چگونه می توان ایران را به بازیگری توانا درعرصه تجارت جهانی گاز تبدیل کرد؟

به نظر می رسدتوافق هسته ایی اخیرهند و آمریکا خط لوله صلح را تحت تاثیر قرارداده است اگرچه کپیل سیبال وزیر علوم و فناوری هند تاکید کرد توافق هسته‌ای هند و آمریکا پروژه چند میلیارد دلاری خط لوله گاز ایران را تحت تاثیر قرار نخواهد داد،اما مشکلات دیگری ازقبیل اینکه هنوز دو کشور هند و پاکستان بر سر حق ترانزیت خط لوله صلح به توافق لازم نرسیده اند، ترس هند از امنیت خط لوله که از بلوچستان پاکستان می گذرد، مذاکرات خط لوله را با چالش های جدی مواجه ساخته است.
البته هند وپاکستان هر دو تشنه گاز هستند وبه منابع تولید گوناگون نیز دسترسی لازم ندارند.رشد مصرف انرِژی در هندوستان رقمی نزدیک به ۶٪ است که نرخ مصرف بسیار بالایی می باشد.
مزیت های تامین گاز از ایران،برای کشورهای جنوب آسیا بسیار زیاد است زیرا به گفته اکثر صاحب نظران انرژی،صرف نظر از مشکلات تکنیکی انتقال گاز ازقطر برای کشورهای هند و پاکستان، واردات گاز از این کشور عربی پانزده درصد گرانتر از گاز ایران تمام خواهد شد.
این وضعیت در مورد ترکمنستان نیز مشابه است زیرا گاز ترکمنستان در مقایسه با گاز ایران برای هند حدودا" ۲۰ ٪ گران تر تمام خواهد شد.
علاوه بر آن منابع گاز ترکمنستان محدود و غیر قابل اتکاءاست.از طرف دیگر حجم منابع گازی ایران در مقایسه با منابع این دو کشور قابل مقایسه نیست و از نظر امنیتی نیز راحت ترین منبع تامین گاز برای پاکستان و هند ایران است.
البته قطر منابع گازی نسبتا" قابل اتکایی دارد اما ظرفیت های تولید گاز و پایانه های صادرات LNG این کشور،بر اساس آمار ارائه شده توسط شرکت انگلیسی BPتا سال ۲۰۱۷ تکمیل است و این کشور به سختی قادر است که قراردادهای جدید صادرات گاز امضاء کند.
دراین شرایط ، اجرای این خط لوله باعث صرفه جویی سالیانه ۲ میلیارد دلار برای هند و۴۰۰ تا ۶۰۰ میلیون دلار در آمد ترانزیت برای پاکستان خواهد شد.یعنی در هر صورت آنها خواستار گاز ایران هستند وبنابراین توپ این بازی در هر شکل در زمین ایران خواهد بود.
دانستن این موضوع،وظیفه مذاکره کنندگان ارشد جمهوری اسلامی را بسیار سنگین کرده است .آنها بایدقرارداد این خط لوله را بدون شتابزدگی وبا دستیابی به حداکثر منافع ملی وپرداخت قیمت واقعی گاز از طرف هند وپاکستان منعقد کنند.
از طرفی ابراز نظر به موقع و هوشمندانه مسئولین Gasprom روسیه،در دادن مشوقهای فنی و مالی لازم ویا حمایتهای احتمالی در جهت ساخت خط لوله صلح، داستان این خط لوله پرماجرا را عجیب تر کرده است.
شرکت دولتی Gasprom که ۲۴% گاز اروپا را از طریق خط لوله و LNG تامین می کند وبا تلاش در جهت ساخت خط لوله ۱۲.۱میلیارد دلاری شمال اروپا (نورد استریم) که از بندر وایبورگ روسیه در ساحل دریای بالتیک تا سواحل آلمان در نزدیکی گریفسوالد امتداد خواهد داشت و کشورهایی مانند بلاروس،اوکراین و لهستان را که به طور سنتی مسیر ترانزیت گاز هستنددور خواهد زد، قصدافزایش نفوذ خود وتسهیل در امر صادرات گاز به بازار امتحان شده وشفاف اروپا را خواهد داشت.بنابراین هرگز نمی خواهد رقیبی مانند ایران با منابع نامحدود و قابل اتکاء گاز وارد این بازار شود.
شرکت روسی این کار را با دادن مشوق هاوقول های مساعد همکاری درجهت ساخت خط لوله صلح انجام می دهدوقصد سوق دادن سیاست صدور گاز ایران به جنوب آسیا را دارد.
یعنی بازاری که با وجود تقاضای نسبتا" بالا برای مصرف گاز،بازاری ناشناخته و فاقد مقررارت بین المللی و همچنین منشور انرژی می باشدوحتی قابلیت کشورهای جنوب آسیا در پرداخت هزینه ها وقیمت گازنیز اعتبار چندانی ندارد.
این بازار علی رغم کارهای کارشناسی بسیار زیاد دو کشور هند وپاکستان از نظر عرضه وتقاضای گاز،نکات مجهول فراوانی پیش روی دولتهای آنها قرار داده است.اما بازار اروپا که مهمترین مزیت یعنی امنیت عرضه در مقابل تقاضا را داراست وکشورهای اروپایی نیز به دنبال جایگزین مناسب برای کاهش وابستگی اروپا به صادرات گاز روسیه می باشند می تواند هدف صادراتی بسیار خوبی برای کشورمان باشد.
بنابراین جمهوری اسلامی ایران نیز باید با اختصاص ظرفیت بیشتری از گاز به پروژهای LNG روشهای صادرات گاز خود را متنوع سازدتا بدون اتلاف وقت بازارهای اروپایی را در اختیار گیرد.
در این راستا مسئولیت وزارت نفت ایران و بویژه شرکت ملی صادرات گازدر این برهه ی زمانی بسیار حساس و تاریخی خواهد بود.
چنانکه با این رویکرد آنها می توانند تلاش های آمریکا برای منزوی کردن اقتصاد نفت و گاز ایران را از بین ببرند و کشورمان را به بازیگری توانا درعرصه تجارت جهانی گاز تبدیل کنند ونوید دهنده آینده‌ای پر فروغ برای صنعتی باشند که قصد دارد رفاه مردمان و رونق اقتصادی آنها را تضمین کند.

مراجع :
۱-www.bp.com
۲- www.gasprom.com
۳-www.gas.com
۴-www.shana.ir
اکبر ناظمی

منبع : نفت نیوز