سوگ‌ها و عزاها ، استان کهکلویه‌وبویراحمد

برگزاری مراسم سوگ‌ و عزا در ایلات كهگیلویه و بویراحمد متأثر از روابط عشیرتی و پیوندهای عاطفی حاكم بر این گونه مناسبات است. اگر كسی فوت كند مردها دست‌ها را زیر بغل می‌زنند و قوز می‌كنند و سرشان را به زیر می‌اندازند، گوئی سردشان شده است و زن‌ها با كمك سر انگشتان و لبانشان اصواتی می‌سازند كه غم را اشاعه دهند. اگر مرده فقیر باشد در هنگام مرگش گریه و زاری بسیار است، ولی مراسم عزاداری آن به زودی تمام می‌شود. اگر مرده از خوانین باشد عزاداری مفصل است. اولین روز عزا پس از دفن كردن برای رفتن سر قبر و خواندن فاتحه است. دسته‌ای حركت می‌كند و پیشاپیش دسته اسبی در حركت است كه لباس‌ها و متعلقات مرده را رویش پهن كرده‌اند و گاهی برای حمل لباس‌های مرده دو اسب را زین می‌كنند. طبال طبل می‌زند و سنج‌زن او را همراهی می‌كند و زن‌ها كه به طور منظم پشت سر اسب‌ها در حركتند با آهنگ طبل انتهای گیسوان یا دستمال سر خود را تكان می‌دهند.
تا یك هفته عزاداری با طبل و سنج است و پس از به پایان آمدن این مدت، باید هر روز برای خواندن فاتحه بروند تا چهلم یا عید فرا برسد. آنگاه لباس سیاه از تن به در می‌كنند. بین مردم ایل بویراحمد مرسوم است كه شب اول روی قبر آتش روشن می‌كنند و یا چراغ فانوس می‌گذارند تا صبح بسوزد و از فردای آن، مردم پیرامون روستا گروه گروه جهت فاتحه‌خوانی به خانه صاحب عزا می‌آیند و این برنامه تا 40 روز به جز روزهای شنبه ادامه دارد. معمولاً افراد همراه خود پول، قند و چای یا گوسفندی برای كمك می‌برند.
روز چهلم ختم می‌گیرند و پس از آن، آمد و رفت خاتمه می‌یابد. پس از یك هفته بزرگان ایل به خانه متوفی می‌آیند، بعد از فاتحه خوانی و دلداری كسان متوفی، ریش آنان را می‌تراشند كه این مراسم را «ریش تراشونی» می‌گویند و لباس سیاه عزا را از تن آنان در آورده و لباس سفیدی بر تن آنان می‌پوشانند.
در مراسم شب سال نیز همه فامیل در خانه صاحب عزا گرد می‌آیند و از آنان پذیرایی می‌شود و طی این مدت در هر جمعه برای مرده خیرات می‌كنند. خیرات معمولاً عبارتست از : شربت، انجیر یا خرما. اما پیش از فرا رسیدن نوروز شیربرنج خیرات می‌كنند. اگر مرد خانواده بمیرد كه همسر و دختری داشته باشد، سعی می‌شود كه برادر شوهر یا شخص دیگری كه از نزدیكان پدری است با همسر مرحوم ازدواج كند.