رمضان و سلامت

● تمام آنچه باید درباره خرما بدانید
با نزدیک شدن ماه رمضان، بازار خوراکی‌هایی که بر سر سفره این مهمانی خدایی گذاشته می‌شود، رونق خاصی پیدا می‌کند و خرما یکی از پر مصرف‌ترین این خوراکی‌ها است. همه شما می‌دانید که خرما میوه‌ای است که مصرف آن نه تنها در ماه مبارک رمضان بلکه در تمام ایام سال فواید بسیاری دارد. با نگاهی دوباره، این میوه را می‌شناسیم.
● گونه‌های خرما
خرمای ایر‌انی گونه‌های متعددی دارد که مصارف هر کدام از آنها متفاوت است. گونه‌هایی مانند مهتری، سلانی، شهمران، کلوته و... که در میان این گونه‌ها شاید نام مضافتی برای شما از همه آشنا‌تر باشد، گونه‌ای از خرما که به شکل رطب در بازارهای داخلی و خارجی با طعمی بسیار دلچسب به فروش می‌رسد.
● ترکیبات خرما
ترکیبات شیمیایی خرما شامل ساکاروز ۲۵ درصد، گلوکز ۵۰ درصد، مواد آلبومینوئیدی آب و پکتین است. خرما ویتامین‌هایی مانندa ،b ،c ، e و مقادیری املاح معدنی دارد.
ترکیب آن درصد گرم میوه تازه، شامل ۱۶۳ کالری انرژی، ۹/۰ گرم پروتئین، ۳/۰ گرم چربی، ۳۸ گرم گلوسید، ۳۰ میلی گرم فسفر، ۳/۱ میلی گرم آهن، ۵۱ میلی گرم کلسیم و ۱۰ میلی گرم ویتامین c است.
به علاوه میوه خشک، ۳۰۰ کالری انرژی، ۲ گرم پروتئین، ۶/۰ گرم چربی، ۶۰ میلی گرم گوگرد، ۵۰ میلی گرم فسفر، ۶۵۰ میلی گرم پتاسیم، ۶۵ میلی گرم منیزیم، ۷۰ میلی گرم کلسیم، ۲ میلی گرم آهن، ۲/۲ میلی گرم نیاسین و مقدار کمی سدیم دارد.
● خرما در هرم غذایی
البته توجه داشته باشید که این مقادیر ممکن است در گونه‌های متعدد کمی با هم تفاوت داشته باشند، اما‌ آنچه مسلم است، اینکه خرما از ارزش غذایی خوبی برخوردار است. همان‌طور که گفته شد، خرما را باید در هرم مواد غذایی میوه به حساب آورد.
با توجه به اندازه، هر واحد آن شامل دو تا سه عدد خرماست که شما آنچه که بر اساس نیاز روزانه دو تا سه واحد میوه می‌خورید، می‌توانید این تعداد را به جای یکی از این واحدهای میوه استفاده کنید. به یاد داشته باشید که خرما به علت داشتن قند زیاد که بخش بیشتر آن قند ساده است، در صورت مصرف زیاد و با افزایش انرژی مصرفی ممکن است باعث چاقی شما شود. افراد دیابتی یا کسانی که سابقه دیابت در خانواده آنها وجود دارد، باید تعادل را در مصرف خرما حفظ کنند.
● خرما و سلامت
تأثیرات خرما بر سلامتی در تحقیقات متعددی بررسی شده است. از آنجا که خرما در گروه میوه‌ها طبقه‌بندی می‌شود، از فواید مصرف میوه و سبزی برخوردار است. به علاوه خرما به علت چربی کمی که دارد، به عنوان ماده غذایی کم چربی در نظر گرفته می‌شود. به علت مقادیر ناچیز سدیم، بیماران مبتلا به فشار خون بالا با مصرف آن مشکلی نخواهند داشت، مگر اینکه چنانکه گفته شد، با مصرف نامتعادل باعث اضافه وزن در آنها شود.
بیشترین اهمیت خرما به علت تأمین فیبر گیاهی است.
به گفته دانشمندان مصری، خوردن ۸۰ گرم خرما، ۱۰ درصد نیاز روزانه بدن به نیاسین را جبران می‌کند. نیاسین بر طرف کننده مشکلات گوارشی، روانی و پوستی است. این مقدار خرما همچنین ۵ درصد نیاز روزانه به ویتامین‌هایی را که در سلامت اعصاب و دستگاه گوارش نقش دارند،‌ تأمین می‌کند.
● نخل مهربان
بر اساس مشاهدات در مناطقی که مصرف خرما در آنها زیاد است، این میوه می‌تواند در پیشگیری از سرطان موثر باشد. میوه خرما تنها بخشی از این گیاه نیست که مصرف می‌شود. در مناطق صحرایی تقریباً از تمام اجزای درخت نخل استفاده می‌شود. از برگ و شاخه آن حصیر بافته می‌شود، هسته آن را آرد کرده و از آن نان تهیه می‌کنند و از میوه خرما، شیره، سرکه و شهد تهیه می‌شود.
در صنایع غذایی به عنوان شیرین‌کننده و تولید محصولات شیرین از آن استفاده می شود.
در بعضی از کشورها، هسته خرما را بو می‌دهند و از آن جوشانده‌ای درست می‌کنند که مانند قهوه مصرف می‌شود. از گل‌های درخت خرما با طعمی تلخ به عنوان داروی ملین استفاده می‌شود. هسته خرما را پس از خیس کردن، به عنوان خوراک دام استفاده می‌کنند.
● خرما در رمضان
استفاده از این میوه در ماه مبارک رمضان به دلیل ارزش غذایی آن توصیه شده است. این میوه به دلیل وجود قند، قند کاهش‌یافته در دوران روزه‌داری را جبران می‌کند و به علت فیبر موجود و خاصیت ملین بودن آن، سیستم گوارشی را در برابر بی‌تحرکی حاصل از روزه‌داری به تحرک وا می‌دارد. خرما به علت داشتن منیزیم، انرژی عضلانی بدن را تقویت می‌کند و نیروی عمومی بدن را افزایش می‌دهد. همچنین به دلیل داشتن فسفر و منیزیم، موجب تقویت حافظه می‌شود.
● خرمای رسیده
بخش کمی از گونه‌های خرما پیش از رسیدن کامل و در مرحله کال برداشت می‌شوند. این خرماها با توجه به گونه، زرد یا قرمز هستند. اما به دلیل مقدار زیاد تانن، مصرف‌کنندگان طعم گس آن را احساس خواهند کرد.
بیشتر خرما زمانی که کاملاً رسیده شده‌اند در مرحله رطب یا تمر، برداشت می‌شوند.
در این زمان مقدار قند خرما به حداکثر میزان خود رسیده و رطوبت و محتوای تانن آن کمتر شده و از نظر بافت، نرم‌تر از خرمای نرسیده است.
● کیفیت خرما
اندازه میوه، رنگ، بافت، نظافت و بدون نقص‌بودن میوه از ضایعاتی مانند سوختگی، کرم خوردگی، شکرک زدن در سطح میوه و ترش شدن و میکروارگانیسم‌های فاسد‌کننده از شاخص‌های ظاهری خوب بودن خرما هستند.
شاخص دیگر، میزان شیرینی است. ساکاروز قند اصلی بعضی از گونه‌هاست. در حالی که قند کمتر در بعضی دیگر از گونه‌ها دیده می‌شود. کل قند موجود در خرمای خوب باید ۵۰ درصد در خرمای تازه و ۷۵ درصد در خرمای خشک باشد.
▪ ترش شدن: تخمیر میکروبی سبب ترش‌شدن خرمایی می‌شود که بیشتر از ۲۵ درصد رطوبت دارند.
▪ شکرک زدن: کریستال شدن قند خرما زیر پوست و در گوشت آن در گونه‌های نرم آن دیده می‌شود.
با اینکه شکرک زدن بر طعم خرما تأثیری ندارد اما بافت و ظاهر آن را تغییر می‌دهد.
برای جلوگیری از شکرک زدن، باید خرما را در درجه حرارت مناسب نگهداری کرد.
▪ فساد میکروبی: در نتیجه آلوده شدن به مخمرها، کپک‌ها یا باکتری‌ها اتفاق می‌افتد. این میکروارگانیسم‌ها با تبدیل قند خرما به اسید استیک، موجب به وجود آمدن بوی سرکه در آن می‌شوند. برای جلوگیری از این فساد، خرما باید تا رطوبت ۲۰ درصدی خشک شود، در دمای پیشنهاد شده انبار شود و بهداشت در مراحل گوناگون کاشت و داشت و برداشت تا بسته‌بندی رعایت شود.
▪ کرم خوردگی: ممکن است در مراحل مختلف برداشت و یا هنگام نگهداری خرما به لارو بعضی از حشرات آلوده شود. برای پیشگیری از این آلودگی می‌توان آن را با مواد ضدعفونی کننده‌ای مانند متیل برومید یا کربن دی‌اکسید ضد عفونی و در بسته‌های ضد حشره نگهداری و انبار کرد.
● شرایط نگهداری خرما
در صورت نگهداری خرما در دمای صفر درجه سانتیگراد، می‌توان آن را به مدت ۶ تا ۱۲ ماه نگهداری کرد.
چنانچه بخواهیم به مدت طولانی‌تر آن را نگهداری کنیم، باید از فریز کردن آن استفاده کنیم.
مقدار آب موجود در خرما میان ۷۰ تا ۷۵ درصد در گونه‌های مرغوب است. چون خرما رطوبت هوا را جذب می‌کند، برای نگهداری بهتر باید آن را در بسته‌های ضد رطوبت قرار داد. با وجود این که خرما تحت تأثیر اتیلن قرار نمی‌گیرد، اما به دلیل جذب بوی سایر محصولات، نباید در کنار سیر، پیاز، سیب زمینی یا اجناس دیگر انبار شود.
عوامل آنزیمی و غیر آنزیمی می‌توانند موجب تیره‌شدن خرما شوند. این مسئله با زیاد شدن دما و رطوبت، افزایش پیدا می‌کند. برای غیر فعال کردن عوامل آنزیمی باید غلظت اکسیژن را در محیط کم کرد.

زیبا کاوه‌ای

منبع : سازمان تبلیغات اسلامی