فیلودندرون

▪ خانواده : Araceae
▪ نام علمی : Philodendron spp
▪ نام انگلیسی :Philodendron
▪ نام فارسی : فیلودندرون
این جنس دارای ۲۷۵ گونه همیشه سبز است كه خاص نواحی آمریكای جنوبی بوده و همگی را می‌توان در گلخانه و آپارتمان‌ها پرورش داد. اكثر گونه‌های این جنس بالا رونده است و در هر گره ریشه هوایی تولید می‌كنند. شكل برگ در گونه‌های مختلف, گوناگون است. برخی برگ‌ها كامل و بدون بریدگی است و برخی دیگر دارای برش‌های عمیق و سوراخ‌های بزرگ است. در سال‌های اخیر فیلودندرون برگ كوچك نیز به ایران وارد شده و تكثیر می‌یابد. رنگ برگ‌ها نیزمتفاوت است و در برخی گونه‌ها سبز و سفید یا سبز و سفید مایل به زرد می‌باشد.
● تكثیر
تكثیر فیلودندرون بسیار ساده و از طریق كاشت بذر و قلمه‌زدن, به راحتی امكان‌پذیر است. در حالی كه تكثیر آن از طریق كاشت بذر جهت دستیابی به نمونه‌های جدید صورت می‌گیرد, روش معمولی تكثیر فیلودندرون از طریق قلمه‌زدن می‌باشد. قلمه‌ها را از روی پایه‌های مادری هر ۲ تا ۳ ماه یكبار در درجه حرارت ۱۸ درجه سانتیگراد بر می‌دارند. برداشت قلمه‌ها به سه روش زیر صورت می‌گیرد :
۱) قلمه‌های انتهایی حاوی ۲ تا ۳ برگ بوده و در ظرف مدت ۳ تا ۴ هفته در گلخانه ریشه‌دار می‌شوند.
۲) قلمه‌هایی از قطعه ساقه‌ای با یك برگ, این قلمه‌ها در ظرف مدت ۷ تا ۸ هفته ریشه‌دار می‌شوند.
۳) قطعاتی از ساقه كه بدون برگ بوده و ظرف مدت ۳ ماه ریشه‌دار و برگدار می‌شوند.
● نور
این گیاه در مقابل تغییرات نور مقاوم است و در زیر نور فیلتر شده آفتاب و یا نوری كه از پنجره شمالی بتابد به خوبی رشد می‌كند.
● خاك
خاك مناسب برای پرورش فیلودندرون خاكی است غنی كه براحتی آب اضافی را از خود عبور دهد.
● كود
فیلودندرون نیاز بسیار كمی به كودهای فسفره دارد زیرا این نوع كود بر رشد و نمو گیاه تاثیر معكوس دارد. فرمول كود مناسب این گیاه برای عناصر ازت, فسفر, پتاسیم به نسبت‌‌های ۲-۱-۲ بوده, افزودن ازت به صورت نیترات بر رشد فیلودندرون تاثیر مطلوبی دارد.
● آب
▪ زمان آبیاری مناسب هنگامی است كه خاك گیاه از خشكی متعارفی برخوردار باشد.
▪ آبیاری نیز باید به اندازه‌ای صورت گیرد كه مقدار كمی آب از انتهای گلدان خارج گردد.
● درجه حرارت
انواع این گیاه در دمای معمولی آپارتمان (۲۱ درجه سانتیگراد) رشد خوبی دارد. به طور كلی فیلودندرون‌ها را به دو گروه عمده تقسیم‌بندی می‌كنند :
۱) بالا رونده‌ها
۲) غیربالا رونده‌ها
● مشكلات نگهداری فیلودندرون
الف) زیادی نمك در خاك
۱) علائم
حاشیه برگ های پیر به رنگ قهوه‌ای در آمده, شكننده شده و از بین می‌روند. اگر این حالت شدت یابد حاشیه تمام برگ‌ها دچار چنین وضعی خواهند شد, و حتی دیگر قسمت‌های برگ نیز احتمالاً به رنگ زرد در می‌آیند.
۲) علت
این خسارت ناشی از زیادی نمك در خاك می‌باشد. فیلودندرون نسبت به نمك اضافی حساسیت دارد, زیرا نمك‌های قابل حل توسط ریشه گیاه جذب شده و در برگ‌ها تجمع می‌یابند, كه این تجمع بیش از حد نمك در برگ‌ها موجب از بین رفتن بافت گیاه می‌شود. نمك می‌تواند از طریق آب, كود یا خاك وارد گیاه شود. اگر گیاه به خوبی آبیاری نشود میزان تجمع نمك در گیاه و خسارت وارده بیشتر خواهد شد.
۳) درمان
نمكهای اضافی را می‌توان با شستشوی خاك گیاه با آب تعدیل كرد. در زمان‌های مختلف باید گلدان را به قدری آبیاری كرد كه آب از آن تخلیه شود. این عمل را می‌توان در حمام و یا در خارج از منزل انجام داد. باید گیاه را همواره از بالا و از روی برگ‌ها آبیاری نمود و مقدار آب جمع شده در زیر گلدان را تخلیه كرد.
● بیماریها
الف) بیماری پوسیدگی ریشه
۱) علائم بیماری
گیاه كوتاه باقی می‌ماند و برگ‌های زیرین آن زرد شده و می‌افتند. ریشه گیاه نرم و فاقد كلاهك سفید رنگ می‌شود و در نهایت مرگ گیاه رخ می‌دهد.
۲) علت
بیماری پوسیدگی ریشه توسط یكی از انواع قارچ‌هایی كه آن را به نام كپك‌های آبزی می‌شناسیم ایجاد می‌گردد. این قارچ‌ها (از گونه‌های Ryzonoclonia و Pythium ) می‌باشند كه در خاك ‌های مرطوب رشد می‌كنند. این بیماری به دلیل آبیاری بیش از اندازه و یا عدم وجود زهكشی مناسب جهت خروج آب اضافی از گلدان پدید می‌آید. این قارچ‌ها معمولا ًدر خاك باغچه وجود دارند, بنابراین باید خاك باغچه قبل از استفاده ضدعفونی گردد. دست‌هایی كه قبلاً با گلدان آلوده تماس یافته‌اند نیز موجب آلودگی خاك و انتقال این قارچ‌ها می‌شوند. در صورت مرطوب بودن خاك, پوسیدگی ریشه به سرعت گسترش می‌یابد و تمام ریشه را در برمی‌گیرد.
۳) درمان
در صورتی كه آلودگی گیاه چندان توسعه یافته نباشد, باید اجازه داد تا خاك در بین دو آبیاری خشك شود. اگر خاك گلدان فاقد زهكشی مناسب باشد و آب آن تخلیه نمی‌گردد, گیاه را باید به گلدان دیگری انتقال داد. همان گونه كه قبلاً ذكر شد نباید از خاك‌های سنگین استفاده كرد, بلكه خاك مناسب در واقع خاكی است كه به راحتی آب از آن عبور می‌كند. در صورتی كه قسمتی از گیاه دچار پوسیدگی ریشه و یا ساقه شده باشد می‌توان ناحیه آلوده را حذف كرد و گیاه را دوباره در خاك مطلوب و سالم كاشت, سپس خاك‌ها, ریشه‌ها و سایر اندام‌های آلوده گیاه را باید معدوم كرد و گلدان قدیمی را كاملاً شست و آن را در محلولی حاوی یك قسمت آب ژوال خانگی و ۹ قسمت آب به مدت ۳۰ دقیقه خیساند پس از این مدت باید آن را به خوبی با آب شستشو داد.
ب) بیماری باكتریایی لكه برگی
۱) علائم
این بیماری بر روی برگ‌ها لكه‌های كوچكی ایجاد می‌كند و سپس لكه‌های مورد اشاره بزرگ و نامنظم شده لبه آنها زرد رنگ می‌گردد. بعد از مدتی بافت‌های آلوده گیاه به رنگ قهوه‌ای یا سیاه درمی‌آیند. برگ‌های آلوده به رنگ زرد درآمده خشك می‌شوند و از گیاه جدا می‌گردند.
۲) علت
عامل این بیماری نوعی باكتری است كه علاوه بر فیلودندرون به گیاهان دیگری مانند دیفن باخیا و دیگر گیاهان برگ زینتی حمله می‌كند. در شرایطی كه رطوبت نسبی محیط در سطح بالایی قرار دارد باكتری مزبور از طریق زخم‌ها و یا منافذ طبیعی برگ‌ها وارد گیاه شده, درون برگ‌ها موجب پوسیدگی بافت و ظهور لكه‌های زرد رنگ می‌شود و در محیط مرطوب باكتری‌ها به سرعت تكثیر می‌یابند و به صورت توده‌هایی از بافت برگ به بیرون نفوذ می‌كنند. در صورت آلودگی شدید گیاه, برگ‌ها پژمرده و خشك می‌شوند.
۳) درمان
درمان مشخص برای بهبود لكه‌های آلوده وجود ندارد. برای جلوگیری از انتشار بیماری نباید در هنگام آبیاری از روش مه‌پاشی استفاده نمود و گیاه را باید در جایی نگهداری كرد كه قطرات شبنم روی آن جمع نگردد. برگ‌های مبتلا به بیماری را باید نابود ساخت و از تماس دست آلوده به گیاه سالم جداً خودداری كرد.
●آفات
الف) كنه تار عنكبوتی
كنه‌ها جانوران بسیار كوچكی هستند كه با چشم غیر مسلح به زحمت دیده می‌شوند, بر روی برگ هایی كه مورد تغذیه آنها واقع می‌شوند نقاط زرد رنگی وجود دارد كه جای قطعات دهانی آنهاست. برگ‌های مورد حمله به تدریج خشك شده و می‌میرند. بعضی از كنه‌ها با تنیدن تار باعث تجمع گرد و غبار محیط روی برگ‌ها می‌شوند و منظره بسیار كثیفی به برگ‌ها می‌دهند. برای پی بردن به وجود كنه, كاغذ سفیدی را در زیر گیاه آلوده نگهداری و برگ‌ها را به شدت تكان دهید. جانوران ریز سبز, قرمز و یا زرد كه در حدود یك میلیمتر و یا كمتر می‌باشند, روی كاغذ افتاده شروع به حركت می‌كنند. كنه‌ها روی زمینه سفید رنگ به راحتی قابل مشاهده‌اند.
۱) علت
كنه‌های تار عنكبوتی عامل این خسارت می‌باشند. كنه‌ها آفت اصلی بسیاری از گیاهان آپارتمانی از جمله فیلودندرون به حساب می‌آیند. كنه‌ها با تغذیه از شیره گیاهان از سطح زیرین برگ‌ها به گیاه صدمه می‌رسانند. بر اثر تغدیه از برگ‌ها رنگدانه‌های سبز (كلروفیل) گیاه از بین رفته, ظاهر برگ نقطه نقطه می‌شود. در شرایط گرم و خشك كه برای كنه‌ها بسیار مطلوب است این جانوران به تعداد زیاد رشد و تكثیر می‌یابند.
۲) درمان
گیاهان آلوده را باید به خارج از ساختمان برد و آنها را با یكی از كنه كش‌ها سمپاشی كرد. این عمل باید به مدت دو هفته تكرار شود. گیاهان جدید را كه به درون منزل می‌آورید به خوبی بازدید كنید تا از ورود كنه به داخل منزل جلوگیری شود.
ب) شپشك آرد آلود
۱) علائم
شپشك‌های آرد آلود حشرات سفید رنگ و بیضی شكل به طول تقریبی شش میلیمتر می‌باشند و به صورت سفید و كركدار بر روی برگ‌ها, ساقه‌ها, محل انشعاب ساقه‌ها از تنه گیاه و در محل اتصال برگ‌ها به ساقه جمع می‌شوند. آنها با ترشح چسبناكی روی برگ‌ها را می‌پوشانند و یا برگ‌ها را لكه‌دار كرده و شكل اصلی آنها را تغییر می‌دهند.
۲) علت
گونه‌های مختلفی از این حشره از گیاه فیلودندرون تغذیه می‌كنند. شپشك‌های آرد آلود با مكیدن شیره گیاهی باعث از بین رفتن برگ‌ها و مرگ آنها می‌شوند. شپشك‌های بالغ ماده ممكن است زنده‌زایی داشته و یا در توده‌های مومی شكل سفید و كركداری تخمگذاری كنند. حشرات نابالغ كه پوره نامیده می‌شوند به تمام بخش‌های گیاه و یا حتی گیاهان مجاور سرایت می‌یابند. به محض آنكه حشرات نابالغ شروع به تغذیه می‌كنند, تارهای سفید رنگ و چسبناكی از خود ترشح كرده كه سطح بدن آنها را پوشانده و ظاهری پرزدار به آنها می‌دهند. هنگامی كه این حشرات بالغ می‌شوند از تحرك آنها كاسته می‌شود. شپشك‌های آرد آلود قادر به استفاده از تمامی قند موجود در شیره گیاهی نیستند و در نتیجه مازاد آن را به صورت مایعی به نام عسلك از خود دفع می‌كنند. این مایع سطح برگ‌ها را می‌پوشاند و حتی ممكن است بر روی لوازم زیر گلدان نیز بچكد.
۳) درمان
گیاهان آلوده به شپشك‌های آرد آلود را می‌توان با سموم شیمیایی از بین برد. در این حالت گیاه را به خارج از منزل انتقال داده و آنها را با سموم سیستمیك سمپاشی می‌كنند. در صورت امكان می‌توان به وسیله پارچه‌ای نمناك یا گوش پاك‌كن آغشته با الكل شپشك‌ها را از روی گیاه مزبور برداشت. سپس قسمت زیر گلدان حاوی گیاه را برای یافتن تخم این حشرات بازدید كنید و آنها را نیز در صورت مشاهده از بین ببرید. با بررسی گیاهان خریداری شده كه به خانه می‌آورید از ورود شپشك‌ها به منزل پیشگیری كنید.

منبع : روزنامه جوان