تویاما ریو، شمشیربازی امپراطوری ژاپن

تویاما ریو، سبکی از شمشیربازی است که در اوایل قرن ۲۰، با ارتش و نیروی نظامی ژاپن پیوند خورد. این سبک در ۱۹۲۵ برای استفاده در ریکوگان تویاما گاکو Rikugun Toyama Gakko (مدرسه‌ای برای کارمندان ارتش که در توکیو مستقر بود) ایجاد شد.
بیشتر منابع اذعان دارند که فرم‌های تویاما، توسط یک هیئت بررسی (انجمن) خلق شد، اما همگی بر این توافقند که ناکایاما هاکودو Nakayama Hakudo ـ شانزدهمین مدیر (soke) شعبهٔ (شیموموراها Shimomura ha) موسو جیکیدن ایشین ریو ایایدو Muso Jikiden Eishin Ryu iaido (با نام جدید، موسو شین دن ریو ایایدو) اگر نه تنها بنیانگذار، بلکه عضو اسبق و مستقیم این سبک، بوده است. هاکادو، در آن زمان در آکادمی شیهان کن جوتسو Kenjutsu Shihan (استاد آموزش شمشیر) بود. مبادرت به همسان‌سازی فرم‌ها در دههٔ ۱۹۳۰، منجر به ایجاد سه شعبهٔ جداگانه شد: ناکامورا ـ ها Nakamura-ha؛ یاماگوچی ـ ها Yamaguchi-ha؛ و موریناگا ـ ها Morinaga- ha؛ که بر اساس اسامی اشخاص حاضر در جلسه (Hellsten ۱۹۹۸,۲) نامگذاری شد. هر سه شعبه هنوز هم وجود دارند، اما، ناکامورا ـ ها که توسط ناکامورا تایزابورو - (Nakamura Taizaburo ۱۹۱۱ - ۲۰۰۳)، بنیان‌ گذارده شد، در غرب از بقیه، مشهورتر است.
هرچند که تویاما ریو، برای گونتو سوهو gunto soho (تکنیک‌های شمشیر جنگی یا ارتشی)، و ظاهراً جهت تعلیم و تمرین افراد گارد سلطنتی، به منظور جنگ‌های تن به تن طراحی شد، برخی منابع اظهار می‌دارند که افراد گارد، از مهارت‌های خود، بیشتر برای گردن زدن اسیران جنگی استفاده می‌کردند. وجود عکسی مشهور و مأیوس کننده، از یک افسر گارد سلطنتی که شمشیرش را برای کشتن اسیری جنگی که بر پاهایش زانو زده، فرود می‌آورد، دلیلی است آشکار بر این واقعیت تلخ.
تویاما ریو، امروزه بر ریشهٔ نظامی خود تصدیق دارد، اما به آن اکتفا نمی‌کند. تویاما، نه تنها در مکان اصلی‌اش در ژاپن، در کنار سایر برنامه‌های معین تحصیلی، تمرین می‌شود، بلکه تمرینی اصلی در یک دوجوی معین است. من نتوانستم یک وب سایت ژاپنی که منحصراً به تویوما ریو پرداخته باشد، بیابم. اما از سوی دیگر، سایت بزرگی وابسته به ایالات متحده، در این زمینه، وجود دارد. دوجوها، تحت سرپرستی فدراسیونِ تویاماریو باتو جوتسوی Toyama Ryu Batto Jutsu ایالات متحده می‌باشند، با ورزشکاران برجسته‌ای چون، گای پاور Guy Power و باب الدر Bab Elder در کنار سایرین. علاوه‌بر آن، دوجوی شین کندو Shinkendo، تحت سرپرستی اوباتا توشی شیرو Obata Toshishiro، مؤسس آن، به‌عنوان بخشی از برنامه درسی خود، به انتشار سبک تویاما ریو، در حول و حوش آمریکا و اروپا، می‌پردازد.
تویاماریو از تکنیک‌های ساده و مستقیم برخوردار است، چراکه نظامیان، قبل از اعزام به میدان جنگ، زمان کوتاهی برای مهارت یافتن در یک‌سری از تکنیک‌ها در اختیار داشتند. امروزه، ۸ کاتای انفرادی (شامل هنرنمائی با شمشیر) و ۶ تمرین کومتاچی (Kumitachi مبارزات دو به دو)، وجود دارد. کات‌ها، بسیار مقدماتی و بازتابی از مفهوم ”هپو - گیری“ happo - giri (کات زدن در ۸ جهت) می‌باشند: دو کات قطری رو به پائین، دو کات قطری رو به بالا، کات افقی در دو جهت، کات مستقیم به سمت پائین و ضربهٔ بیرونی. کات‌ها، بدون نام بوده و به سادگی از ۱ تا ۸ شماره‌گذاری می‌شوند. اولین فرم، در مواجهه با یک حریف از جلو به کار می‌رود، دومی با یک حریف از راست، سومی با یک حریف از چپ، و چهارمی با حریفی از عقب. شمارهٔ پنج، شامل تعقیب یک حریف از جلو، شمارهٔ شش، تعقیب دو حریف در جلو و عقب، و شمارهٔ هفت، با سه حریف (در چپ ـ راست و جلو) سر و کار دارد. آخرین و هشتمین کاتا، اجرای نمایشی قتل می‌باشد.
ورزشکاران موسوشیندن ریوی ناکایاما هاکودو، و وابسته به موسو جیکیدن ایشین ریو (۱)، نقاط اشتراک فراوانی را میان تویاماریو با تکنیک‌هائی که پیش‌تر با آن آشنا بوده‌اند، خواهند یافت. یک ورزشکار حرفه‌ای در این سبک‌ها، احیاناً برای منظم کردن مقدمات فرم‌های انفرادی تویاماریو، با کمی مشکل مواجه خواهد شد. (گرچه ما در بودوکای Budokai نیویورک عضو هیچ‌یک از گروه‌های رسمی تویاماریو نیستیم و رتبه‌بندی مقامی نیز در این سبک اعمال نمی‌کنیم، اما در حقیقت به‌طور غیررسمی به مدت بیش از ۳۰ سال به تمرین مدلی از فرم‌ها پرداخته‌ایم، آموزه‌هائی که در طی این سال‌ها، از طریق بنیان‌گذار این مؤسسه، آقای اوتانی یوشی ترو Otani Yoshiteru، به ما منتقل شده است.)
فرم‌های کومیتاچی، که مربوط به دو حمله و دفاع انفرادی با شمشیرهای چوبی می‌باشد، نیز برای ورزشکاران ایای iai۲، بسیار آشنا و مأنوس است.
به‌علاوه، ورزشکاران جدید تویاما، اهمیت بسیاری برای کات ماکیوارا makiwara، قائل هستند ـ (کات زدن تشکی از حصیرهای لوله شده) ـ تویاماکاران، برای مدل حصیری و ضخیم، استانداردهائی ایجاد کرده‌اند که قضاوت را در یک مسابقهٔ رسمی جهت کسب مقام، آسان‌تر می‌کند. برخی تکنیک‌های ماکیوارا، ادامه یا بازتابی از ۸ کاتای انفرادی می‌باشد. ورزش‌کاران، برای نمایش مهارت‌هایشان در کات زدن، اقدام به تشکیل تیم‌ها و برگزاری مسابقات نموده، که شامل مهارت در کات زدن اهداف (یا پوشش‌های) چند لایه می‌باشد. سنگ وو کیم Sang Woo Kim، سرپرست و رئیس باتودو Battodo در نیویورک (یک گروه مطالعاتی تویاما در NYC)، شرح داده که معیار برتری، شامل زوایای کات و اجرائی ناب و تمیز می‌باشد. (برای مثال، کات زدن بر حصیرها، بدون پراکندن تکه‌های پوشش حصیری، یا وجود تکه‌های از هم باز شدهٔ حصیر). قضاوت برای رتبه‌بندی، تا ندازه‌ای بر داشتن توانائی و مهارت در کات ماکیوارا، بستگی دارد.
در انتهای کار، ورزشکاران از شمشیرهای تمرینی نوک تیز و فولادی استفاده می‌کنند. رشد و گسترش مسابقات ماکیوارا و تعمیم تویاماریو در آمریکا، و تقارن آن با ورود تیغه‌های تیز و گران‌قیمت ساخت کشور چین را نمی‌توان رویدادی تصادفی دانست. علی‌رغم عمومیت استفاده از تیغه‌های چینی در آمریکا، این نکته را باید مد نظر داشت که این تیغه‌ها، شینکن‌های shinken (شمشیرهای واقعی) تکنیکی و مطابق با اصول فنی نمی‌باشند. شینکن‌های حقیقی، تنها به واسطهٔ صدور مجوز از آهنگری‌های مجاز در ژاپن ساخته، و تیغه‌های چینی در آن کشور، سلاح‌هائی غیرقانونی محسوب می‌شوند. کاتانای katana حقیقی (شمشیرهای بلند ژاپنی) و ساخته شده در آهنگری‌های مجاز، به نسبت گران‌قیمت‌تر، اما قانونی‌اند.
به‌عنوان یک ایای iai کار، من بخشی از لذت تمرینم را منوط به کار با عناصر زیبائی‌شناختی یک سبک مشخص می‌دانم. با وجودی که، ایای، یک هنر بسیار علمی و کاربردی و فاقد حرکات غیرعلمی است (به‌جز بعضی استثناهای اتفاقی)، رشد و توسعهٔ آن از میان قرون با عناصر سنتی و زیبائی‌شناختی (هنری) ژاپنی همراه بوده است. تویاما، تعمداً از این عناصر و اِلِمان‌ها تهی شده است و کاتا، به منظور حداکثر تأثیرات کشنده، تمرین می‌گردد.
در گفت‌وگوئی که با هاتایا میتسوئو Hataya Mitsuo ـ ورزشکارِ دان نهم، یا ”تویاماریو باتودو“ و نیز کایشوی Kaisho (رئیس) ”ذن نیهون تویاماریو ایایدو رنمی“ Aen Nihon Toyama Ryu laido Renmei (انجمن کل تویاماریو ایایدو در ژاپن) ـ داشتیم، وی تأکید داشت که اهمیت و ارزش بودو (اشاره به هنرهای رزمی مدرن که به پسوند do ختم می‌شوند) از طریق تویاماریو، به منظور ”قوی شدن، برای شکست دشمن در نبرد“ بوده است. هاتایا به‌عنوان یک استادِ ایای که در تعلیم تکنیک‌های معاصر هنرش، حکیم و داناست، عملی و اجرائی بودن مهلک این هنر را به راحتی بیان می‌دارد.
به‌هر حال یک سئوال باقی می‌ماند و آن این‌که: ارتباط تویاماریو با یک جنگجوی سنتی سامورائی به چه شکل است؟ اوباتا توشی شیرو (بنیانگذار شین کندو (۳) و دارندهٔ گواهی در رتبهٔ ناکامورا ـ ها تویاماریو) در کتاب ”شمشیر عریان“ (۱۹۸۵) Naked Blade، علت توسعهٔ تویاماریو را فراخوانی بسیاری از اعضاء طبقهٔ سامورائی پیشین، به خدمت ارتش می‌داند، که در پی آن، روح و جوهرهٔ سامورائی در ارتش امپراتوری، زنده نگاه داشته شد. او بدین منظور تصریح می‌کند که ابداع تویاماریو، پی‌آمد طبیعی این هویت تاریخی بوده است.
به هر حال این مسئله بعید به نظر می‌رسد؛ نخست آن‌که طبقهٔ سامورائی از ۱۸۷۵، از این سمت کناره‌گیری کردند. سامورائی‌های ارشد به‌عنوان شگونال shogunal در سابق (اشاره به دولت نظامی ژاپن در طول سدهٔ ۱۷ تا اواخر سدهٔ ۱۹)، و استادان عالی‌رتبه، مورد ظن و بدگمانی واقع شده بودند (به این دلیل واضح، که سرکشان و یاغیان به دستور سامورائی‌ها، بر ضد حکم و فرمان جدید که در نواحی مختلف کشور جایگزین شده بود، شوریده بودند.) بسیاری از سامورائی‌های فرهیخته و اصیل، پیشهٔ مربی‌گری و استادی را در پیش گرفتند که یک انتخاب صرفاً نظامی و جنگی نبود، بلکه انتخابی بود که یک زندگی نسبتاً بی‌دردسر را برای آنان فراهم می‌کرد. دوماً، ارتش امپراتوری، هم‌چون همهٔ ارتش‌های مدرن امروزی، از میان عموم مردم (به‌عنوان سرباز) انتخاب می‌شد و از یک سیستم ارتقاء درجه برخوردار بود. عضویت در یک طبقهٔ سامورائی برای هر یک از افراد ارتش به آسانی میسر نبود. افزون بر آن، طبقهٔ سامورائی، نه یک گروه مشخص و بارز، بلکه در نزد همگان، غیرقابل شمار بودند. اگر هم برخی یادآوری‌ها از ارزش‌های سامورائی وجود داشته، تنها گروه اندکی از مردم، بر آن وقوف داشتند. تفکرات و اصول کهن سامورائی، می‌بایست چنان تأثیرات ژرفی بر ارتش امپراتوری بر جای بگذارد که باور کردنی نیست. به هر شکل، تلقینات و تبلیغات حکومت از ”تفکرات بوشیدو“ (طریق جنگجویان) توانست تأثیرات مثبتی بر ارتش امپراتوری بگذارد.
شواهدی وجود دارد مبنی بر این‌که پیش از تویاماریو، فرم‌های دیگری از شمشیربازی نظامی وجود داشته است. یکی از همکارانم، کتابی دست‌نویس در مجموعه‌ٔ شخصی خود دارد که حاکی از تمرینات سواره نظام امپراتوری با سابرهائی (نوعی شمشیر بلند با دستهٔ منحنی و تیغهٔ سفت) است که بر پایهٔ نمونهٔ آلمانی می‌باشند. ناکایاما هاکودو، در بعدی وسیع‌تر با افشای این تکنیک‌ها به کارمندان غیر سواره نظام، نیاز آنان را برآورد؛ هنری کاربردی و کارآمد که به سرعت فرا گرفته شد.
از این‌رو، هرگونه ملاحظه و مقایسهٔ تویاماریو، به ویژه با یک سنت از جنگجویان قدیم یا جدید را، بایستی با در نظر گرفتن پیشینه‌ٔ یک ارتش مدرن و متدهای اعتقادی آن از نظر گذراند. به هر حال، این ارتباط و وابستگی به امپراتوری گذشتهٔ ژاپن، بدین معنا نیست که تویاما ریو ارزش مطالعه را ندارد و یا این‌که به هر شکل، معتبر یا موثق نیست. هنوز هم، تمامی سنت‌ها و رسوم جنگجویان، پس از گذر از خیل عظیم سنت‌ها، برجای مانده است و بدون داشتن پیشینه نمی‌توان قدم به دوران معاصر گذاشت.
با تمام سادگی و بی‌پیرایگی‌اش، تویاماریو، نوعی رومانتیک در سادگی‌اش داراست، به مفهومی که فرد می‌تواند دشمنان قرن بیست و یکمی خویش را با یک شمشیر به قتل برساند. شاید همین خصیصه و نیز توانائی آسان فرد در فرآیند آماده‌سازی و کاربرد فولاد سرد، تیز و مجاز، علت جذابیت تویاماریو در آمریکا باشد. تویاماریو، ابداعی جدید، اما رشد و توسعهٔ آن مرهون میراث برجای ماندهٔ جنگجویان گذشته است. به همین ترتیب، می‌توان آن را هم پنجره‌ای رو به گذشته و نیز رو به تکنیک‌های معاصر دانست.

مؤلف: دبورا کلنز Klens Bigman
پی‌نوشت‌ها
۱) موسو شیندن ریوی ناکایاما هاکودو و وابسته به موسو جیکیدن ایشین ریو: ناکایاما هاکودو، آخرین مدیر یکی از شعبه‌های ”موسو جیکیدن ایشین ریو ایایدو“ بود که برای جداسازی از دیگر شعبه‌ها، آن را به ”موسو شیندن ریو“ تغییر نام داد. این سبک یکی از بیشترین سبک‌های تمرین شدهٔ ایایدو است (در راستای دیگر شعبه‌های باقی ماندهٔ موسو جیکیدن ایشین ریو). هر دو سبک از نظر محتوائی وجه اشتراک بیشتری با هم دارند، هرچند که تفاوت‌هایشان به سرعت بر ورزشکاران آشکار می‌گردد. ورزشکاران هر دو سبک به آسانی می‌توانند به وجود اشتراکات تکنیکی با ”تویاماریو“ پی ببرند.
۲) ایای iai، یک روش عمومی تر برای اشاره به ایایدو iaido و یا ایاجوتسو iaijutsu است. ایای، به تنهائی یک عبارت استعاری است (شبیه آیکیدو aikido) که اگر آن را به ژاپنی‌ها بگوئید، اکثراً آن را تشخیص نمی‌دهند. بهترین اصطلاح عمومی شمشیربازی، برای غیر ورزشکاران. عبارتی لفظی شبیه به ”کن جوتسو“ kenjutsu (تکنیک شمشیر)؛ گرچه ایای، معانی گسترده‌تری دارد.
۳) شین کندو shinkendo، یکی از سبک‌های شمشیربازی که حدود ۲۰ سال قبل، توسط توشی شیرو اوباتا Toshishiro Obata، ابداع شد. این سبک بر تکنیک‌های کاربردی با یک شمشیر واقعی ژاپنی (برای مثال: شینکن shinken) در مقابل یک شمشیر تمرینی، تأکید می‌ورزد.

منبع : ماهنامه دنیای کاراته