آموزش الکترونیکی در خدمت کار‌آفرینی دیجیتالی معلولان

کسب و کار در هرجامعه‌ای، تابعی از توسعه‌ اقتصادی آن جامعه محسوب می‌شود و در مقابل، بهره‌گیری از پتانسیل همه اقشار جامعه زمینه رشد پایدار در زمینه‌های گوناگون، به ویژه فرهنگی و اقتصادی را فراهم می‌سازد.
از طرفی سرعت تحول جوامع با نفوذ رسانه‌های نو نظیر رادیو تلویزیون و اینترنت با رشد روزافزونی رو به رو است.
اینترنت با قدرت نفوذی که داراست، نه تنها به عنوان یک رسانه یا media در جوامع بشری نفوذ پیدا کرده بلکه به یک بستر مبادله اطلاعات در اغلب زمینه‌ها مبدل شده است به گونه‌ای که فرصت‌های عدیده شغلی را برای کاربران فراهم کرده و به مفهوم کسب‌ وکار الکترونیکی (e-Business) عینیت بخشیده است.
با بیان دیگر درعصر حاضر، در پی متداول شدن دسترسی به رسانه بدون مرز اینترنت، نظام کار و کارآفرینی هم دست خوش تغییرات شده است .
اینترنت به عنوان اصلی‌ترین زیربنای کارآفرینی الکترونیک بستر مناسبی برای آموزش، تجارت، بازاریابی و... به شیوه نوین فراهم کرده است..
کسب و کار دیجیتالی یا الکترونیکی که امروزه از آن به عنوان شیوه‌ای جدید درتجارت و اقتصاد جهانی یاد می‌شود، فقط یک روش انجام کار نیست بلکه هنری است جامع که مانند علم مدیریت و رهبری سازمانی، متشکل ازعلم وهنر به صورت توامان است و هیچ کسب وکاردیجیتالی موفقی دردنیای سایبرنتیکی بدون توجه به این۲شاخص راهبردی و موثر و فراگیر نشده است. کسب و کار دیجیتالی، اقتصاد دیجیتالی و اندیشه دیجیتالی را نیاز دارد و این سه متغیربدون دانش، تعلیم و استفاده از روح خلاق به ثمر نمی‌رسد. البته نباید فراموش کرد که تبیین یک سازمان دیجیتالی فراگیر، برای موفقیت در رهبری سازمان‌های موثر در کسب و کار الکترونیکی به اندازه خود کسب وکار، راهبردی تلقی می‌شود.
ناگفته پیداست که شکل گیری تعریف رهبری درسازمان‌های دیجیتالی، بدون داشتن آگاهی و شناخت نهاده‌های تولید و عملکرد این فرایند اجتناب ناپذیر است و بر همین اساس، درک متغیر‌های موثر مستقیم و غیرمستقیم امری است که ما را در آشنایی بهتر و بیش‌تر با توابع رهبری درسازمان‌های دیجیتالی کمک خواهد کرد، به ویژه اینکه ماهیت پروژه شما را شرایط و محدودیت‌های خاصی فرا گرفته باشد.
از سوی دیگر در عرصه کارآفرینی همواره افرادی وجود دارند که مجبور به کار آفرینی هستند، یعنی شرایط زندگی آنها طوری است که جامعه به دلیل نداشتن زیرساخت‌های کافی و لازم، توانایی اشتغال زایی برای آنها را ندارد.
بیماران خاص، بیمارانM.S و طیف‌های مختلف معلولان از این جمله افراد محسوب می‌شوند. در کشور‌های در حال توسعه وکمتر توسعه یافته نظیر ایران که زیرساخت‌های فیزیکی، مانع وارد شدن این افراد به جامعه می‌شود باید افراد، خود شغل متناسب با نیار و شرایط‌شان را بیافرینند در این میان، استفاده از ابزار ارتباطی نو و کارآفرینی الکترونیکی می‌تواند جوابگوی مناسبی برای نیاز این افراد باشد.
در ادامه به بررسی مبحث کار آفرینی دیجیتال برای معلولان می‌پردازیم.
● تعریف معلولیت
مسلما وقتی معلولیت را از نظر انواع و گونه بررسی می‌کنیم، نمی‌توانیم بیش‌تر از چند معلولیت جسمی وحرکتی نا بینایی ناشنوایی و همچنین معلولیت‌های ذهنی را نام ببریم.
لازم به ذکر است که گاهی افراد دارای بیش از یک نوع معلولیت هستند به طور مثال ممکن است فرد معلولی به دلیل نارسایی تنفسی در بدو تولد(C.P ) ضمن آن که از ناحیه عضلات دست و پا دچار مشکل است، ضعف بینایی هم داشته باشد. به همین دلیل نمی‌توان از نظر طیف و گستردگی به یک رقم واحد رسید.
با همه این تعاریف یک معلول پا به عرصه حیات نهاده تا زندگی کند .افراد معلول و جامعه‌ای که این افراد در آن زندگی می‌کنند، موظف هستند موجبات رهایی از بند مشکلات غیرمستقیم معلولیت را فراهم کنند که جامعه فعلی ما زیرساخت‌های مجازی این زمینه را فراهم می‌کند .
اصولا روحیه کار وکار آفرینی دربستر یک جامعه خلاق و کارآفرین شکل می‌گیرد که کارآفرینی دیجیتال یا الکترونیکی هم با توجه به نمونه‌های بین‌المللی نظیر گوگل و مایکروسافت از این قاعده مستثنا نیست.
ضمنا در این نوع کارآفرینی خاص برای تقویت روحیه کارآفرینی نظام کار و ساختار اشتغال زایی کشور باید با درنظرگرفتن شرایط، تمهیداتی نظیر کاتالیزورها، انکوباتورها و از این دست را آماده کند.
● کاتالیزورها
در علم شیمی کاتالیزور به ماده‌ای گفته می‌شود که به واکنش‌های شیمیایی سرعت می‌دهد ولی خود دچار هیچ گونه تغییری نمی‌شود.
این رویکرد که در عرصه کارآفرینی معلولان نوعی حمایت غیر مستقیم است توسط سازمان‌ها و ارگان‌های مرتبط انجام می‌شود. این سازمان‌ها می‌توانند ضمن فراهم کردن زمینه کارآفرینی الکترونیکی برای این افراد از افراد متخصص در زمینه‌های مختلف در عرصه فناوری اطلاعات برای ارایه مشاوره علمی و تجربی به کارآفرین‌های معلول دعوت و حمایت کنند. در واقع این افراد مشاور به لحاظ مادی تامین می‌شوند تا به کارآفرین‌های معلول در کوتاه مدت و نهایتا میان مدت مشاوره دهند.
خب این خیلی خوب است که یک گروه کارآفرین تحت نظارت یک مشاور باشد اما باید نوع ودفعات و زمانبندی مشاوره دارای مکانیزم منحصر به فردی باشد تا تیم کارآفرین وابسته به مشاور و نظرات او نباشد وقوه ایده پردازی خود را از دست ندهد.
● انکوباتور
انکوباتور نیز دستگاهی در بیمارستان برای نگهداری نوزادانی است که پیش از موعد مقرر به دنیا آمده یا در زمان تولد از استانداردهای فیزیولوژی لازم در مقایسه با سایر نوزادان برخوردار نیستند. اگر در اینجا، به جای بیمارستان، کلمه صنعت را به کار ببریم و به جای نوزادان، کلمه افکار خلاق یک معلولان را استفاده کنیم، نقش وجایگاه انکوباتور صنعتی بیش از پیش در ذهن ما آشکار می‌شود.
در ادامه به یکی از مهم‌ترین نیاز‌های کار‌آفرینی معلولان می‌پردازیم که لزوم بهره‌گیری آنها از آموزش به ویژه آموزش الکترونیکی است.
آموزش الکترونیکی که زیرمجموعه‌ای از آموزش مجازی است عبارت است از انتقال داده‌های آموزشی با استفاده از شبکه جهانی وب (WWW).
نگارنده در این زمینه تحقیقاتی داشته و طرحی نیز ارایه کرده که مبتنی بر آموزش الکترونیکی برای افرادمعلول با نگرش Virtual Fitting است.
طبق بررسی‌های صورت گرفته درسال گذشته ۲۶۰نفر ازمدارس وآموزشگاه‌های استثنایی شهرتهران فارغ‌التحصیل شده‌اند که در عین توانمندی علمی فقط ۹۶نفراز آنان وارد دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی شده‌اند.
بنابراین یکی از الزامات کشور تدوین راهکار‌های مجازی است که بتوان به وسیله آن محدودیت‌های فیزیکی را برای حضور افرادی که دچار مشکل جسمی هستند در مراکز آموزش عالی برطرف کرد.
این راهکارهای مجازی یا Virtual Fittingرا می‌توان درقلمرو اکثر سرفصل مجازی مانندهe- book e- library e- learning , E-money برای بالا بردن سطح زندگی معلولان در همه ابعاد با کم‌ترین هزینه مادی و معنوی به کار گرفت که در این Virtual Fitting درسرفصل مجازی e- learning بهینه‌سازی می‌شود.
در آموزش از راه دور یا آموزش مجازی فرض بر این است که دانش‌آموز یا دانشجو به مراتب فعال‌تر است. در واقع مفاد آموزشی در آموزش مجازی به طوری تنظیم شده که ۴۰ تا۵۰ درصد متون آموزشی توسط استاد و بقیه درس از طریق پژوهش و ارتباط دانشجویان تعیین و تدوین می‌شود.
اما ما با کاربران خاص یا(Special User) روبه‌رو هستیم که با محدودیت‌هایی که دارند از شرکت در کلاس حضوری ناتوان هستند. به همین دلیل باید به فکر پرداختن به یک فضای سایبر E- learning با نگرش E- fitting باشیم.
در مورد e- fitting باید گفت: هرگاه فضای مجازی ما متناسب نیاز وشرایط فرد یا افراد معلول در همه طیف از منظر کمی وکیفی باشد، E- fitting یاvirtual fitting رعایت شده است. این تئوری تنها با شناخت توانایی و ناتوانایی‌هایی معلولان امکان پذیر است.
از ویژگی‌های بارز این طرح می‌توان به مواردی به این شرح اشاره کرد:
۱) بالا رفتن سطح امید در خانواده‌های معلولان
۲) گسترش عدالت آموزشی
۳) گسترش دسترسی به رسانه‌های الکتروتیکی در زندگی معلولان
۴) افزایش کارایی جامعه معلولان
۵) یکپارچه‌سازی آموزش عالی برای معلولان
۶) قابلیت بین‌المللی شدن سیستم آموزشی
۷) قابل انعطاف بودن وترکیب شدن با سایر سرفصل‌های آموزشی نظیر از راه دور وحضوری
۸) حذف محدودیت‌های فیزیکی معلولان در آموزش
۹) ارتباط افراد معلول وغیر معلول
۱۰) بهترین نوع انکوباتور مجازی
۱۱) بهترین نوع انکوباتور دانشگاهی
در خاتمه باید به این مهم اشاره کرد که بهترین نوع آموزش برای افراد معلول ترکیبی از آموزش مجازی وفیزیکی مبتی بر شرایط اواست.

منابع:
کارآفرینی دیجیتال نویسندگان:علی محمد آقازمانی و عبدالله شهریوری. ناشر :ناقوس
تجارت الکترونیک در هزاره سوم نویسنده علی صنایعی. ناشر جهاد دانشگاهی اصفهان
e- learningبرای معلولان. محقق وطراح: آیدین نعمتی منصور

منبع : روزنامه فناوران