حفاظت از یک جنگل بالغ در آنسوی دنیا

تیرادل فیگو(Tierra del Fuego) در شیلی منطقه ای است دورافتاده و غیرحاصلخیز كه برای سكونت انسانی بسیار نامناسب است. ولی در این منطقه دورافتاده و پس از تلاش های منجر به شكست یك برنامه جنگل بری، شیوه ای جدید برای حفاظت از یك جنگل رسیده در حال تكوین است. در این روش جدید تلاش شده است كه تلاش های مربوط به حفاظت از منابع طبیعی با انگیزه های اقتصادی آمیخته شود.در دهم سپتامبر ۲۰۰۴ برنامه اصلی این پروژه حفاظتی در شهر پونتاآرناس كه در جنوب شیلی قرار گرفته است اعلام شد. این پروژه حفاظتی بر خلاف سایر پروژه ها، پروژه حفاظت از منابع طبیعی است كه توسط دانشگاه ها حمایت می شود و منابع مالی مورد نیاز خود را از چند موسسه اقتصادی آمریكایی دریافت می كند. این موسسات عبارتند از موسسه مالی نیویورك، موسسه گولدن ساش و انجمن كنسرواسیون باغ وحش برونكس.در سال ۲۰۰۳ وقتی كه كمپانی چوب بری گولدن ساش برای استفاده از درختان در جنگل های تیرادل فیگو تقاضا به عمل می آورد مطابق معمول سایر چنین پروژه هایی هدف مدیران اجرایی شركت در تلاش برای به حداكثر رساندن میزان سود شركت بود. لاری لیندن (Larry Linden) مدیر این شركت می گوید: ما پس از اندكی تامل به این نتیجه رسیدیم كه می بایست شیوه ای متفاوت با شیوه های گذشته انتخاب كنیم. ما تصمیم گرفتیم آنچه را كه فكر می كنیم صحیح است پیش روی خود قرار داده و براساس آن عمل نماییم.یك برنامه چوب بری موفق از دیدگاه اقتصادی باعث نابودی جنگل شده و عوارض زیست محیطی بسیاری را به وجود می آورد. از نظر اقتصادی ممكن است قطع تمامی درختان در یك جنگل موجه باشد. پس از قطع درختان، آنچه كه معمولاً اتفاق می افتد افزایش سرعت آب در چرخه و متعاقب آن فرسایش شدید خاك است. پاك تراشی یك باره درختان همچنین باعث كاهش آب زیرزمینی نیز می شود چرا كه به علت نبود توده درختی بر روی زمین آب فرصت نفوذ به درون خاك را نخواهد داشت. در تیرادل فیگو كه سرزمین فقیری است بلندترین درختان ?بیچ? و همیشه سبز، ارتفاعی بیش از بیست متر ندارند. درختان برای رسیدن به چنین ارتفاعی می بایست عمری بیش از دویست سال داشته باشند.منطقه موردنظر كه وسعتی بیش ا ز ۱۰۰۰ میلی مترمربع دارد قسمت اعظم بخش شیلیایی تیرادل فیگو را می پوشاند. بلافاصله بعد از بخش شرقی جزیره كه به آرژانتین تعلق دارد و سنوآلمیرانتازا نامیده می شود، منطقه كوهستانی مشرف به یخچال بزرگ مارینلی قرار گرفته است.مانند سایر چنین مواردی اجرای این پروژه با مشكلات سیاسی و اجتماعی برخورد نموده است. در دو كشور شیلی و آرژانتین مردم به سادگی نسبت به فعالیت شركت های اقتصادی غربی مشكوكند و به سادگی نمی پذیرند كه آنها بخواهند از جنگل های منطقه حفاظت به عمل آورند. حتی برخی از اهالی تا آنجا پیش می روند كه بگویند اجرای این پروژه مقدمه ای است برای جدایی و استقلال منطقه جنوبی شیلی.یقیناً جنجالی ترین شخصیت در این زمینه میلیاردر آمریكایی داگلاس تامپكین است. این مرد ثروتمند هزاران هكتار از جنگل های جنوب شیلی را مورد حمایت قرار داده و آنها را درقالب یك منطقه حفاظت شده تحت كنترل درآورده است. این امر باعث شده است كه تضاد منافع آشكاری بین اقدامات حفاظتی این سرمایه دار و مسئولین سیاسی انتخاب شده مردم و حتی در مواردی با نمایندگان پارلمان آشكار شود. كسان فراوانی وجود دارند كه می خواهند این جنگل ها را پاك تراشی نموده و بدل به شركت های واحد خاص صنعتی و غیره نمایند. در حال حاضر اقدامات حفاظتی این سرمایه دار آمریكایی آماج حملات روزنامه ها است.انجمن حفاظت از حیات وحش برای اجتناب از چنین مشكلی تصمیم دارد كه امر برداشت از جنگل های تیرادل فیگو را در كنترل یك شورای مشورتی درآورد كه غالب آنها شیلیایی باشند. با این اقدام انجمن امیدوار است كه تصمیم گیری ها و همچنین مشكلات مربوط به استفاده های جایگزین از این جنگل ها توسط خود اهالی حل شود.جنگل های تیرادل فیگو در جنوبی ترین بخش آمریكای جنوبی قرار گرفته و به وسیله تنگه ماژلان از این قاره جدا افتاده است. زیبایی این جنگل ها خیره كننده است. در سال ۱۸۳۴ وقتی كه چالرز داروین برای اولین بار از جزیره بازدید به عمل آورد چنین نوشت: یك نگاه سریع نمی تواند به انسان نشان دهد كه این جنگل چقدر با تمامی جنگل هایی كه تا قبل از آن دیده متفاوت است.
دكتر ساندرسون معتقد است كه با توجه به ساختمان و الگوی تكامل توده های خشكی در جهان، این منطقه یك منطقه بسیار منحصربه فرد است كه قابلیت های اكولوژیك فراوانی دارد. در این جزیره زیستگاه هایی نظیر جنگل های عرض های جغرافیایی بالا، تورب زار ها، رودخانه و علفزارها و همچنین جانوران مناطق تحت قطبی وجود دارند.
هرگونه منطقه حفاظت شده ای كه در جزیره به وجود آید شانس بقای گوانكو را افزایش می دهد. گوانكو از خویشاوندان شتر است كه گوشت و پوست آن مورد نیاز مردم بومی است. این پستاندار در هنگام احساس خطر به طرف مهاجمان، آب دهان پرتاب می نماید و ممكن است وزن بدنش تا ۳۰۰ كیلوگرم برسد. گوانكو در گروه های كوچك متشكل از ۸ تا ۱۰ فرد دیده می شود. در هر گروه یك نر به همراه تعدادی ماده و فرزندان خود دیده می شوند. دانشمندان تخمین می زنند كه ۵۰۰ سال پیش وقتی كه اسپانیایی ها به ساحل غربی آمریكای جنوبی رسیدند جمعیت گوانكوها به بیش از ۳۰ میلیون می رسیده است.شكار همه جانبه این حیوان باعث گردید كه جمعیت این حیوان به طور قابل توجهی كاهش یابد. با ورود سایر اروپائیان به منطقه، سیركاهش جمعیت گوانكو افزایش بیشتری یافت تا به میزان ۵۰۰ هزار فعلی رسید.بعد از تلاش های صورت گرفته توسط طرفداران محیط زیست در تیرادل فیگو جمعیت ۴۰ هزارتایی گوانكو ها با نرخ سالانه ای برابر با ۱۰ تا ۱۲ درصد در حال افزایش است. ولی گوسفندداران و گاوداران جزیره همچنان این حیوان را به عنوان یك آفت تلقی كرده و برای تصاحب علفزارهایی كه این حیوان در آن به تغذیه می پردازد تلاش مجدانه ای به عمل می آورند.تعداد نسبتاً كمی از سایر پستانداران، بومی جزیره تیرادل فیگو هستند. ولی در ۱۰۰سال گذشته مهاجرین اروپایی مرتباً اقدام به آوردن گونه های غیربومی پستاندار از آمریكای شمالی و اروپا به این منطقه كرده اند. این اقدامات كه به منظور افزایش درآمد و یا ازدیاد جذبه برای منطقه صورت گرفته غالباً با نتایج فاجعه باری همراه بوده است.جولیانو هریس كه یك اكولوژیست آرژانتینی است می گوید تمامی تلاش های مربوط به معرفی گونه های جدید می بایست بار دیگر مورد ارزیابی قرار بگیرند. او معتقد است كه می بایست تمامیت و هویت اكولوژیك منطقه حفظ گردد و از آوردن گونه های جدید به منطقه ممانعت به عمل آید.برای نمونه به منظور توسعه صنعت استفاده از پوست، قریب به یكصد سال پیش بیور به این منطقه آورده شد. ولی جمعیت اولیه ای كه تنها ۳۰ جفت بوده اكنون به ۲۰۰ هزار عدد رسیده است. افزایش بی رویه جمعیت بیور باعث شده است كه صدمات قابل توجهی به جنگل های جزیره وارد آید. علاوه براین افزایش قابل توجه سدهایی كه این حیوان بر روی نهرها می زند باعث شده است كه چرخه آب های سطحی در منطقه دچار نقصان شود. گوسفندداری كه ستون فقرات اقتصاد محلی را تشكیل می دهد به نوبه خود باعث سرایت بیماری های دامی به گوانكوها شده است. اخیراً گوزن و مینك هم به منظورهای اقتصادی به این جزیره وارد شده است و باید منتظر ماند تا تاثیرات نامناسب اكولوژیك آنها را مشاهده نمود.بعد از آنكه تعدادی مینك از یك مزرعه پرورش مینك در ۱۰ سال پیش فرار كردند این حیوان بدل به یك معضل بزرگ شده است. مینك ها شكارگران ماهر و پرخوری هستند و صدمات جدی ای را بر جمعیت غازها و مرغابی های بی پرواز جزیره وارد كرده اند.دو گونه ماهی كه از خارج به این جزیره آورده شده اند ظاهراً از این قاعده مستثنا هستند. این دو گونه كه انواعی از ماهیان قزل آلا و آزاد ماهی هستند به خوبی در آب های این جزیره رشد كرده و ممكن است مبنایی برای توسعه صنعت اكوتوریسم از آب درآیند. دكتر ساندرسون معتقد است كه باید انگیزه اقتصادی حمایت از حیات وحش را به وجود آورد. همه می دانند كه گونه های اگزوتیك عامل اصلی نابودی تنوع زیستی در جهان هستند ولی بدون درنظرگرفتن منافع اقتصادی مردم نمی توان انتظار داشت كه مشكل مربوط به گونه های خارجی در این جزیره از میان برود.ممكن است جزیره تیرادل فیگو پستانداران و خزندگان فراوانی نداشته باشد ولی بیش از ۲۵۰ گیاه گلدار و ۴۰۰ گونه خزنده در این منطقه وجود دارند. پرندگان موجود در این منطقه حفاظت شده مشتمل بر یك گونه لاشخور، یك گونه آلبارتوس و داركوب ماژلان است.پدیده دیگری كه در جزیره تیرادل فیگو فراوان ولی در سایر مناطق آمریكای جنوبی نادر است فرسایش شدید خاك است. از آنجا كه این منطقه سرد و دارای خاك های توسعه نایافته ای است ریشه درختان در سطح گسترش می یابند.در منطقه ای كه بادهای شدید با سرعت صدكیلومتر در ساعت تقریباً هر روزه می وزند درجه حرارت محیط در ارتفاعات، بسیار كاهش می یابد. این بدان معنی است كه تمامی پوشش درختی در این منطقه نسبت به سقوط ناشی از بادهای شدید آسیب پذیر هستند. در این منطقه، مشاهده تعداد قابل توجهی درخت ساقط شده یك امر عادی است.مسئولین منطقه حفاظت شده تیرادل فیگو به زودی نتایج مطالعات صورت گرفته خود را در اختیار عموم قرار خواهند داد. این نتیجه گیری ها مبتنی بر گزارشاتی است كه بیش از ۳۰۰ هزار صفحه هستند. جسس مازا كه یك كارشناس جنگل در این منطقه است، می گوید: منطقه مورد نظر برای ایجاد یك منطقه حفاظت شده تنها مشتمل بر زمین و موجودات گیاهی و جانوری آن نیست بلكه همچنین مشتمل بر اطلاعاتی است كه طی سال های طولانی در مورد این منطقه و موجودات گیاهی و جانورانی آن به دست آمده است. ما می بایست این گزارش ها را به عموم نشان داده و بر اساس آن یك سیاست جامع برای یك منطقه حفاظت شده، طراحی نماییم. علیرغم اطلاعات به دست آمده در مورد این منطقه باید به یاد داشت كه یكی از ارزش های تیرادل فیگو و یقیناً بسیاری دیگر از مناطق حفاظت شده جهان، ارزش های عاطفی مرتبط با بقای این منطقه است. این احساس به ویژه در آن دسته از كسانی كه آماده اند منابع مالی برای حمایت از چنین منطقه ای در اختیار مسئولین قرار دهند، بیشتر است.دكتر هریس می گوید كه تیرادل فیگو برای بسیاری از مردم آمریكای جنوبی آكنده از نیرویی جادویی است. این جزیره با نام های بزرگی نظیر ماژلان، داروی و درك همراه بوده و بدون شك بسیاری كسان مایلند كه همچنان این جزیره تمامیت خود را حفظ كرده و برای حفاظت از آن از هیچ تلاشی فرو نمی گذارند.

منبع : خواجه نصیر