امام رضا علیه السلام و قرآن

این نوشتار بسیار كوتاه، به سیره، رفتار و تعامل حجّت هشتم الهی، حضرت رضاعلیه السلام با قرآن پرداخته و گزارشی ناتمام از سیره قرآنی امام رضاعلیه السلام ارائه می‏دهد.گرچه در این گستره، گزارش‏های حدیثی و تاریخی، بسیار اندك است. ولی همین اندك كه خوشبختانه در منابع دست اول، به چشم می‏خورد و به یادگار مانده، به عنوان بهترین رهیافت، تقدیم به دوستداران قرآن می‏شود.
●تلاوت قرآن همراه با اندیشه‏
یكی از یاران و راویان حضرت رضا علیه السلام كه نامش ابراهیم بن عباس است، در تبیین رفتار حضرت با قرآن، گزارش جالبی را ارائه می‏دهد؛ او می‏گوید:امام رضا علیه السلام همه قرآن را در مدت سه شبانه روز تلاوت می‏كرد و بارها به یاران خود می‏فرمود: اگر می‏خواستم قرآن را در كمتر از این زمان، ختم می‏كردم ولی روش من چنین است كه: هیچ یك از آیه‏های قرآن را نمی‏خوانم مگر این كه در آن تأمل و اندیشه می‏كنم كه در چه زمینه‏ای و در چه زمانی نازل شد، و بدین سبب است كه قرآن را در سه شبانه روز به پایان می‏رسانم.(۱)
●گفتمان با قرآن‏
در جای دیگر می‏گوید: تمام سخنان امام رضاعلیه السلام و پاسخ‏هایی كه به اشخاص می‏داد و مثال‏هایی كه می‏فرمود، همه آنها، بر گرفته از آیات قرآن بود.(۲)
●تلاوت قرآن در هنگام سفر
رجاء بن ابی‏ضحاك، كه یكی از كارگزاران حكومت مأمون و مسئول بردن حضرت از مدینه به خراسان بود، در ضمن گزارش بلندی كه از چگونگی نماز و عبادت و مسائل جانبی آن ارائه نموده است، درباره قرآن خواندن آن بزرگوار می‏گوید:چه بسیار، كه در نیمه‏های شب از رختخواب خویش حركت می‏كرد و به تلاوت قرآن می‏پرداخت، هر گاه به آیه‏ای می‏رسید كه در آن نامی از بهشت یا جهنم، برده شده بود، آن حضرت می‏گریست و از خداوند بهشت طلب می‏نمود و از آتش جهنم به خدا پناه می‏برد.(۳)
●راز جاودانی قرآن‏
وقتی در نزد حضرت امام رضا علیه السلام از جایگاه والای قرآن، سخن به میان آمد، آن بزرگوار در پاسداشت برهان و معجزه بودن این كتاب فرمود:« قرآن، ریسمان و رشته مستحكم و دستگیره نیرومند و راه روشن و تعالی‏بخش خدا است كه انسان را به سمت و سوی بهشت رهنمون می‏شود و از گرفتار شدن به آتش جهنم نجات می‏بخشد. این كتاب آسمانی در گستره زمان هرگز كهنگی نخواهد پذیرفت و تلاوت آن بر زبان‏ها دشوار و خسته كننده نیست، راز و رمز این حقیقت آن است كه قرآن فقط برای زمان خاص و امت ویژه‏ای قرار داده نشده، بلكه این كتاب عالی‏ترین دلیل است برای هر انسانی، و هیچ ‏گاه باطل و كاستی در آموزه‏هایش راه پیدا نمی‏كند. بدین سبب كه از نزد پروردگار حكیم و ستودنی نازل شده است.(۴)

پی‏نوشت‏ها:
۱. لو أَرَدْتُ أَنْ أَخْتِمَهُ أَقَلَّ مِنْ ثلاثٍ لختمتُهُ، لكن ما مَرَرْتُ بِآیَهٍٔ الاَّ فَكَرْتُ فیها... (عیون اخبارالرضا علیه السلام، ج ۲، ص ۴۲۰، چاپ اختر شمال، ۱۳۷۳ ش/ بحارالانوار، ج ۹۲، ص ۲۰۴، چاپ مكتبهٔ الاسلامیهٔ، تهران/ مسند الرضا، ج ۱، ص ۴۰/ المناقب، ابن شهر آشوب، ج ۴، ص ۳۶۰، انتشارات علامه، قم.)
۲. كانَ كَلامُهُ كُلُّهُ و جوابُه و تمثّله، اِنتِزاعاتٍ مِنَ القرآنِ (همان).
۳. كانَ یُكْثِرُ بِالّلیلِ فی‏فراشه مِنْ تلاوهِٔ القرآن، فاذا مَرَّ بِآیهٍٔ فیها ذِكر جنّهٔ او نارٍ، بَكی‏، وَ سَأَلَ اللهَ الجنَّهٔ و تَعوّذ باللهِ من النّار. (عیون اخبارالرضا علیه السلام، ج ۲، ص ۴۲۸/ بحارالانوار، ج ۹۲، ص ۱۸۰ و ج ۴۹، ص ۹۰/ كشف الغمه، علی بن عیسی اربلی، ج ۲، ص ۳۱۶، چاپ مكتبهٔ بنی‏هاشم؛ انوارالبهیه، ص ۱۰۴.)
۴. هو حبلُ الله المتین، و عروته الوثقی‏ و طریقته المُثلی ولا یخلقُ علی الأزمنِهٔ ولا یغثَ علی الألسنهٔ لأنّه لم یُجعَل لزمانٍ دون زمانٍ بل جُعل دلیل البرهان والحجّهٔ علی كلّ انسانٍ، لایأتیه الباطل من بین یدیه و من خلفه تنزیل مِن لَدُن حكیم حمید. (مسند الرضا علیه السلام، ج ۱، ص ۳۰۹).
منبع:
كوثر، شماره ( ۶۲ )

منبع : تبیان