یک روز بدون «تلویزیون» !!

به گفته عرفا و فیلسوفان، گاهی حقیقت از شدت ظهور ناپیدا می شود و آدمی گاهی آن قدر در معرض آفتاب است که نور را نمی بیند! بر همین اساس نیز گفته اند: حقیقت یک شی یا پدیده را در نسبت به ضد آن می توان دریافت.
این مقدمه فلسفی، بهانه ای است تا این قاعده را در باره پدیده قدرتمند عصر مدرن و مظهر نمادین جهان دیجیتال یعنی تلویزیون نیز به کار بریم! نمی دانم برای شما اتفاق افتاده است که چند روز به دلیل گرفتاری و مشکلات حرفه ای یا غیر حرفه ای، تلویزیون منزلتان خاموش باشد یا وقت و حوصله روشن کردنش را نداشته باشید یا جایی باشید که دسترسی به تلویزیون نباشد؟ آن وقت تازه در می یابید که چه قدر زندگی، ذهنیت، روحیه و افکارتان تحت تاثیر این جعبه جادویی بوده است و خودتان از آن غافل بوده اید؟ به عبارت دیگر، گاهی وقت ها آدم به خاطر فقدان یک چیز به قدرت و اثرگذاری آن بر خود و زندگی اش پی می برد!
امروزه حتی در دور افتاده ترین روستاها نیز تلویزیون یا رادیو، تلفن همراه و انواع وسایل ارتباط جمعی از چنان گستردگی و نفوذی برخوردار شده که گویی بدون آن نمی توان به زندگی ادامه داد و ممکن است چرخه زیست بشری دچار اشکال شود!
زمانی بود که خانواده های ایرانی پس از ساعت ده و یازده شب، دیگر امکان تماشای برنامه های تلویزیون را نداشتند اما امروز همین ۶ و ۷ شبکه تمام شبانه روز مردم را پر کرده است جالب این که با توسعه امکانات دیجیتال تلویزیون، بسیاری از مخاطبان با تنظیم زمان روشن شدن خود کار این جعبه جادو از خواب بیدار می شوند، به خصوص در ماه رمضان و موقع سحر که این موضوع قدری قدیمی است چون اساسا مردم خیلی وقت ها وقتشان را از روی ساعت اخبار تنظیم می کنند و بسیاری از شنیده ها را زمانی باور می کنند که از تلویزیون شنیده باشند!
گسترش تلویزیون در زندگی امروزی به خاطر جاذبه هایش جایگاه ویژه ای نفوذ مخاطبان دارد که موضوع قطعا دارای کارکردها و امتیازات خوبی برای آن هاست .
ضمن افزایش آگاهی و ارتقای سطح فرهنگی جامعه، فرصت مناسبی در اختیار دولت ها قرار می دهد تا آن ها بتوانند ضمن اطلاع رسانی و تنویر افکار عمومی، به اعتماد متقابلی که لازمه یک دولت و ملت مقتدر و تواناست، دست یابند؛ اما برای این که به قدرت و ضریب نفوذ این جعبه جادویی پی بریم یکی از بهترین روش ها این است که برای مدت کوتاهی هم که شده آن را خاموش کنیم تا از شدت و میزان وابستگی خود به آن آگاهی یابیم.
دقیقا مثل این که تا وقتی انسان نعمتی و امتیاز فرصتی را در اختیار دارد چندان به تاثیر و نقش آن در زندگی اش آگاهی ندارد و یا آن قدر به آن عادت کرده که گویا بدون آن، هویت خویش را از دست می دهد و احساس می کند چیزی در زندگی کم دارد!
در واقع هویت فردی و اجتماعی انسان معاصر یک هویت رسانه ای است و چه بسا می توان به جرات گفت همه ما به نوعی رسانه زده شده ایم بعضی ها به تلفن شان وابسته اند و بدون تلفن ممکن است دچار مشکل شوند! بعضی ها به رایانه و اینترنت مبتلایند و بدون آن آدم ها مشکل دار می شوند! تلویزیون در این بین نقش محوری تری را ایفا می کند که نوعی مسخ شدگی و انفعال در برابر تلویزیون است و به شکل مطلق، معنای منفی ندارد! در این جا نکته اصلی بر سر دامنه و عمق اثرگذاری است که همیشه با هستی و بدون آن چیز معلوم نمی شود چه بسا نبودن آن، ما را به دامنه و عمق آن پدیده آگاه تر کند.
وقتی تلویزیون خاموش است تازه می فهمیم چه قدر کارهای نکرده و به تعویق انداخته و مهم داریم که باید زودتر انجام دهیم یا به خیلی از تغییر و تحولاتی که در محیط اطرافتان افتاده پی می برید، همچنین فرصت پیدا می کنید که با خانواده خود که کمی با آن ها غریبه شده اید درباره خیلی از مسائل که لازم است و مفید صحبت کنید!
ارتباط انسان ها و فناوری ها به تعامل و ارتباط دو سویه انسانی بدل شده و مدل های ارتباطی از شکل عمودی به حالت افقی در می آیند، کتاب ها و تشریفات زیادی که تلنبار کرده اید تا سر وقت بخوانید، در سکوت و خاموشی و غیبت تلویزیون، آدم را وسوسه می کنند و به اشتها برای مطالعه می آورند! شاید به دلیل سلطه تلویزیون باشد که گل و گیاهان منزل کمی رنگشان پریده! ممکن است خیلی از میهمانی ها و مراسمات را به خاطر فلان سریال تلویزیون یا فلان بازی فوتبال از دست داده باشیم! شاید حتی نوشتن را هم لازم باشد دوباره و بدون مزاحمی به نام تلویزیون تمرین کنید!
جالب خواهد بود اگر در خاموشی و فراموشی تلویزیون کمی به رقیب قدیمی اش یعنی سینما هم شانس برگشت بدهید و بار دیگر با آن آشتی کنید گر چه ممکن است در این خاموشی موقت از خیلی از مسائل سیاسی اجتماعی اقتصادی و فرهنگی و ... بی خبر بمانید ولی به قول یکی از دوستان: هر اتفاقی برای دیگران بیفتد برای ما هم می افتد حالا چه از قبل با خبر باشیم و چه نباشیم!حالا که قید تلویزیون را زده اید خوب با خودتان فکر کنید؛ حتی درباره مارک تلویزیون تان هم فکر کنید، درباره این که تلویزیون تان به خودش هم خیانت می کند و تو پیام های بازرگانی، تبلیغ تلویزیون های دیگر را می کند!
تا می توانید فکر کنید شاید در یابید چه قدر خودتان، زندگی و جهان اطرافتان را از دریچه تلویزیون محدود کرده اید و محدود دیده اید!
فکر کنید و ببینید تا چه اندازه و چرا پیام هایی را که از آن دریافت کرده اید، بدون تامل پذیرفته اید یا از فیلتر ذهن و فکر و اندیشه تان عبور داده اید.
چه بسا تصوراتی که از عالم و آدم هایش داریم ساخته تصویرهایی است که از تلویزیون دیده ایم لااقل این جمله معروف را که زیاد شنیده اید که می گویند: مردم در غرب تصویر اشتباه از ایران دارند چون تلویزیون های غرب تصویری اشتباه از ایران برای مردم شان پخش می کنند!!!
لطفا اشتباه نکنید! این ها به این معنا نیست که تلویزیون یک دروغ بزرگ است! بلکه تلویزیون یک واقعیت بزرگ است! واقعیتی که خیلی هم قدرتمند و پر نفوذ است! تنها آن قدر ضمیمه ناخودآگاه فردی و اجتماعی ما تحت تاثیر آن قرار دارد که نسبت به این واقعیت، خودآگاهی خود را از دست داده ایم و خاموش کرده ایم.
تلویزیون به این معناست که از آن به شکل آگاهانه فاصله بگیریم تا ببینیم چه امپراتور قدرتمندی در خانه های ما حکم فرماست و این جعبه جادو صرفا یک سرگرمی برای غنی کردن اوقات فراغت نیست بلکه با امکانات و قدرت پنهان و آشکاری که دارد زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی ما را هدایت می کند و تحت الشعاع خود قرار می دهد.
چه طرفدار آن گروهی از اندیشمندان باشیم که به تاثیر مخرب تلویزیون اعتماد دارند و چه جزو آن طیفی که بر سازندگی آن تاکید دارند؛ گاهی با خاموش و فقدان این جعبه جادو می توانیم به جادویی بودنش پی ببریم!
به نظر شما بعد از تلویزیون نوبت کدام مکان و وسیله جادویی است؟!
تلفن همراه؟ اینترنت؟!... بد نیست به خودمان هم یک مرخصی برای خاموش شدن بدهیم و این امکان را به دیگران بدهم که دنیا را بدون (ما) تجربه کنند.

منبع : روزنامه خراسان