برج قربان ، همدان

این بنای تاریخی در شهر همدان و در محله‌ زندی‌ها، نزدیك دبیرستان ابن سینا قرار گرفته است. از قرار معلوم مدفن شیخ‌‌الاسلام حسن بن عطار حافظ ابوالعلاء و جمعی از امرای سلجوقی است كه در قرن هفتم و هشتم هجری به طرز ساده و بی‌پیرایه ساخته شده است. بنا از یك برج دوازده ضلعی آجری با گنبد هرمی شكل دوازده ترك آجری، تشكیل شده است.
طول اضلاع دوازده گانه برج از بیرون بیش از 2 متر و از درون كمی بیش از 1 متر است. جبهه خارجی بنا را طاق‌نماهایی با عمق 15 سانتی‌متر و پهنای 123 سانتی‌‌متر (در هر ضلع) تشكیل می‌دهد كه هر یك به وسیله یك گوشواره از سطح خارجی جرزهای دوازده گوشه به عقب نشسته است و در جبهه داخلی برج نیز طاقنماهایی به عمق 20 سانتی‌متر و عرض 90 سانتی‌متر وجود دارد. این بنا فاقد هر گونه كتیبه و گچبری و تزئینات است.
زیر برج، سردابی قرار دارد كه با برداشتن دو تخته‌سنگ از راه پلكان می‌توان پایین رفت. مدخل آن در سمت شمال غربی است. در وسط برج بر روی طاق سردابه سنگ قبری ساده و معمولی به طول 125 و عرض 50 سانتی‌‌متر قرار دارد كه متن زیر به صورت برجسته و در شش سطر روی آن حجاری شده است :
«یا غفارالذنوب هذا قبرالمرحوم المغفور الوصل رحمه ا... تعال محمد فی شهر ذیحجه الحرام غفرلد سنه 1090»

این سنگ به دوره صفویه تعلق دارد و ربطی به تاریخ احداث بنا ندارد. برج قربان در تاریخ 54/3/28 در فهرست آثار تاریخی ثبت شده است.
در وجه تسمیه این بنا از شخصی بنام قربان نام می‌برند كه این محل را در حمله افاغنه سنگرگاه خود قرار داد و از اهل محل خود دفاع كرد. از این رو مسجد و بقعه به نام او مشهور شده است.