عبدالحسین زرین کوب

● تاریخ و محل تولد : ۱۳۰۱ هجری شمسی - بروجرد
● تاریخ و محل وفات : ۱۳۷۸هجری شمسی
● تخصص : اسلام‌شناس، ایرانشناس، محقق ،استاد دانشگاه و نویسنده
● آثار : آثار علمی بیادگار مانده از این ادیب بزرگ مشتمل بر ترجمه و تألیف صد جلد و دهها مقاله است که بعضی از آنها به زبانهای مختلف‌ترجمه شده‌اند: ــ فرار از مدرسه‌ــ از کوچه رندان ــ نه شرقی، نه غربی، انسانی‌ــ یادداشت‌ها و اندیشه‌ها ــ تاریخ در ترازوــ تاریخ ایران قبل از اسلام ــ ارسطو و فن شعرــ تاریخ ایران بعد از اسلام ــ جستجو و تصوف ایران‌ــ تاریخ مردم ایران، ایران قبل از اسلام ــ نقد ادبی ــ تاریخ مردم ایران، از پایان ساسانیان تا پایان آل‌بویه ــ با کاروان اندیشه‌ــ روزگاران ایران، گذشته باستانی ایران ــ سیری در شعر فارسی‌ــ روزگاران، از پایان ساسانیان تا پایان تیموریان ــ شعر بی دروغ، شعر بی نقاب‌ــ روزگاران دیگر، از صفویه تا عصر حاضر ــ دو قرن سکوت‌ــ نقش برآب ــ از گذشته ادبی ایران‌ــ بحر در کوزه ــ پیر گنجه‌ــ در قلمرو وجدان ــ پله پله تا ملاقات خداــ نردبان آسمان ــ زندگی و اندیشه سعدی‌ــ شعله طور ــ انسان الهی
● زندگی نامه : (از شمار دو چشم یک تن کم / و ز شمار خرد هزاران بیش) دکتر عبدالحسین زرین کوب ادیب، مورخ، اسلام‌شناس، ایرانشناس، محقق و نویسنده بزرگ معاصر در سال ۱۳۰۱ هجری شمسی در شهرستان بروجرد بدنیا آمد. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود به پایان رساند و در کنار تحصیلات متوسطه، به تشویق و ترغیب پدر که مردی متشرع و دیندار بود، به فراگیری علوم دینی و حوزوی از جمله فقه و تفسیر و ادبیات عربی نیز پرداخت و به گفته خود استاد در هجده سالگی کمتر کتابی در تاریخ، فلسفه و ادبیات بود که به زبان فارسی منتشر شده باشد و او آن را مطالعه نکرده باشد. دکتر زرین‌کوب پس از از اخذ دیپلم ادبی چند سال در بروجرد و خرم‌آباد به معلمی پرداخت و نظر به اطلاعات وسیع و زمینه گسترده فکری همه گونه علوم از تاریخ و جغرافی و ادبیات فارسی تا ریاضی و فیزیک و علم الحیات را تدریس کرد. وی در طی این سالها به زبانهای عربی، انگلیسی،فرانسه، ایتالیایی و آلمانی تسلط یافت و در سال ۱۳۲۳ اولین کتاب خود را بنام (فلسفه شعر یا تاریخ تطور شعر و شاعری در ایران) منتشر ساخت. عبدالحسین زرین‌کوب در سال ۱۳۲۴ در رشته ادبیات فارسی دانشگاه تهران با رتبه اول علمی پذیرفته شد و در طی سه سال بعنوان دانشجوی رتبه اول از این دانشگاه دانش آموخته گردید و سال بعد در مقطع دکتری ادبیات فارسی دانشگاه تهران پذیرفته شد. دکتر زرین‌کوب از سال ۱۳۲۸سردبیری مجله هفتگی مهرگان را بمدت ۵ سال عهده‌دار شد و از سال ۱۳۳۰ ه.ش به همراه عده دیگری از فضلا و دانشمندان عصر نظیر عباس اقبال آشتیانی، سعید نفیسی، محمد معین، پرویزخانلری، غلامحسین صدیقی و عباس زریاب خوئی برای مشارکت در طرح ترجمه مقالات دائره‌المعارف اسلام چاپ هلند دعوت شد. وی در سال ۱۳۳۲ با دکتر قمر آریان همکلاس خود ازدواج کرد و در سال ۱۳۳۴ پس از دفاع ازرساله دکتری خود (نقد الشعر، تاریخ واصول آن) به دعوت استاد بدیع الزمان فروزانفر تدریس در دانشگاه تهران را آغاز کرد. دکتر زرین‌کوب طی این سالها به تدریس تاریخ اسلام، تاریخ ادیان، تاریخ کلام و مجادلات فرق، تاریخ تصوف اسلامی و تاریخ علوم در دانشکده‌های ادبیات و هنرهای زیبای دانشگاه تهران پرداخت و در عین حال با مجلات ادبی صاحب نام آن زمان همچون سخن، یغما،جهان نو، دانش، علم و زندگی، مهر، راهنمای کتاب و فرهنگ ایران زمین نیز همکاری داشت. دکتر زرین‌کوب در سال ۱۳۴۷ بعنوان استاد مهمان در دانشگاه‌های کالیفرنیا و پرینستون به تدریس تاریخ ایران و تاریخ تصوف پرداخت و پس از بازگشت به ایران (۱۳۴۹) مجددا تدریس در دانشگاه تهران را ادامه داد. این استاد فرزانه در فاصله سالهای ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۶ مدیریت گروه ادبیات فارسی دانشگاه تهران را پذیرفت و در مدت یک سال مدیریت خود برنامه جدیدی برای این گروه تنظیم کرد که در آن از تمام برنامه‌های مشابه در گروههای ادبیات فارسی دانشگاههای بزرگ جهان استفاده شده بود. وی در طی سالهای ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۲ در کشور فرانسه به معالجه و همچنین تحقیق و تتبع در باب آثار مولوی پرداخت و پس از بازگشت به همکاری با سازمان نقشه‌برداری کشور (برای تدوین اطلس تاریخ ایران) و مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی پرداخت. استاد زرین‌کوب در طول این سالها تا زمان مرگ لحظه‌ای از تدریس، تحقیق و تألیف غافل نبود و علیرغم وضعیت نامناسب مزاجی و کهولت سن همچنان آثار گرانقدری در حوزه تاریخ و فرهنگ تألیف نمود. وی در طول زندگی خود سفرهای علمی متعددی به کشورهای مختلف عربی، اروپایی، آمریکا و شبه قاره هند انجام داد و با بسیاری ازبرجسته‌ترین دانشمندان و ایرانشناسان برجسته جهان نظیر کلود کاهن، برتولد اشپولر، هانری ماسه،مینورسکی، هنینگ، برنارد لوئیس، والتر هینتس و... آشنایی نزدیک داشت. دکتر زرین کوب همچنین در دهها مجمع و گردهایی علمی شرکت جست و بعنوان نماینده ایران به ایراد سخنرانی پرداخت; وی در طول عمر خود شهرت جهانی یافته بود و اکثر مراکز علمی و دانشگاههای بزرگ جهان با وی ارتباط داشتند بگونه‌ای که دانشگاه کمبریج برای تألیف فصلی از دوره بزرگ تاریخ خود ازوی دعوت کرد و مؤسسه دائره‌المعارف اسلام چاپ هلند نیز پذیرای مقالات متعددی از این دانشمند بزرگ گردید. استاد در سال ۱۳۷۴ ه. ش نیز بعنوان پژوهشگر بزرگ آثار مولانا جلال‌الدین به سمت دبیر ایرانی کنگره بزرگداشت مولوی در مونیخ برگزیده شد. ویژگی بزرگ دکتر عبدالحسین زرین‌کوب مطالعات وسیع وی در تاریخ، فلسفه، ادبیات، تصوف وعرفان، تاریخ ادیان، معارف قدیم و علوم اسلامی جدید و روش‌های تحقیق نوین بود که کمتر استادی در تاریخ معاصر به پایه او رسیده است. این دانشمند فرزانه علاوه بر زبانهای باستانی ایران به عربی،فرانسه، آلمانی، انگلیسی و ایتالیایی تسلط کامل داشت و در تحقیقات خود از کتب و تألیفات نگاشته شده به این زبانها بهره می‌جست. ذهن خلاق، حافظه فوق العاده، دانش وسیع و حیرت‌آور، احاطه شگفت‌انگیز بر تاریخ و فرهنگ ایرانی، قلم توانا و خصال پسندیده استاد او را به یکی از چهره‌های استثنایی تاریخ و فرهنگ ایران تبدیل نموده است. دکتر زرین‌کوب در شهریور ۱۳۷۸ درگذشت. در مجلس بزرگداشتی که بمناسبت چهلمین روز درگذشت این استاد فقید در دانشگاه تهران برگزار شد تنی چند از اساتید برجسته ایرانی با ایراد سخنرانی نقش علمی و فرهنگی دکتر زرین‌کوب را ارج نهادند.

منبع : سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی