایش سهم گاز در سبد مصرف حاملهای انرژی از طریق توسعه شبكه داخلی گازرسانی و نیز ارتقای جایگاه ایران در صادرات گاز بهبازارهای بینالمللی شكل گرفته است تا از این رهگذر صرفهجویی اساسی در مصرف نفت خام و فرآوردههای نفتی مایع كه میتوانند درآمدهای صادراتی كشور را افزایش دهد، حاصل شود. شركت ملی گاز ایران در پایان سال ۸۲ با بهرهگیری از حدود ۶/۱۷ هزار كیلومتر شبكه گازرسانی افزون بر ۶/۶ میلیون مشترك و قریب به۵/۹ میلیون خانوار (بیش از ۴۰ میلیون نفر) را تحت پوشش قرار داده است.
این مهم از طریق دریافت روزانه متجاوز از ۲۳۶ میلیون مترمكعب گازطبیعی از شركت ملی نفت ایران و تصفیه آن در پالایشگاههای گاز صورت میگیرد. درحالحاضر شش شركت پالایش گاز با ظرفیت روزانه ۳۱۸میلیونمترمكعب بهامر پالایش گاز اشتغال داشته و هركدام ضمن انجام و پیروی از سیاستهای كلان وزارتنفت و شركت ملی گاز ایران، خود بهصورت یك بنگاه اقتصادی عمل مینماید. شركت پالایش گاز سرخونوقشم یكی از این شركتها است كه با ظرفیت پالایش و نمزدایی ۸/۱۵ میلیونمترمكعب در روز، علاوهبر تامین نیازهای مصرف نیروگاه بندرعباس، پالایشگاه نفت بندرعباس، صنایع تولیدی استان هرمزگان، مصارف خانگی و صنعتی استان كرمان نظیر مس سرچشمه، شهرهای سیرجان، كرمان، رفسنجان و ... را نیز تغذیه میكند كه در آینده بهاین تعداد افزوده نیزخواهد شد.
شایان ذكراست كه این پالایشگاه و خطوط لوله گاز استانهای اشاره شده، بهسیستم شبكه گازرسانی كل كشور متصل نبوده و درواقع یك مدار بسته را تشكیل میدهند. بدین لحاظ و باتوجه بهمصرف روز افزون گاز در این استانها، از یك سو میزان ریسك پذیری در قابلیت اطمینان جهت تامین گاز را بالا برده است و از سویی دیگر حساسیت گازرسانی بهنیروگاهها و نیز سایر صنایع بزرگ این استانها همچون پالایشگاه بندرعباس، این شركت را ملزم نموده است تا تعمیرات سالانه خود را بهگونهای برنامهریزی نمایند كه هیچگاه از میزان گاز پالایش شده خروجی آن كاسته نشود. این درحالی است كه تنها نیروگاههای بندرعباس، كرمان و مس سرچشمه كه گاز خود را از این شركت دریافت میكنند، بهطور متوسط روزانه ۶۶/۸ میلیونمترمكعب گاز مصرف مینمایند. در سال ۱۳۷۸ روزانه بهطور متوسط ۳۸/۸ و در سال ۱۳۸۲ بهطور متوسط ۹۳/۱۲ میلیون مترمكعب گاز وارد این پالایشگاه شده و پس از تصفیه بهمصرف كنندگان ارائه گردیده است.
این شركت علاوه بر تامین تعهدات ایجاد شده، در راستای تحقق سیاستهای شرکت ملی گاز ایران براساس خطمشیهای کیفیت, مدیریت زیستمحیطی و ایمنی بهداشت شغلی نیز گام برداشته و درجهت تامین نیازمندیهای مشتری, بهبود مداوم، اثر بخشی سیستم و دستیابی بهصنعت سبز موفق بهدریافت گواهینامه ایزو ۹۰۰۱ و ۱۴۰۰۱ و۱۸۰۰۱ گردیده است که بهصورت سیستم مدیریت یکپارچه(IMS)استقرار یافتهاند. همچنین در این راستا موفق بهدریافت لوح نشان صنعت نمونه سبز در سالهای ۷۹ و ۸۰ سازمان محیطزیست کشور شده است. و علی رغم تمام محدودیتها و حساسیتهای كاری، عملكردی مثبت در زمینههای مدیریتی و نیز فنی – تخصصی از خود بهجا گذاشته است. این عملكرد و نگرش میتواند بهعنوان یك نمونه موفق مورد بررسی قرارگرفته و مجله اقتصاد انرژی گزارشی را در اینباره تهیه كرده است.در گزارشی كه از نظر خوانندگان محترم میگذرد تلاش شده است تا ضمن اشاره بهفعالیتهای جاری شركت، دوراندیشیهای صورت گرفته و نیز اقدامات انجام شده در جهت كاهش فاصله با پالایشگاههای مشابه خارجی، منعكس شود. بدیهی است همچنان كاستیهایی وجود دارد كه خوشبختانه مدیریت پالایشگاه نیز بهآن اشراف داشته و با تعریف پروژههایی پژوهشی درصدد رفع آنان هستند. امید است در آیندهای نزدیك شاهد بهبار نشستن زحمات متخصصینی باشیم كه در شرایط ویژه جوی از نظر حرارت و رطوبت تلاش میكنند. شرایطی كه بهمرور زمان فولاد آبدیده را از بین میبرد اما كوچكترین اثری در عزم راسخ این مردان سخت كوش ندارد كه حتی آنان را مصممتر نیز میكند.
●مقدمه
بهمنظور تامین بخشی از نیازهای انرژی کشور و نیز در جهت افزایش سهم گازطبیعی در سبد مصرف انرژی و۶۱۴۷۲;جایگزینی آن با سایر فرآوردههای نفتی برای مصارف صنعتی و خانگی در استانهای هرمزگان و کرمان, پالایشگاه گاز سرخون و قشم تاسیس و فعالیتهای خود را در بخش تولید گازطبیعی پالایش شده و مایعات گازی همراه از دو حوزه گازی سرخون و گورزین که بهترتیب در منطقه بندرعباس و جزیره قشم واقع شدهاند, از سال ۵۷ آغاز نمود.
تاكنون دو فاز از پالایشگاه گاز سرخون كه در ۲۵ كیلومتری شمال شرقی بندرعباس واقع شده وتكمیل و راهاندازی شده است. شروع بهرهبرداری از فاز اول آن در سال ۶۵ و فاز دوم آن در سال ۷۵ میباشد. گازطبیعی مورد نیاز این تاسیسات از طریق ۱۳ حلقه چاه موجود بر روی حوزه گازی سرخون تامین شده كه پس از انجام فرآیندهای تفكیك، شیرینسازی و نمزدایی بر روی آن آماده انتقال بهمبادی مصرف میگردد.انجام این فرآیندهای اصلی، توسط واحد شیرینسازی، نم زدایی، بازیافت گلایكول، تبرید با پروپان و واحد تثبیت مایعات و تولید LPG و ... میسر میگردد. درحالحاضر ظرفیت پالایشگاه گاز سرخون ۱/۱۴ میلیونمترمكعب گاز و۱۲ هزار بشكه مایعات گازی تثبیت شده و ۹۰ تن در روز گاز مایع است.مایعات گازی تثبیت شده این پالایشگاه نیز جهت تامین بخشی از خوراك ورودی پالایشگاه نفت بندرعباس بهآنجا ارسال میگردد. گاز مایع بهعنوان محصول جدید این پالایشگاه در واحد تثبیت مایعات گازی تولید و بهشركت پخش فرآوردههای نفتی تحویل میگردد.
تاسیسات گورزین بهمنظور نمزدایی گازطبیعی استحصالی از ۵ حلقه چاه شیرین حوزه گورزین و تثبیت مایعاتگازی همراه طراحی و در سال ۵۹ بهرهبرداری از آن در جزیره قشم آغاز شده است. درسرخون ۸ چاه و در گورزین ۵ چاه وجود دارد كه گاز آن كاملا شیرین است. ظرفیت پالایشی این تاسیسات ۱/۲ میلیون مترمكعب گازطبیعی در روز میباشد. گاز تولیدی این تاسیسات بخش دیگری از مصارف انرژی نیروگاه بندرعباس را تامین میكند كه بدین منظور از خط لوله ۱۲ اینچ كه بخشی از آن در دریا قراردارد جهت انتقال گاز استفاده میشود. مایعات گازی تثبیت شده پس از ذخیره از طریق خط ۶ اینچ بهاسكله بارگیری لافت منتقل و از آنجا بهخارج از كشور صادر میگردد.
گلایكول ماده اصلی این بخش است كه برای جداسازی آب از گاز استفاده میشود. در تماس با گاز این مایع ابتدا آب را بهخود میگیرد و سپس گلایكول آبدار وارد مجموعهای میشود و آب خود را از دست میدهد. این سیكل مجددا با حرارت تكرار میشود. این تاسیسات طوری طراحی شده كه هیچگونه گاز مازاد ندارد و گازی كه امروزه در مشعل میسوزد بهدلیل وجود مقدار كمی گاز است كه در داخل لوله قرار دارد.
شركت پالایش سرخون و قشم طی سالهای ۸۲-۷۸ بهطور متوسط روزانه بهترتیب ۳۸/۸، ۷۷/۸، ۷۱/۸، ۸۳/۹ و۹۳/۱۲ میلیونمترمکعب گاز دریافت كرده است. مقایسه دریافت سالیانه گازطبیعی در سالهای ۸۱ و ۸۲نشاندهنده یك تغییر ۷/۳۲ درصدی در پالایشگاه سرخون و ۶/۲۳ درصد تغییر در پالایشگاه قشم است بهطوری كه دریافت سالیانه گاز در سرخون از ۱/۳ میلیارد متر مكعب در سال ۸۱ به متجاوز از ۱/۴ میلیارد متر مكعب در سال ۸۲ افزایش یافته و این اعداد برای پالایشگاه قشم بهترتیب ۴۷۸ و ۵۹۱ میلیونمترمكعب برای سالهای ۸۱ و ۸۲ میباشد. این شركت در سال ۸۲ ضمن دریافت و پالایش ۷۱۹/۴ میلیارد متر مكعب گاز، حدود ۵۵۹ هزارمترمكعب مایعات گازی و ۱/۴۸ هزار متر مكعب گاز مایع نیز تولید كرده است. ظرفیت پالایش و نم زدایی این تاسیسات در منطقه سرخون در سالهای ۸۰-۷۵ بهمیزان ۱/۷ میلیونمترمكعب در روز بوده که در سالهای ۸۱ و ۸۲ بهمیزان ۱/۱۴ میلیونمترمكعب در روز رسیده است در حالی که در گورزین درتمام این سالها(۸۲-۷۵) این رقم ۷/۱ میلیونمترمكعب در روز ثابت بوده است. انرژی برق این تاسیسات توسط توربینهای گازی موجود كه مجموعا ۲/۷ مگاوات ظرفیت دارند، تامین می شود. تولید مستمر و بدون توقف ؛ ضرورتی استراتژیك
شركت پالایش سرخون و قشم شركتی است كه وظیفه پالایش و تولید گازطبیعی را در بخش جنوب كشور (استانهای هرمزگان و كرمان ) برعهده دارد. بر خلاف مجموعه شبكه انتقال گاز در كشور، تولید و انتقال در این مجموعه یك سیستم كاملا مستقل و بهصورت یك مدار بسته است. بنابراین هر نوع تغییر در كیفیت و كمیت گاز پالایش شده، تاثیر مستقیم روی مصرف كنندهها خواهد گذاشت.
باتوجه بهاینكه صنایع مهمیمثل نیروگاه بندرعباس، پالایشگاه نفت بندرعباس، نیروگاه كرمان، مس سرچشمه و ....از گاز پالایش شده این شركت تغذیه میشوند، بنابراین بههیچ عنوان نمیتوان توقف در تولید را توجیه كرد. بهاین ترتیب است كه تولید مستمر با كیفیت بالا، بهیك شعار محوری تبدیل شده است..
مهندس بازرگان، رئیس بهرهبرداری شركت در این باره معتقد است پالایشگاه گاز نیز همانند سایر صنایع بهتعمیرات سالانه نیاز دارد. افزایش نیاز از سوی مصرفكننده و اینكه ما تنها تولید كننده دراین ناحیه هستیم و مصرف كنندههای ما نیز تماما صنعتی هستند و گاز هم مادهای نیست كه بتوان ذخیره كرد، تعمیرات اساسی برای ما از یك جایگاه مهمیبرخوردار شدهاست. البته نمیخواهم بگویم كه با تعمیرات بههیچ عنوان توقفی برای هیچ مصرفكننده و یا كاهشی را در هیچ سالی از این پنج ساله نداشتیم, ولی امیدواریم كه تعمیرات را تحت برنامه انجام میدهیم و توقف اضطراری در سیستم نداشته باشیم كه منجربهتوقف تولید شود.مهندس بهمن نیا معاونت عملیات شركت با اشاره به معیار و چشم اندازی كه برای صنایع گاز كشور در افق ۱۴۰۴ توسط وزیر محترم نفت اعلام شده است و كلیه شركتهای پالایشی موظف هستند كه در آن راستا حركت كنند، بیان میدارد كه ایران تا سال ۱۴۰۴ باید سومین تولیدكننده گاز در جهان با سهم ۱۰ درصد از بازار تجارت جهانی گاز باشد كه این امر منجر بهایجاد رقابت در تولید و كسب بازار رقابتی در جهان میشود. در این راستا شركت پالایش گاز سرخون و قشم اقدام بهتعریف خط مشی و اهداف كلان خود كرده است که از آن جمله افزایشی در حدود ۲۰ درصد در سال ۸۲ را برای خود قائل شده است. این چشمانداز نقطه عطف طرح و رسیدن بهیك افق جدید درتولید و انتقال است و براساس این چشمانداز, اهداف خرد تعریف شدهاندكه با یك حساسیت خاصی پیگیری میشوند. نكتهای كه در بخش عملیات بسیار مورد توجه قرار گرفته، مشتری مداری است و این كه نیازها و انتظارات مشتری را بایستی كاملا پاسخ گو باشیم.در عملیات شركت, تمام تلاش ما این است كه شاخصها و معیارهای مورد قبول مشتریان را از نظر كمی و كیفی تحت پوشش قرار دهیم ضمن اینكه از سوی دیگر برخی از سازمانها بهنوعی ذی نفع ما محسوب میشوند یكی از آن سازمانها و مهمترین آنها سازمان محیطزیست است. كه در جای خود راجع بهآن بحث خواهد شد.
بهمن نیا با اعتقاد بهتوانمندسازی نیروی انسانی معتقد است عملیاتی موفق است و نیاز مشتری را میتواند پوشش دهد كه نیروی انسانی توانمندی داشته باشد كه نتیجه آن روزآمد كردن صنعت است. در بخش تولید و پالایش گاز نیاز داریم كه خود را با تكنولوژیهای جدید مجهز كنیم و در جهت رسیدن بهكیفیت و كمیت مطلوب میبایست بهتكنولوژیهای مهم و قابل دسترس توجه ویژه كنیم. شركت پالایش سرخون و قشم با الگوبرداری از تكنولوژیها و فناوریها و تجربیات و پیشرفتهای سازمانهای مشابه، توانمندسازی پرسنل و روزآمدی آنان ازنظر تكنولوژی را در برنامههای خود دارد و همچنین تلاش شده است تا با كسب شناخت كامل از فرآیندها، دانش و آگاهی لازم را در سازمان نسبت بهآن فرآیندها ترویج داده و مدیریت كنیم. عملیات در سازمان ما از بخشهای مختلفی تشكیل شده است كه عبارتند از : بخش بهرهبرداری كه در مورد آمار و اطلاعات است، بخش مهندسی طراحی و توسعه، بخش تعمیرات كه رویكردهای پیش گیرانه دارد، بخش كنترل و ارتباطات مخابرات و بخشهای ایمنی و آتش نشانی كه یك سری فعالیتهای در بخش عملیات فرآیندهای ما را مدیریت میكنند. علاوه بر این فرآیندها، در سازمان ما فرآیندهای ویژهای تعریف شده است كه عبارت از تحقق محصول، كنترل محصول، نگهداری پرسنل و مشاركت پرسنل در فعالیتها است. فرآیند مشاركت در سازمان و پیشنهادگیری را مستقر كردهایم. عملیات در بخشهای دیگر ازجمله بهرهبرداری، تعمیرات، مخابرات، نیرو و غیره در یك سیكلی هستند كه تحت مدیریت و كنترل می باشند.
●طرحهای تحقیقاتی و توسعهای
هماهنگسازی واحدهای مختلف پالایشگاه سرخون و قشم كه با اهداف فرآیندی متفاوت و نیز در مقاطع زمانی گوناگون نصب و راه اندازی شده اند، بهیك بازنگری و طراحی مجدد جهت راهبری مناسب و بهینه نیاز دارد. از سویی دیگر جهت پاسخگویی بهنیاز روزافزون گاز در منطقه، افزایش ظرفیت واحدها و انجام اقدامات اصلاحی و توسعهای، ضروری مینماید. علاوه برآن با توسعه مصرفكنندگانی كه در چندسال اخیر بهمجموعهمصرفكنندههای گاز این پالایشگاه اضافه شدهاند،كه از آنجمله میتوان بهپالایشگاه نفت بندرعباس، نیروگاه كرمان، مسسرچشمه و نیروگاه هرمزگان اشاره نمود و باتوجه بهرشدی كه در مصرف گاز استان مشاهده میشود، تمامی تلاشها بهكار گرفته شده تا نیازهای مصرفكنندگان تامین شود. بنابراین طرحهای توسعهای چند سال اخیر عمدتا درجهت افزایش تولید و پاسخگویی بهمصرفكنندهها بوده است. از آن جمله میتوان بهراهاندازی فاز دوم واحد تبدیل در ۸ سال قبل، راه اندازی واحد تثبیت در سال ۸۰، واحد شیرینسازی كه در سال ۸۱ با همكاری پرسنل خود شركت و بدون نیاز بهنیروهای خارجی و یا حتی نیروهای خارج از شركت راهاندازی شد، اشاره كرد كه در نتیجه این اقدامات آمار تولید در ۵ سال اخیر رو بهافزایش بوده است.
مهندس بازرگان، رئیس بهرهبرداری شركت در مورد سطح تولید گفت : تولید در شش ماهه اول سال ۸۳ حدود ۱۵ درصد بیشتر از مدت مشابه در سال ۸۲ بوده است بهطوری كه در شش ماهه اول سال ۸۲ بیش از ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیونمترمكعب گاز تولید شده, درحالیكه در شش ماهه اول سال ۸۳ این رقم به۲ میلیارد و ۶۶۵ میلیونمترمكعب رسیده است. ضمن اینكه تعهد شركت برای سال ۸۳ برابر ۵ میلیارد متر مكعب است و آمار نیمه اول سال نشان میدهد كه حدود ۷ درصد بیش از تعهد گاز تولید و تحویل مصرفكنندهها شده است. در شش ماه اول سال ۸۲ حدود ۲۷۷ هزار متر مكعب مایعات گازی تولید شده درحالیكه در شش ماه اول سال ۸۳ بیش از ۳۱۸ هزارمترمكعب مایعات گازی تولید شده است كه در این بخش حدود ۲۵ درصد افزایش تولید مشاهده میشود.
در شش ماهه اول سال ۸۲ حدود ۲۴ هزارمترمكعب گاز مایع تولید شده درحالیكه در همان مدت در سال ۸۳ حدود ۲۹ هزارمترمكعب گاز مایع تولید شده است و بهعبارت دیگر در این بخش حدود ۲۱ درصد افزایش تولید وجود دارد. بههر حال تمام تلاش كاركنان این شركت بر این است كه علاوه بر افزایش تولید, تولید مستمر بدون كاهش و یا قطع تولید داشته باشند چراكه سوخت گاز یك عنصر حیاتی برای نیمیاز صنایع استانهای جنوبی كشور است و قطع گاز منجر بهبروز خسارت در واحدهای صنعتی شده و تولید آنها را متوقف میكند.
بهدلیل نیاز گاز سوختی منازل در شهر بندرعباس و حتی شهرهای همجوار واحد تولید LPG راه اندازی شدهاست. مهندس رحیمی، رئیس خدمات فنی مهندسی در مورد سایر طرحهای توسعهای بیان داشت كه درحالحاضر جهت افزایش ظرفیت، پروژههایی را با شركت مشاورهای پارس طراحی و بازنگری کردهاند و احتمال دارد در سال آتی یك سری تاسیسات بهواحدهای موجود جهت بهبود كیفیت و نیز افزایش كمیت محصولات اضافه شود و همچنین روزآمدكردن سیستمهای سرخون و گورزین از اهداف ماست. روی هم رفته تغییر پروژههای فنی و رفاهی, تصفیه آبهای همراه و آبهای مصرفی جزو اهداف اصلاحی و توسعهای شركت بوده است.
بدیهی است علی رغم فعالیتهایی كه صورت گرفته است، همچنان مسایل و نكاتی وجود دارد كه لاینحل باقیمانده و شركت پالایش سرخون و قشم با تعریف پروژههای پژوهشی درصدد رفع آنهاست. برخی از این پروژههاعبارتند از: ۱-بررسی پایلوتی و مطالعات امکان سنجی استفاده از سیستم شبنم خورشیدی(solar dew) در تصفیه پسابهای پالایشگاه سرخون با اعتبار ۲۳۹۰ میلیون ریال است که تا کنون ۲۰ درصد پیشرفت داشته است.۲- بررسی و کنترل خوردگی میکروبی در شبکه آب آتشنشانی با اعتبار ۳/۵۴۶ میلیون ریال که ۱۰۰ درصد پیشرفت داشته است. ۳- مطالعه فنی_ اقتصادی روش های علمی و کاربردی تولید هم زمان برق و حرارت در پالایشگاه سرخون که در مرحله ارزشیابی است. مهندس بازرگان همچنین ایده های تحقیقاتی این شرکت را مشتمل بر ۲۳ ایده عنوان كردند كه اهم آنها عبارتند از :
۱- بازیافت co۲ از دودکش توربین و تبدیل بهیخ خشک
۲- استفاده از CHP جهت بازیافت گاز حاصل از دودکش توربین ها
۳- بررسی اثرات زیست محیطی مایعات گازی درآب,خاک و هوا
۴-امکان سنجی روش های جذب جهت جداسازی بهینه گازهای اسیدی پالایشگاه
۵- امکان سنجی استفاده از حرارت بازیافت STACK توربینها جهت ایجاد بخار
۶- امکان سنجی ایجاد بازیافت زباله جهت(Flare Excess Fuel Gas)
۷- شبیه سازی انتشار دی اکسیدگوگرد در اطراف پالایشگاه از طریق مشعل واحد شیرین سازی.
۸- امكان سنجی سیستمهای خورشیدی در گورزین جهت جایگزینی با سیستمهای موجود
۹- بررسی و انتقال تكنولوژی شیرینسازی و نمزدایی گازطبیعی با استفاده از كربنهای نانوتیوب
۱۰- بررسی فنی و اقتصادی، امكان سنجی شیرین سازی گاز با كربن فعال
۱۱- بررسی و وامكان سنجی استفاده از كولرهای آبی در مناطق گرم و مرطوب
۱۲- بررسی و مطالعه اثرات عوامل پالایشگاهی بر سلامت پرسنل پالایشگاه
۱۳- بررسی فنی و اقتصادی شیرینسازی و نمزدایی گاز با استفاده از فرآیند اسمز معكوس
۱۴- مطالعه و مقایسه فرآیندهای نمزدایی بهروش جذب و سیستم سرمایش پروپان
۱۵- مدلسازی ریاضی برجهای جذب پالایشگاه سرخوندر این پالایشگاه روزانه حدود۱۲۰ الی ۱۳۰ مترمكعب آب همراه گاز تولید میشود كه این آب آلوده بهمواد نفتی و همچنین تركیبات آلی و معدنی است بنابراین در فرآیندی تحت عنوان بازیابی آبهای صنعتی بهوسیله تقطیر این آبها بهصورت سالم در اتمسفر رها میشود. در این ارتباط پروژه(solar dew) تعریف شدهاست که امکان استفاده از سیستم شبنم خورشیدی درمورد آبی كه باید تبخیر و اصلاح شود را فراهم میآورد. در حقیقت با یك تكنولوژی دقیق و مدرن كه در دنیا درحال پژوهش و نتیجه گیری است و با انتقال این تكنولوژی بهایران و با همكاری پژوهشگاه صنعت نفت درحال اجرایی شدن است. احتمال دارد ظرف ماههای آینده این پایلوت وارد مراحل اجرایی خود شود كه نوید بسیار خوبی برای مناطق كم آب است.
پروژه بررسی پایلوتی و مطالعات امكان سنجی استفاده از سیستم شبنم خورشیدی در تصفیه پسابهای پالایشگاه سرخون یكی از مهم ترین پروژههایی است كه درحال مطالعه می باشد .
این پایلوت شامل یك مخزن اولیه است كه حاوی پساب نمكی و خوراک اولیه است. مخزنی در انتهای سیستم وجود دارد كه جمع كننده آب تصفیه شده است و دیگری مخزن نمك و آب نمک گاز سرخون است. بین این سه مخزن یك محفظه قرار میگیرد كه این غشا بهصورت انتخابی عمل میکند.
پسابی كه وارد این غشا سلكتیو میشود آب را جذب و سایر مواد را جذب نمیكند و سایر آلایندههای موجود در پساب داخل غشا میماند و آب, جذب پوسته غشا میشود و در اثر انرژی حرارتی خورشید این آب جمع شده در غشا كم كم تبخیر و از غشا خارج میشود و در محفظهای كه باعث جذب پوشش محافظ است جمع و در درجه حرارت بین محفظه و غشا, بخار كندانس و قطرات آب تشكیل میشود. در كنارههای سیستم, آب كندانس شده جمعآوری میشود و میتوان از این آب برای آبیاری و سایر مصارف استفاده کرد. اعتقاد بر این است كه این آب در حد آب خالص است و در این حال میتوان حتی از این آب برای مصارف خاص و یا مصارف صنعتی در خود پالایشگاه استفاده شود. تولید نمك بهدلیل تبخیر نیز میتواند صورت گیرد كه به نسبت در آنجا بازیابی آب وجود ندارد. منتهی بعد از تبخیر آب در حوضچه نمك وجود دارد كه با نشت آب معضلات دیگری به وجود خواهد آمد.
خانم مهندس اسدی مجری پروژه (solar dew) در تصفیه پساب پالایشگاه سرخون میگوید: بهپیشنهاد جناب مهندس تاجرزاده پروژهای در پژوهشگاه صنعت نفت تحت عنوان بررسی و امكان سنجی استفاده از سیستم شبنم خورشیدی جهت تصفیه پسابهای نمكی پالایشگاه گاز سرخون تعریف شد. انتخاب روش بهینه جهت تصفیه پسابها خودش یك هنر است كه بتوانیم سیستمیرا انتخاب كنیم كه بازیابی آن تولید فلسها را كاهش دهد. درحال حاضر حدود ۱۳۰ مترمكعب پساب نمكی سرخون است كه حاوی فلزات و مواد نفتی است و این پساب نمكی بهراحتی قابل تصفیه نیست. هم اكنون از روشهای متداول پالایش مواد نمكی و پسابها استفاده میكنند. ضمن اینكه روشهای مختلفی جهت كاهش املاح محلول در این پسابها وجود دارد.
با استفاده از روش (solar dew) در حدود ۹۰ درصد پساب نمكی را میتوان بازیابی كرد. یعنی از ۱۳۰ مترمكعب در روز حدود ۱۱۷ متر مكعب در روز را بهآب قابل استفاده با كیفیت بالا تبدیل كرد و این از نظر اقتصادی هم خیلی بهصرفه خواهد بود. چرا كه طبق یك بررسی اولیه اقتصادی انجام شده و محاسبهارزش سرمایهگذاری اولیه و مدت زمان مصرف غشاهای تازه, چون قسمت اصلی این پایلوت مثل غشا هست, میتوان گفت كه چیزی در حدود ۲ تا ۳ ماه برگشت هزینههای سرمایه گذاری صورت میگیرد. خود غشا را در طول مدت ۳ روز میتوانیم استفاده كنیم و این از نظر اقتصادی خیلی بهصرفه است. برخلاف سیستمهای حرارتی كه احتیاج بهتخصص بالایی دارد بهكارگیری سیستم(solar dew) خیلی ساده و بهرهبرداری از آن راحت است.
روشهای دیگری نیز برای تصفیه پسابهای نمكی وجود دارد كه خیلی پرهزینه است و نیاز بهپیشرفتهای خیلی زیادی دارد كه ازجمله روشهای "آ او" و حرارتی است. این روشها پیشرفت خیلی دقیقی دارد ولی بهدلیل اینكه مواد نفتی بهغشا صدمه میزند و آن را تحریك میكند, هزینه اقتصادی در بردارد.
روش (solar dew) بااستفاده از انرژی خورشید است درحالیكه در سیستم "آ او" انرژی الكتریكی و در سیستمهای حرارتی از انرژی حرارتی استفاده میشود. در این سیستمها از نفت حاوی آب, نفت را جدا میكنند ولی ما پیشبینی كردیم كه از آب حاوی نفت, آب را جدا كنیم. برای اینكه نفت روی غشا تاثیری نمیگذارد.در این پروژه میتوان از آب دریا هم استفاده شود و نیاز بهنور خورشید ندارد امیدواریم كه اگر این پایلوت بهنتیجه برسد بتوانیم در اندازههای كوچك, حتی استفاده خانوادگی را دربرداشته باشد.
علاوه بر اقدامات انجام شده در خصوص مسائل فنی درجهت بهبود فرآیند و همچنین تا اندازهای افزایش ظرفیت، دربخش رفاهی و بهبود شرایط محیط كار و زندگی كاركنان نیز طرحهایی تعریف شده و بهاجرا درآمده است. مدرسه سازی و ساخت مهدكودك در شهرك گاز و تعمیر و تعویض منازل سازمانی با قدمت بالا از آن جمله است.
مهندس صدیقی: درخصوص بحثی كه مطرح شد ما یك منبع را در فرهنگ كاری خود قرار داده و بهیك اعتقاد رسیدیم كه بهساختارهای غیركارآمد اعتقاد نداشته باشیم و این را بهعنوان سرلوحه كار قراردادیم. شركتهای دولتی میتوانند بنگاههای اقتصادی موفقی باشند اگر مدیران شركتها این را باور داشته باشند و درواقع این اجازه را بهشركتها بدهد.
●خصوصی سازی و كاهش تصدی گری
در برنامه سوم توسعه، بحث كاهش تصدیگری فعالیتها در بخش دولتی آغاز شد و امروزه اكثر فعالیتهای بخش نفت و گاز توسط پیمانكاران ساعی و نیروهای داخلی انجام میشود. زمانی در استان هرمزگان یافتن یك پیمانكار حتی برای بخش خدمات مشكل بود ولی امروز اداره پالایشگاه گورزین بهصورت كامل بهنیروهای پیمانكار سپرده شده است.
مهندس صدیقی معاونت پشتیبانی شركت پالایش سرخون و قشم در این باره میگوید: آنچه كه ما در برنامهكاری خود قرار دادیم، تقویت زیرساختهای پیمانكاری در كشور بود. زمانی كه دولت این برنامه را ابلاغ كرد متاسفانه خیلی از زیرساختها مهیا نبود، لذا در استان مجموعه پیمانكارسازی را مد نظر قرار داده و نیروهای پیمانكار را در مجموعه خود آموزش داده و بهنیروهایی كه با موفقیت دورهها را طیكردند گواهینامه اعطا شد. قبلا سطح نیروهای پیمانكاری زیر سطح دیپلم بود ولی امروز این نیروها در سطح كارشناسی قرار دارند. در بحث كاهش تصدیگری تا كنون ۷۵ قرار داد در سطح استان منعقد شده كه بالغ بر۴۰ میلیارد ریال است كه از این رهگذر طی ۲ سال گذشته ۴۲۸ فرصت شغلی در این استان ایجاد شده است.در مقایسه با صنایع نفت و گاز، شاید یك پالایشگاه كوچك ولی یك بنگاه بزرگ هستیم.یكی دیگر ازبرنامههایی كه در دستور كار شركت قرار دارد، این است كه در مقوله خرید باید نگاه، بهداخل و در وهله اول بهاستان معطوف شود. بدیهی است كه سازندگان استان در ابتدا نیازمندیهای شركت را نمیشناختند ولی امروز صنایع استان بهسمت شركت آمده و دنبال این هستند كه ببینند نیازمندیهای شركت چیست و در خصوص رفع آن نیازمندیها اقدام كنند. با ادامه این روند و هدایت خرید بهسمت منابع داخلی، خرید از منابع داخلی بهجای جنس مشابهخارجی تاكنون بیش از ۵۰ درصد صرفهجویی به همراه داشتهاست. زمانی بیش از ۹۰ درصد تجهیزات پالایشگاه وابسته بهمنابع خارجی و خرید از منابع خارجی بود اما امروز این وابستگی را بهحدود ۳۰ تا ۴۰ درصد كاهش یافته است. شركتهای داخلی با انگیزه تولید وارد قضیه شده و خدمات فنی مهندسی و مشاورهای را در مجموعه صنعت بهشركت عرضه می نمایند.
صدیقی گفت: همچنین ارزش محصولات و تولیدات را بهبهای خارجی و بینالمللی سنجیده شده است. درحالحاضر ارزش محصولات بالغ بر ۵۳۰ میلیون دلار در سال است. رقمیكه برای سال ۸۴ برنامهریزی كردهایم ۶۴۰ میلیون دلار است. در تلاش هستیم تا دراصلاح نظام مالی دولت، ارقام را برحسب آمار واقعی بیان كرده و شفافسازسی صورت بگیرد.
در راستای جلب اعتماد مشتریان بهنتایج آزمایشات، مزیت رقابتی، عدم نیاز بهانجام آزمون مجدد توسط سایر آزمایشگاهها جهت اطمینان بیشتر،افزایش رضایت شغلی و انگیزه در كاركنان آزمایشگاه و نیز پیوستن بهآزمایشگاههای مورد تایید مؤسسه استاندارد،پیاده سازی و استقرار مدیریت كیفیت آزمایشگاه را مبتنی بر استاندارد ISO/IEC –۱۷۰۲۵ شروع شده است كه تا پایان سال سعی میشود بهطور كامل مستقر گردد. نظامندی كاركنان با ۱۵ معیار سنجیده می شوند كه عبارتند از ارتباطات، آموزش، مسیر شغلی، دستورالعملهای اداری، مدیریت، امنیت شغلی، زندگی كاری، رضایتمندی، برابری، حقوق و دستمزد، مزایا و رضایت مندی را در تمام این آیتمها طی یك پرسش نامه بالغ بر ۱۴ یا ۱۵ هزار سئوال بررسی و نتایج آن هم نظرسنجی شد. در سال ۸۲ شاخص شركت ۴۰ درصد و اندازهگیری رضایت شغلی كاركنان ۴۴ درصد بوده است. در سال ۸۳ افزایش سطح رضایتمندی شغلی كاركنان بهمیزان ۱۵ درصد بوده است . بدیهی است رسیدن بهشاخص ۱۰ تا ۲۰ درصد خیلی راحتتر از این است كه شاخصهای ۴۰ تا ۶۰ درصد را به۷۰ درصد برسانیم.●برنامههای آتی دردست اقدام
شركت پالایش گاز سرخون درصدد است با استقرار یك سیستم مدیریت كیفیت مبتنی بر استانداردها نسبت بهانجام امور زیر اهتمام ورزد:
- تامین نیازمندیهای مشتری در راستای تولید محصولات
- ایجاد محیط كاری سالم، ایمن و بهره ور
- توانمندسازی نیروی انسانی ماهر از طریق آموزش
- ایجاد شرایط مشاركت آنان در فعالیتهای شركت
- ترویج اصول پیشگیرانه در مقابل اقدامات اصلاحی و اولویت دادن بهاصول ایمنی
- توسعه فرهنگ ایمنی و تلاش در زمینه كاهش خطرات و زیانهای ناشی از حوادث
- رعایت كلیه الزامات قانونی و مقررات زیست محیطی، ایمنی و بهداشت حرفهای
- كاهش ضایعات و یهینه سازی مصارف انرژی و منابع طبیعی
- تعریف و بازنگری اهداف كیفیت، جهت نیل بهبهبود مستمر
- افزایش سطح ارتباطات داخلی و خارجی شركت در جهت ارتقاء عملكرد شركت
علاوه بر آن شركت فعالیتهای زیر را در دست اقدام دارد :
۱. پیاده سازی و اجرای نظام ۵s
۵s یا نظام آراستگی مجموعه فعالیتهایی است كه در قالب یك نظام فرهنگی ـ مدیریتی صورت میگیرد و بهایجاد و حفظ محیطی سازمان یافته،مرتب، پاكیزه، زیبا و دلپذیر، استاندارد و با انضباط برای محیط كار تاكید میورزد كه مجموعه این تلاشها نه تنها در كارخانه و محیطهای كارگاهی بلكه در دفاتر كار و فضای كارستادی و اداری نیز ضروری میباشد. در این راستا نیز در نظر است نظام فوق در قسمتهای مختلف پالایشگاه بهخصوص در كارگاه ها، قسمتهای تعمیرات، حمل و نقل و سایر مكانهای مورد لزوم بهكار بسته شده تا با اجرای آن علاوه بر آراسته شدن هر چه بیشتر محیط بهافزایش ایمنی در محیط كار، افزایش كیفیت محصولات و خدمات و بهبود راندمان تولید و نیز بهبود وضعیت ماشین آلات كمك شود.
۲. استقرار سیستم مدیریت كیفیت ISO ۲۹۰۰۱ در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی.
●اقدامات زیستمحیطی و HSE
سازمانها در معنای وسیع از شالودههای اصلی اجتماع امروز هستند و مدیریت، مهمترین عامل در حیات،رشد و بالندگی یا نابودی سازمانهاست. مدیر، روند حركت از وضع موجود بهسوی وضعیت مطلوب را هدایت میكند و در هرلحظه، برای ایجاد آیندهای بهتر در تكاپوست.آینده در پیش است و قسمت مهمیاز آن بهآنچه امروز میگذرد ارتباط دارد.
برای اینكه هر سازمانی بهطرز اثر بخش عمل نماید، باید فرآیندهای مرتبط و متعددی كه در سازمان وجود دارد شناسایی و مدیریت نماید. بهكارگیری سیستمیاز فرآیندهای درون سازمان، همرا با شناسایی و تعیین ارتباط متقابل این فرایندها و میزان تاثیرپذیری آنها از یكدیگر و همچنین مدیریت آنها كه بهعنوان دیدگاه فرآیند گرایی مطرح است رویكردی است كه بر روی ارتباط بین تك تك فرآیندها درون سیستم فرآیندها اعمال میگردد. در این راستا و بهمنظور تحقق این رویكرد شركت پالایش گاز سرخون قشم با هدف شناسایی ومدیریت نمودن فرآیندها در سال ۸۰ موفق بهاستقرار سیستم مدیریت كیفیت مبتنی بر ISO ۹۰۰۱:۲۰۰۰ گردید و در همان سال با هدف فرآیند تولید پاك و شناسایی جنبههای بارز زیستمحیطی و نیز پیامدهای ناشی از آن و مدیریت نمودن آنها اقدام بهاستقرار سیستم مدیریت زیستمحیطی مبتنی بر استاندارد ISO ۱۴۰۰۱ گردید.
این شركت در سال ۷۹ بهعنوان صنعت سبز و سال ۸۰ باتوجه بهتلاشها و كوششهای صورت گرفته،از سوی سازمان حفاظت محیطزیست بهعنوان صنعت برگزیده سبز شناخته شد و در راستای بهبود مستمر، فعالیتهای زیستمحیطی خود را ادامه داده تا اینكه در سال ۸۳ موفق بهدریافت كد ملی زیستمحیطی از سوی سازمان محیطزیست گردید كه این توفیق مهمی محسوب میشود، چراكه این كد نمایانگر نوعی تایید عملكرد زیستمحیطی از سوی سازمان محیطزیست میباشد و مزایایی همچون سهولت در دریافت مجوز برای توسعه واحد و مزایای دیگر در بردارد.
شركت پالایش گاز سرخون و قشم بهمنظور ایجاد محیط امن و سالم برای كاركنان و شناسایی تاثیر فعالیتهای شركت در زمینه بهداشت و ایمنی و اندازهگیری آنها بهمنظور كنترل و بهبود سیستم مدیریتی ایمنی و بهداشت شغلی مبتنی بر استاندارد OHSAS ۱۸۰۰۱ را در سال ۸۱ پیاده سازی و در همان سال موفق بهاخذ گواهینامه IMS گردید. و بهمنظور نگهداری سیستمهای فوق ممیزهای مراقبتی در فواصل مختلف انجام داده است.
باتوجه بهاینكه شركتهای معتبر نفتی در جهان بویژه در منطقه اروپا تحت عنوان نظام مدیریت بهداشت،ایمنی و محیطزیست كلیه فعالیتهای مربوط بهسه بخش بهداشت،ایمنی و محیطزیست را بهطور هم زمان و تحت یك مدیریت دنبال میكنند و نیز در راستای سیاستهای دولت و وزارت خانه و نیز فرمایش وزیر محترم نفت مبنی بر دستیابی بهتوسعه پایدار و افزایش بهره وری و ایجاد بستر لازم برای اجرای كلیه فعالیتها در محیطی امن و عاری از هرگونه خطر، بدون ایجاد حادثه و ضایعات زیستمحیطی و با هدف پیشگیری از بروز حادثه، ممانعت از انتشار هرگونه آلاینده، ارتقاء بهداشت كاركنان و در یك حصول اطمینان از اینكه مخاطرات بالقوه و بالفعل موجود در زمینههای بهداشت و ایمنی، پایه نظام HSE-MS با تشكیل كمیته HSE و تدوین خط مشی آن را در سال ۸۳ بنا گذاشته و در نظر است تا پایان سال ۸۳ این سیستم مستقر گردد.
●سرآمد وتعالی سازمان
مدلهای سرآمدی (تعالی) كسب و كار الگویی از یك سازمان ارائه میكنند كه در ایده و عمل، سرآمد سازمانهای دیگر است و نشان میدهد در فضای رقابتی برای رشد، ماندگاری و برتری، چگونه باید عمل كرد. علی رغم اینكه بهكارگیری مدلهای سرآمدی طی ۶۰ سال گذشته در دنیا و برای اولین بار در ژاپن مطرح شده است ولی در كشور ما در طی دو سال اخیر بهطور جدی این بحث مطرح گردیده است.
یكی از مدلها، مدل اروپایی EFQM است كه عمومیت بیشتری در سطح جهان یافته و الگوی بسیاری از كشورها در طراحی جوایز ملی ازجمله جایزه ملی كیفیت ایران است. كه شركتهااز طریق خودارزیابی براساس این مدل ضمن شناسایی نقاط قوت و زمینههای قابل بهبود، میزان موفقیت سازمان در اجرای برنامههای بهبود در مقاطع مختلف زمانی را سنجیده و پس از ارزیابی و مشخص شدن امتیاز آنها در یكی از پنج سطح جایزه یعنی گواهینامه، تقدیرنامه، تندیس بلورین، سیمین و زرین قرار میگیرند و در سازمانها میتوانند عملكرد خود را با سایر سازمانها بویژه سازمانهای برتر مقایسه نمایند.(Bench marking)
شركت پالایش گاز سرخون و قشم موفق شد در دومین دوره فرآیند جایزه ملی كیفیت كه در آبان ماه سال ۸۳ از سوی مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی برگزار گردید و در آن بهشركتهای برتر در استقرار مدلهای سرآمدی كسب و كار (Business Excellence) جایزه ملی كیفیت اعطا میگردد شركت نماید و موفق شد از بین ۱۳۹ شركت بزرگ تولیدی – صنعتی كشور كه متقاضی دریافت جایزه بودند و فقط ۲۵ شركت حائز شرایط و از این ۲۵ شركت تنها ۱۶ شركت موفق بهدریافت جایزه در دو سطح اشتهار و اهتمام بهسرآمدی شناخته شدند لوح گواهینامه اهتمام بهسرآمدی را دریافت نمایند. لازم بهذكر است تدوین اظهارنامه و استقرار مدل سرآمدی EFQM توسط كارشناسان داخلی شركت انجام شده و بر خلاف سایر شركتهای بزرگ،از مشاوران داخلی و خارجی استفاده نشده كه این مهم، اهمیت آن را دو چندان مینماید.
باتوجه بهاینكه تولید مداوم و با كیفیت یكی از سیاستهای ما در دسترسی بهاهداف سازمانی میباشد و این محقق نمیگردد مگر با سطح بالایی از دسترسپذیری (Availability) و قابلیت اطمینان تجهیزات(Reliability). در همین راستا شركت درحال پیادهسازی ارزیابی ریسك مبتنی بر تكنیك FMEA است. كه این تكنیك یك روش تجربهشده بسیار مفید برای شناسایی، طبقه بندی، تجزیه و تحلیل خطاها و ارزیابی مخاطرات و ریسكهای ناشی از آن هاست و كمك میكند تا خطاها را شناسایی، ریشه یابی و آنها را تحت كنترل درآورد و از بروز آنها تا حد امكان جلوگیری نماید و با استفاده از این تكنیك ریسكهای مرتبط باتجهیزات، فرآیند شناسایی میگردند لذا اقدامات پیش گیرانه لازم تعریف تا از اقدامات اصلی جلوگیری شود.
●مشاركت كاركنان
روزآمدكردن صنعت نفت كشور با نگاه بهابعاد تكنولوژی، مدیریت، نیروی انسانی و نظام فنی اجرایی صنعت نفت، رویكردی برای نوسازی و بهسازی این صنعت است كه تكیه اصلی آن هم بر روی خلاقیت مدیران و هم مشاركت كاركنان است و این حركت نیازمند مدیران خلاق است.
جای تردید نیست كه نظام مشاركت با ارتقاء كیفیت و بهرهوری رابطه مسقیم دارد بنابراین نظام مشاركت راهكار اساسی برای ایجاد همفكری و همیاری و تعاون و ایجاد همدلی و همبستگی و وحدت در سازمان میباشد و باعث شكوفایی استعدادهای فردی، گروهی و سازمانی و ارائه پیشنهادات مفید برای انجام اصلاحات میشود. نظام مشاركت در شركت پالایش گاز سرخون و قشم برای رسیدن بهاهداف متعالی سازمانی در سال ۸۰ و بر اساس آییننامه وزارت نفت كه در راستای تحقق قانون اساسی و اهداف دولت جمهوری اسلامیدر زمینه گسترش فرهنگ مشاركتجویی و مشاركتپذیری و در نهایت تغییر و تحول و اصلاح سیاستهای مدیریتی تدوین شده است شكل گرفت.
این نظام دربرگیرنده سه نظام تفكر فراگیر (ارائه پیشنهادات از جانب كاركنان)، نظام تشكر فراگیر(قدردانی و پاداشدهی مناسب از جانب كاركنان) و نظام تذكرپذیری فراگیر (پندپذیری و اصلاح سیستمها و روشهای موجود) میباشد و تاكنون سعی شده است كه از این نظام بهره لازم را برده و در این مسیر با برطرف نمودن چالشهای ایجاد شده بیش از پیش این ابزار كه یك ارزش نیز محسوب میشود استفاده گردد.در صنعت نفت و گاز این سنجش كاركنان اولین حركتی است كه میتوان گفت, یك صنعت خیلی جسارت میخواهد كه خدمات كاركنان را جمع كند و آن را بر پایه بهرهبرداری قرار بدهد. ما برای اینكه فرصتها و تهدیدهای سازمان را بشناسیم و با آن برخورد كنیم بایستی كه نقاط قوت و ضعف سازمان را بشناسیم.
یكی از نقاط قوت سازمان حركت بهسمت كاركنان و اندازه گیری ارزش آنهاست. مشاركت دادن آنها، احترام بهكاركنان، تقدیر و ایجاد خودباوری و ارتباطات موضوعاتی است كه میتواند نتیجه خوبی را در كاركنان داشته باشد تا در ارتباط با آن نقشها, سرمایهگذاری كنیم. وقتی كاركنان سرمایه شركت محسوب می شوند نظرات آنها هم جزو ارزشهای سازمان است. با این رویكرد بهسمت ارزشها رفتیم شاید سنجش ۴۱ درصدی در یك سازمان از نظر خیلیها رقم چندان بالایی نباشد ولی در سازمانهای مشابهاز نظر استخراج در كل دنیا مطالعه كردیم، این بود كه از رقم ۲۰ درصد، ۱۷ درصد شروع كردند ونهایتا در رقمهای ۳۰ تا ۳۵ درصد و یا ۴۰ درصد متوقف شدهاند.●رضایتمندی شغلی كاركنان ومشتریان
باتوجه بهاینكه نیروی انسانی با ارزشمندترین سرمایه هر سازمانی است لذا توجه بهرضایت مندی شغلی كاركنان امری مهم است در این راستا اندازه گیری رضایت مندی شغلی، تعیین نقاط ضعف و قوت سازمان، ارائه بازخورد (مثبت و منفی) بهمدیریت در خصوص سلامت داخلی سازمان، ارزیابی جو سازمانی، بهدست آوردن اطلاعات واقعی در خصوص عوامل مرتبط با شغل با رویكرد بهبود رضایت مندی شغلی انجام گرفته و پس از تجزیه و تحلیل نتایج آن راهكارهایی جهت افزایش سطح رضایت مندی تدوین كه درحال اجرا میباشد.
در ادامه گزارشی كه از شركت پالایشی گاز سرخون و قشم تهیه گردید، با آقای مهندس تاجرزاده مدیر عامل شركت ، نیز گفنگویی بهعمل آمده و ایشان ضمن مروری بر عملكرد شركت بیان داشتند برنامه سوم توسعه, تكالیفی را برای این شركتها مشخص كرده كه اولین تكلیف این است كه شركتها بهعنوان یك بنگاه اقتصادی عمل كنند. ازجمله آن ایجاد ارزش عقیده و بالا بردن این ارزش، است.
دولت برای شركتهای گاز یك رویكرد دیگری را هم تعریف كرده و این است كه؛ گاز بتواند در برنامه سوم و چهارم جایگزین سوختهای میانتقطیر شود.امیدواریم با تلاشی كه شركت ملی گاز و شركتهای فرعی تولیدكننده دارند در پایان برنامه چهارم توسعه بهاین واقعیت برسیم و تمام مملكت در زیر پوشش گازطبیعی قراربگیرد.
مهندس تاجرزاده بعد دوم این قضیه را بالا بردن سلامت جامعه و جایگاه زیستمحیطی معرفی كرند و در ادامه بیان داشتند كه این بعد بسیار اهمیت دارد و ما بهعنوان شركت فرعی نمیتوانیم از این رویكرد بهدور باشیم. در پنج سال گذشته باتوجه بهاهداف دولت همه ساله افزایش تولید داشتیم. اما این را هم توجه داشته باشید كه تولید به هر میزان دلخواه میسر نیست. بههر حال تلاش ما در تاسیسات پایین دستی مخازن گازی بر این است كه علاوه بر تامین اهداف دولت و شركت ملی گاز, نهایت بهرهبرداری را از این مخازن كنیم.
همچنین ایشان پژوهش جدیدی را بهنام میكرواگونومی كه درحال اجرا است را معرفی نمودند و ادامه دادند كه باتوجه بهتعهد ما نسبت بهاستانداردهای بینالمللی و علی رغم كمبود آب در مناطق این استان، متعهد شدیم كه فضای سبز را در سال جاری از پالایشگاه تا كمربندی شهرك، گورزین و سرخون اضافه كنیم كه این نیاز بهآب دارد. ما در حدود ۲۰ درصد افزایش تولید را جزو برنامههای خود قرار دادیم. كه بهتبع تولید گاز, فرآیندهای جانبی مثل LPG و مایعات هم بهنسبت آنها افزایش خواهد یافت.
ایشان تصریح كرد: ما قصد نداریم كه مشكلات را مطرح كنیم چون مشكل مربوط به مجموعه مملكت است و خود را مسوول این میدانیم كه بتوانیم با این نوع مسائل مواجه شویم، حل مساله را در مجموعه خود توسعه میدهیم، نه برای اینكه خود را در مقابل مشكلات تسلیم بدانیم و یا از ادامه كار جلوگیری كنیم.چون در ادارات دولتی و سازمانهای وابسته بهدولت همیشه این مفهوم جاری است كه موانعی برای توسعه وجود دارد ولی ما این فرض را در سیستم بهصورت حداقل هم اگر داریم بهزبان نخواهیم آورد و امیدواریم كه بتوانیم بهعنوان یك مؤسسه دولتی با اهداف دولت درجهت خصوصی سازی حركت كنیم. بههرحال خود را موظف میدانیم كه بهاهداف تدوین شده در برنامه سوم و چهارم تكیه كنیم.
مهندس تاجر زاده برای میزان تولید در فصلهای مختلف بیان داشتند كه چون در اینجا مصرف كنندههای عمده ما صنایع هستند بالاخص نیروگاهها و همچنین كه استحضار دارید این منطقه گرمسیر است و در تابستان هم بار الكتریكی منطقه بسیار بالااست, تفاوتی بین زمستان و تابستان تا کنون احساس نكردیم و این مساله جزو مشكلات ماست. تولید در این بخش نسبت بهمنطقه شمال كشور، كه بهصورت خطوط لوله این پالایشگاهها با هم در ارتباط هستند، نیست. این مناطق در فصلهایی مثل تابستان شاید مصرف بالایی را نداشته باشند و فرصتی است برای اینكه یك سری تعمیرات را درجهت بازسازی سیستم خود انجام دهند. متاسفانه در بندرعباس این شرایط غالب نیست و ما از یك شرایط مساوی در تابستان و زمستان برخورداریم. در زمستان مصرف كرمان و در تابستان, مصرف نیروگاهها در بندرعباس بالا میرود در حقیقت ما زمستان و تابستان در یك تولید هستیم.
ایشان در مورد بهینه كردن كارها بیان داشتند كه تمام مجموعه تلاش میكند كه برنامههای پیشبینی شده تحقق پیدا كند ولی برنامههایی در پالایشگاه داریم كه درصد تحقق آن ۱۰۰ درصد نباشد. ولی خط مشی ما بر پایه رقابت گذاشته شده است. خود را با شركتهای پالایشی مشابهاز نظر سیستماتیك و تحقق اهداف برنامهای مقایسه میكنیم نه از نظر تولید، چون تولید یك ظرفیت و یك سرمایهگذاری برای مخازنی است كه وجود دارد. این مجوزها و لوحهای تقدیر و استانداردهایی كه گرفته شده گویای این بوده كه ما میتوانیم در راستای برنامه حركت كنیم. برنامه سوم و چهارم توسعه برنامه عمومیمملكت است و ما بهعنوان یك شركت الگو برای هر بهبودی كه مجموعه شركت ملی گاز داشته خود را آماده كردهایم تا بهصورت یك پایلوت وارد شویم.
مدیر عامل شركت پالایش گاز سرخون تصریح كرد: ما هیچ محدودیتی را برای مصرفكنندهها قائل نشدهایم یعنی هر استان هر زمان برای سرمایهگذاری صنعت جدید تقاضای گاز كرده، جواب مثبت شنیده, علی رغمیكه در آن مقطع نداشتیم. برای اینكه خود را ملزم كنیم اولا تولید را اضافه و دوم اینكه پروژههای كلان كشور را حمایت كنیم. مانند زمانی كه فولاد خوزستان برای سرمایهگذاری اعلام نیاز كرد.
ایشان در توصیح برنامههای شركت فرمودند: پروژه آینده یك سری خطوط لوله ۵۴ اینچ است كه از عسلویه به سرخون و از سرخون به سیستان و بلوچستان كشیده میشود. همچنین طرح گشوی جنوبی, كه این پروژهها بخشی بهاین وابسته است كه ما باید حداكثر تولید را داشته باشیم.
در خصوص بهینهسازی مصرف انرژی، زیرساخت فرهنگ صرفهجویی در انرژی را ایجاد كردهایم. مهندسین مشاور برای این كار انرژی را ممیزی میكنند. لازم بهیادآوری است كه قلب یك پالایشگاه نیروگاه آن است وكمتر پالایشگاهی را پیدا میكنید كه بنا بهظرفیت آن با یك توربین بتواند یك اطمینان بخشی را بدهد.
البته ما دو توربین دیگر هم داریم و جای توربین چهارم هم خالی است كه من بهشخصه جلوی خرید توربین چهارم را گرفتم و معتقد هستم میتوانیم با دو توربین و بعضی جاها با سه توربین ظرفیت را بالاببریم, بهطوریكه اگر ما ۶ مگاوات مصرف داشته باشیم با چرخش دو توربین مشاهده میكنیم كه این ۶ مگاوات را بهدو تا سه مگاوات تقسیم كردیم.و عملا توربین سوم کارایی ندارد.
در بخش مشتری محوری استانداردهای ارزیابی شده و طی پرسشنامهای نظرسنجی شده, نه تنها مشكلات اصلی شركت گاز را بلكه مشكلات فرعی خود را هم نظرسنجی كردهایم.مهنس تاجرزاده درمورد تاسیسات گورزین گفتند: بهلحاظ عدم وجود نیروی متخصص و نبودن امكانات مسكن برای سکونت آنها در گورزین, لزوما از تعداد زیادی پرسنل بهصورت اقماری استفاده میشد. كه قبل از برنامه سوم حدود ۷۰ تا ۸۰پرسنل داشت. در برنامه سوم برای تعدیل نیروی انسانی و اصلاح ساختار این تعداد را به۴۰ تا ۴۵ نفركاهش دادیم و بهره وری را بالا بردیم تا با این تعداد, بدون نفرات خدماتی, مجموعه را بچرخانیم.
مهندس تاجر زاده در ادامه بیان كرد: در سال جاری یك اقدامیدر راستای اهداف کردیم. ازجمله برنامههای دولت در برنامه سوم پیمان سپاری بوده, كه درگورزین بهرهبرداری را بهعنوان یك پایلوت عمل كردیم كه بهرهبرداری و تعمیرات و خدمات را یكجا بهپیمانكار واگذار كردیم. تعداد بسیار محدودی را بهعنوان سرپرست در این مجموعه از كاركنان شركت داریم كه بقیه كارها توسط پیمانكار انجام میشود.
با مجموعه واگذاری این كار بهپیمانكار و بهینه كردن كار توسط پیمانكار كه نیروهای خود را كاهش داده و كیفیت كارش را بالا بردیم. در این راستا كلاسهای آموزشی زیادی را گذاشتیم و بهآنها آموزش دادیم تا بتوانیم این نیروها را بهكار بگیریم.
از هزینههای جاری در پیمان سپاری پیشگیری میكنیم. امید داریم در سال جاری با احتصاب ۱۵ درصد تورم چیزی قریب بر یك میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان را از هزینههای جاری در این منطقه صرفهجویی اقتصادی كنیم. این پیمان را از سال ۸۳ بهعنوان پایلوت در این بخش انجام دادیم كه این مبلغ در پایان امسال در هزینههای جاری ما صرفهجویی خواهدشد.
ایشان در مورد برخی از اقدامات فنی بیان داشتند: قبلا سیستم كنترلی از یك سیستم اتوماسیون برخوردار نبود و بیشتر دستی و غیرقابل اعتماد بود که با طراحی خود همكاران و بهره گیری از فناوری روز دنیا (فیلدباس) سیستم هوشمند که بهصورت تابلوی بزرگی كه فقط حجم داشت و غالبا كار نمیكرد و اگر هم میكرد كارا نبود بهیك سیستم هوشمند و دیجیتال كه بخشی از كنترل را در سیستم انجام میدهد تبدیل کردیم. كه در برنامههای آتی درنظر داریم این برنامهها را بهسیستم سرخون منتقل كنیم و كنترل دیتا داشته باشیم.
ما این بخش را بعد از پتروشیمیشروع كردیم و در بخشی از سرخون نیز از فیلدباس استفاده شد. فیلدباس غیر از سیستم هوشمند بودن از هدایت كابلهای قطور و چند زوج جلوگیری میكند كه با یك زوج كابل معمولی میتوان تمام این اطلاعات را از سایت منتقل و فرآوری کرد. این فناوری جدیدی كه بهطور كامل تحت پوشش قرار گرفته بهلحاظ كوچك بودن قابل اجرا است. از اهداف و برنامههای بنگاههای اقتصادی این است كه كارها را هر چه بیشتر غیر از سرپرستیها و مدیریتهای تشكیلات بهپیمانكار واگذار كنند. این در بخشهای مختلفی از سرخون انجام شده و گورزین را بهعنوان پایلوت كلا بهپیمانكار دادیم.
تاجرزاده اذعان داشت اگر قشم مصرفكننده شود و گاز را بهمصرف صنایع آن برسانیم و این مسافت را از دریا عبور نكند ما ۲ تا ۴/۲ میلیونمترمكعب تولید خواهیم كرد. درحال حاضر تولید ما ۷/۱ میلیونمترمكعب در روز است. چون گازی كه از گورزین فرستاده میشود كمپرسور و خط لوله نداریم. ولی در گازی كه از سرخون بهكرمان میرود ما بین راه تقویت كننده داریم كه این كمپرسیشن گاز را میگیرد و فشار آن را بالا و بهمصرفكننده كرمان میرساند. از گورزین تا بندرعباس هیچ عامل افزایش فشار را نداریم در نتیجه میتوانیم تولید اینجا را بالا ببریم. ولی چون گاز از نیروگاه بهپالایشگاه نفت منتقل میشود یعنی تماما گاز اینجا بهمصرف پالایشگاه میرسد درنتیجه پالایشگاه ورودی فشار ۴۵۰ پوند را میخواهد و این خود افت فشار دارد و بیشتر از آن فشار را نمیتواند داشتهباشد و كمتر را نمیتواند مصرف كند در نتیجه برای ما یك محدودیت انتقال و تولید ایجادشده است. پیشبینی میكنیم ایستگاه گازی پالایشگاه نفت را از روی گورزین برداریم و روی سرخون بگذاریم كه بتواند این فشار را تامین كند و گاز را بهمصارفی با فشار كمتر برسانیم. البته این كار برعهده گازرسانی و خطوط لوله است ولی چون ما برای افزایش تولید پیگیر آن هستیم میتوانیم زمینه لازم برای افزایش تولید را پیشبینی و امكاناتش را مهیاکنیم.
ایشان گفت: برنامه بعدی ما برای افزایش تولید برنامه گازرسانی بهقشم است كه این هم جزو پروژههای وزارتنفت و شركت ملی گاز است. كه بتوانند گاز مورد نیاز مراكز صنعتی قشم را كه در آینده نیروگاه و یك سری تاسیسات صنعتی خواهد داشت را تامین كند. بخشی از آن گازی كه پیشبینی شده همین گازی است كه در گورزین موجود است كه اگر بهمصرف صنایع اینجا برسد افت فشار را نخواهیم داشت و افزایش تولید را تضمین خواهیم كرد.در گورزین مخازن گاز ترش داریم كه فعلا قصد بهرهبرداری از آن را ندارند و بهلحاظ ترش بودن زیاد و حجم كم آن سرمایه گذاری برای آن مقدور نیست. مگر اینكه سرمایهگذار خصوصی و یا سرمایهگذار خارجی آن را بردارد و چون مخزن شیرین بههمین مقدار محدود است هیچ برنامه توسعهای برای آن برنامه ریزی نشده است.بخش تعمیرات که کاملا خود اتکاست و در این ارتباط اقدامات موثری درخصوص سرآمدی با حضور مستمر مهنس خوش آب صورت گرفته است. اهم كارهای پروژهای تعمیرات ابزار دقیق شركت پالایش گاز سرخون و قشم بهشرح زیر میباشد:
۱. پروژه كنترل آنالوگ و میترینگ تاسیسات گورزین بهمنظور كنترل آنالوگ از سیستم Foundation Field busبا استفاده از دو عدد كامپیوتر صنعتی و دو عدد (Linking Device) DFIوهمچنین ترانسمیترهای HONEY WELL, YOKOGAWA, SMARاستفاده شده است. این سیستم بهروز بوده و از لحلظ ایمنی در سطح بالایی قرار دارد. چنانچه در صورت قطع شدن D.F.I یا FAILنمودن هر دو عدد كامپیوتر سیستم كنترل بهصورت كاملا اتوماتیك بهكار خود ادامه خواهد داد. یادآور میشود كه در سیستم مذكور اطلاعات بههمراه تغذیه ازطریق دورشته سیم twistشده و براساس استاندارد iec۶۱۱۵۸-۲ با سرعت ۳۱,۲۵ kbit/secانتقال داده میشود. از مزایای دیگر این سیستم نوشتن در خود سایت در یكی از DEVICEها (پوزیشنر) میباشد.
۲. پروژه GAS DETECTOR UNIT ۲۰۰,۴۰۰,۵۰۰,۷۰۰
با توجه بهخطر و اهمیت كنترل نشت گاز و عدم كارایی و تامین سنسورهای قدیمیپالایشگاه این واحد اقدام بهخریداری و نصب سنسورهای گازی ساخت شركتDETTRONICS
نموده است كه قابلیتهای زیر را دارا میباشند:
• قابل كالیبراسیون براساس درصدLEL
• ارسال سیگنال۴-۲۰mA
• كالیبراسیون و نصب آسان
• دقت بالا و پشتیبانی خوب
پروتوكل ارتباطی در این شبكه MODBUS با سرعت۳۱,۲kbit/sec میباشد كه با استفاده از كارت هایADAM-۴۰۱۷ با قابلیت دریافت ۸ ورودی آنالوگ ۴-۲۰mAو تبدیل آن از پروتوكلRS-۴۸۵ بهRS-۲۳۲ انجام شده است. كه با نرم افزار VISIDAQ مانیتورینگ میشود كه علاوه بر قابلیت شن گرایی، توانایی اتصال بهبرنامههای دیگری از قبیل EXCELبهمنظور ایجاد HISTORIANرا داراست.
۳. پروژه مونیتورینگ توربینهای سولار
جهت راحتی كار اپراتور و همچنین عیب یابی سریع تر سیستم برآن شدیم تا از دستگاه INTERFACE:۱۷۷۰-LF۲محصول شركتALEN BRADLEYجهت تبدیل پروتكل+ DH بهRS۲۳۲ استفاده كنیم. DH+مخففDATA HIGH WAYPLUSبوده كه اطلاعات با سرعتBIT/SEC ۵۷۰۰ از طریق دو رشته سیم منتقل میشوند و جهت تبدیل كردن این اطلاعات بهسرعتBIT/SEC ۹۶۰۰و پروتكلRS۲۳۲كه روی كامپیوتر قرار دارد از این دستگاه استفاده شد. نرم افزار مونیتورینگ كه جهت نمایش صفحه گرافیكی و آلارمها استفاده شدCITECTمیباشد كه قابلیت اجرا و نمایش انواع ورودیهای آنالوگ و دیجیتال با آدرس مشخص را دارد. از دیگر مزیتهای این نرم افزار میتوان بهREAL TIME بودن آن كه اطلاعات را با سرعت ۲۰msecاز ورودی میخواند و نمایش یا پردازش میكند اشاره نمود. با این نرم افزار میتوان بهنرم افزارهایSQL كه جهت ذخیره یا نمایش اطلاعات بهكار میرود، دسترسی داشت و اطلاعات را در آن ذخیره یا از آن خواند و نمایش داد و همچنین از این طریق میتوان سخت افزارهایی چون پزینتر جهت پرینت آلارمها یا اعمال خاص یا مودم جهت ارسال فایلهای مورد نظر در زمان مشخص یا شبكهTCP/IPارتباط برقرار كرد و استفاده كنیم.
۴. پروژه ركوردهایPAPER LESS UNIT ۲۰۰,۴۰۰
باتوجه بهاستهلاك و عدم تامین قطعات یدكی مكانیكی و كارتهای الكترونیكی و بالا بودن هزینه كاغذ و جوهرمصرفی و عدم دقت كافی در ثبت اطلاعات توسط ركوردهای قبلی این پروزه انجام گردید كه از مزایای آن میتوان موارد زیر را نام برد:
• تعدادسیگنال ورودی ۳۲ عدد میباشد كه یك دستگاه جانشین ۱۱ دستگاه قدیمیمیشود.
• قیمت یك دستگاه رمورد در بدون كاغذ معادل سه دستگاه قدیمیمیباشد.
• نیازی بهتامین موارد مصرفی نمیباشد كه خود صرفهجویی قابل توجهی است.
• استهلاك قطعات مكانیكی ندارد.
• علاوه بر رسم و ثبت نمودار مقادیر با دقت ۰۰۰۱/۰ نمایش داده میشود.
• مقادیر در حافظه نگهداری میشود و در هر لحظه قابل دسترسی است.
• اطلاعات بهصورتON LINE بهمحلهای دیگر ارسال میشود.
• میتوان از دیتاهاTREND گرفت و از وضعیت كمیتهای اندازهگیری شده قبلی بهراحتی مطلع گردید و در تجزیه و تحلیل اتخاذ نمود.
۵. پروژه اتوماسیون توربین كمپرسورA (RUSTON TB-۴۰۰)
با توجه بهقدیمیو از رده خارج بودن سیستم كنترل این توربینها و عدم دسترسی بهقطعات یدكی و همچنین محلی بودن بخشی از سیستم الكتریكی آنتی سرج و عدم دسترسی اپراتور كنترل روم بهتغییر ستینگهای لازمه و فاصله بیش از ۴۰۰ متر توربین تا كنترل روم كه باعث تاخیر زمانی در كنترل سیستم بهخصوص سیستم نئوماتیكی آنتی سرج میشود این واحد در صدد تعویض سیستم كنترل با یكPLC مانیتوریگ شد، بدین طریق سرعت سیستم كنترل توربین بالارفته و از تعداد دفعات استارت توربین جلوگیری نموده و قطعات سیستم قابل تهیه و ارزان تر میباشد.
مجموعه توربین شامل ۸۵ سیگنال لاجیك سوئیچینگ از سایت بهپنل كنترل و ۳۲ عدد فرمان لاجیك از پنل بهسایت و ۴۵ سیگنال آنالوگ از سایت بهپنل و ده فرمان كنترل آنالوگ ازپنل بهسایت میباشد. بدین منظور ابتدا كلیه ترانزیستوری و قدیمیپنل با دقت بهLADDER DIAGRAMتبدیل و سپس توسط نرم افزارLADDER نوشته و درDownload, PLCA -Bگردید.
در مرحله بعد جهت مانیتورینگ از نرم افزار مانیتورینگ citecthاستفاده شد كه این نرم افزار از طریق پروتكلETHERNET با PLC ارتباط برقرار میكند.
پروژه فوق كه یك پروژه فوق العاده مهم جهت قطع وابستگی تكنولوژی انحصاری سیستم كنترل توربین در ایران میباشد. بهاتمام رسیده و توربین از بهمن ۸۲ در سریس قرار گرفت.
۶. پروژه كنترل سیستم آنالوگ UNIT۴۰۰ توسط PLC
واحد ۴۰۰ یا واحد تنظیم نقطه شبنم شامل چهار TRAINمیباشد A/D۴۰۰ كه كنترل هر واحد شامل لوپهای كنترل آنالوگPIC,FIC,LIC,TIC و ایندیكتورها (FI,LI,PI,PDI) و ANNUNCIATOR,XIKها كه از سوئیچها در سایت و سوئیچ كارتها فرمان میگیرند. دلایل تغییر سیستم كنترل آنالوگ از سیستم قدیمیبهسیستم جدید PLCاین بود كه در سیستم قدیمیجهت هر دستگاه ابزار دقیق یك دسگاه مجزا در نظر گرفته شده كه بهعلت قدیمیبودن آنها تهیه قطعات یدكی بسیار سخت در بعضی موارد اصلا امكان پذیر نبود زیرا شركت تولیدكننده(A.B.B)اعلام نموده كه ادوات مربوطه دیگر ساخته نمیشود و همچنین در شرایط بحرانی بهعلت نزدیكی اكثر دستگاههای روی پانل بههم عملیات كنترل توسط بهرهبردار بهسختی میسر میگردید.
لذا با توجه بهشرایط بوجود آمده تعمیرات ابزار دقیق بهفكر تغییر سیستم قدیمیكنترل آنالوگ بهیك سیستم جدید روزآمد و كارآمد افتاد كه در این راستا بعد از تحقیقات و برسیهای فنی زیاد در تمام جهات چه كمیو چه كیفی سیستمP.L.C ALLEV BRADLYآنالوگ را كه قابلیتهای زیادی دارد انتخاب نمود. در زیر بهتعدادی از محسنات این سیستم اشاره میگردد كه در این سیستم اپراتور میتواند بهراحتی نمایی از واحد را بهصورت واقعی بر روی صفحه كامپیوتر ببیند و فقط با یك كلیك بهكنترلرایندیكیتور، صفحه آلارمها و. .. دست یابد و تغییرات را در كمترین زمان ممكن اعمال نماید ضمنا در این سیستم اپراتور میتواند از تمامیشرایط گزارش تهیه نماید(TEREND)و تمامیاین اطلاعات را بهراحتی میتوان توسط پروتكلETHERNETبهكامپیوترهای دیگر انتقال داد.
منبع : شرکت ملی گاز ایران
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست