سه شنبه, ۹ بهمن, ۱۴۰۳ / 28 January, 2025
مجله ویستا
ارزیابی عملکرد مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی ایران در زمینه جذب سرمایه‌های خارجی
آیا مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی ایران (کیش، قشم و چابهار) در جذب سرمایه‌های‌خارجی موفّق بوده‌اند یا خیر؟ عوامل مؤثر در توفیق یا عدم توفیق مناطق آزاد در دستیابی به این هدف، کدام‌عوامل بوده‌اند؟ و ارائه راهکارهای عملی جهت توفیق هر چه بیشتر مناطق آزاد ایران در جذب سرمایه‌های‌خارجی.
ـ پیش بینی‌ها نشان می‌دهد که به دلیل کاهش ذخایر نفتی و افزایش مصرف داخلی، صادرات نفت خام در سال۱۳۵۹ به صفر خواهد رسید و بدین ترتیب، مهمترین منبع تأمین سرمایه در کشور، از دست خواهد رفت. درضمن، تأمین سرمایه از پس اندازهای شخصی در داخل نیز به دلیل مشکلات ساختاری متعدّد نظیر ضعف بازارسرمایه در کشور، با مشکل مواجه است، لذا جذب سرمایه‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری و رشد تولیدضروری است. در این شرایط، فعالتر ساختن مناطق آزاد برای جذب سرمایه‌های خارجی مهم است. به هر حال،آمار و ارقام حاکی از عدم توفیق مناطق آزاد کشور در جذب سرمایه‌های خارجی است.
ـ فرضیه‌های تحقیق و نتایج حاصله (که با استفاده از آزمونهای فازی و T Student طی دورة زمانی ۶۸ ـ ۱۳۷۶حاصل شده‌اند) عبارت است از:
۱) عدم توفیق مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی ایران در زمینة جذب سرمایه‌های خارجی، به دلیل فقدان تسهیلات‌زیر بنایی (نظیر انبار، هتل، آب، برق، اسکله، فرودگاه و...) است. «تأیید»
۲) عدم توفیق مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی ایران در زمینة جذب سرمایه‌های خارجی، به دلیل فقدان قوانین‌کارآمد و پایدار است. «رد»
۳) عدم توفیق مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی ایران در زمینة جذب سرمایه‌های خارجی،به دلیل مکان یابی‌نامناسب این مناطق است. «تأیید»
۴) عدم توفیق مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی ایران در زمینة جذب سرمایه‌های خارجی،به دلیل ضعف مدیریت‌اجرایی این مناطق است. «تأیید»
۵) عدم توفیق مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی ایران در زمینة جذب سرمایه‌های خارجی،به دلیل عدم وجودتضمینهای کافی برای سرمایه‌های خارجی است. «تأیید»
۶) عدم توفیق مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی ایران در زمینة جذب سرمایه‌های خارجی،به دلیل وجود تشریفات‌زائد اداری (بوروکراسی و قوانین دست و پا گیر) است. «تأیید»
۷) عدم توفیق مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی ایران در زمینة جذب سرمایه‌های خارجی،به دلیل عدم حضورمناسب سرمایه‌گذاران داخلی است. «تأیید»
۸) عدم توفیق مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی ایران در زمینة جذب سرمایه‌های خارجی،به دلیل عدم وجودمؤسسه‌های پولی و بانکی معتبر در این مناطق است. «تأیید»
۹) عدم توفیق مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی ایران در زمینة جذب سرمایه‌های خارجی،به دلیل حاکمیت‌دیدگاه‌های خاص فرهنگی کشور و اعمال محدودیتهای مرتبط با آن در مناطق آزاد است. «تأیید»
● اهداف ایجاد مناطق آزاد:
▪ اهداف عمومی: تأمین کمبودهای توسعة اقتصاد ملی، بهره‌گیری از مزایا و امکانات بالقوّه، و به طور کلی‌مزیّتهای نسبی اقتصاد ملی، برقراری ارتباط نظام‌مند بین اقتصاد ملی و اقتصاد جهانی، گسترش پیوندهای‌اقتصادهای ملی و جهانی.
▪ اهداف تفضیلی: استفاده از مزیّتهای نسبی برای توسعة اقتصاد ملی، جذب سرمایه‌های خارجی، تأمین ارزبیشتر برای رفع نیازهای اقتصاد ملی، جذب و انتقال فنّاوری، افزایش و تنوّع بخشیدن به صادرات و گسترش‌تجارت خارجی، ایجاد فرصتهای اشتغال جدید، کمک به ورود کالاهای سرمایه‌های و واسطه‌ای به قیمت‌مناسب‌تر، تربیت نیروی انسانی و کسب آموزشهای فنّی و افزایش درجة مهارت نیروی کار، افزایش درآمد ناشی‌از فعالیتهای خدماتی، افزایش کارایی اقتصاد کلی، آشنایی عینی و تجربی با اقتصاد جهانی، توسعة منطقه‌ای وتبدیل بخشهای عقب مانده به قطبهای توسعه، جذب نقدینگی سرگردان داخلی و کمک به مهار تورّم.
ـ در سال ۱۳۴۹، بر اساس مطالعات انجام گرفته توسط کارشناسان امریکایی، ایجاد «بندر آزاد توریستی درکیش» مطرح و عملیات اجرایی مرکز بین المللی کیش در سال ۱۳۵۶ به پایان رسید. جهت‌گیری عمدة‌سرمایه‌گذاریها در این جزیره، ایجاد مرکز بین‌المللی تفریحی ـ سیاحتی و جذب سرمایه‌گذاران اروپایی،امریکایی و عرب بود.
ـ در سال ۱۳۵۱ دولت وقت تصمیم گرفت اوّلین بندر آزاد تجاری ایران در جزیرة قشم را ایجاد کند.
ـ شهرستان چابهار در سال۱ ۳۷۰ به عنوان سوّمین منطقة آزاد تجاری ـ صنعتی، فعالیت خود را آغاز کرد.
ـ واردات و صادرات انجام شده از مناطق آزاد طی دورة ۷۵ ـ ۱۳۷۱ جمعاً به ترتیب ۵/۲ و ۷/۲ میلیارد دلار بوده‌است که نشانگر انحراف مناطق آزاد ایران از رسالت واقعی (گسترش صادرات) آنهاست.
ـ مناطق آزاد کیش و چابهار تا کنون موفّق نشده‌اند تا سرمایه‌های خارجی جذب کنند و تنها منطقة آزاد قشم‌قادر به جذب ۲۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی بوده است.
● پیشنهاها:
اعطای تضمین کافی به سرمایه‌گذاران خارجی، حذف تشریفات زائد اداری و بروکراسی دست و پا گیر، ایجادنظام مدیریتی قوی و پویا در مناطق آزاد، ایجاد و تکمیل زیر ساختهای لازم و امکانات زیربنایی در مناطق آزاد،فراهم ساختن زمینة حضور بیشتر سرمایه‌گذاران داخلی به منظور تشویق سرمایه‌گذاران خارجی، تثبیت و شفّاف‌کردن قوانین و مقررات حاکم در مناطق آزاد، ایجاد مؤسسات پولی و بانکی معتبر در مناطق آزاد، ایجاد تسهیلات‌گمرکی پیشرفته، کاهش محدودیتهای فرهنگی و آزادیهای فردی، توجه به ضوابط اصلی و ثانوی مکان‌یابی (نظیردوری از نواحی بحرانی و بحران زای خارجی، دسترسی به راه‌های آبی بین‌المللی، دسترسی به مسیرهای عمدة‌ارتباطی داخلی و خارجی، دسترسی به نوار مرزی، دسترسی به نیروی کار و توانهای اقتصادی مناسب، دسترسی‌به انرژی ارزان، دسترسی به منابع معدنی، برخورداری از شرایط آب و هوایی مناسب و دوری از پایگاه‌های‌نظامی).
توضیح این که، در پایان نامة فوق، به روش میدانی و از طریق پرسشنامه، مصاحبه و مشاهدة مناطق آزاد، تحقیق صورت گرفته است، لذا در آن، مدل خاصی برای خلاصه نویسی ملاحظه نشد.
دانشجو: سعید فتح‌اللهی راد
به راهنمایی: حمید رضا برادران شرکاء
به راهنمایی: حمید رضا برادران شرکاء
منبع : اقتصاد پنهان
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست