برآورد هتروزیس و ترکیب پذیری در ذرت به روش تلاقی های دای آلل

از تلاقی های دای آلل کامل بین۱۰ اینبرد لاین ذرت برای برآورد پارامترهای ژنتیکی عملکرد، برخی از اجزای عملکرد و چند صفت دیگر استفاده شد. دورگ های اصلی و تلاقی های متقابل آنها ، در سال زراعی ۱۳۸۱ در یک طرح آماری لاتیس در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند.
تفاوت بین ژنوتیپ ها برای کلیه صفات در سطح احتمال ۱ در صد معنی دار بود. لذا با استفاده از مدل ۱ روش ۳ گریفینگ، اثر ژنوتیپ ها به اثرات ترکیب پذیری عمومی وخصوصی و نیز تلاقی های متقابل تفکیک گردید. واریانس های ترکیب پذیری عمومی و خصوصی و نیز اثر تلاقی های متقابل برای کلیه صفات در سطح احتمال ۱ درصد معنی دار شد. بر اساس پیشنهاد بیکر (۱۹۷۸) از نسبت ۲s۲gca / (۲s۲gca + s۲sca) برای تعیین اهمیت نسبی اثرات افزایشی و غیرافزایشی ژن ها استفاده شد.
این نسبت نشان داد که برای کلیه صفات مورد بررسی نقش اثر افزایشی ژن ها، بیشتر از اثر غیرافزایشی ژن ها می باشد. اثر ترکیب پذیری عمومی در اغلب والدها برای کلیه صفات معنی دار بود. اثرات ترکیب پذیری خصوصی دورگ ها بجز برای صفات عملکرد دانه و ارتفاع گیاه که در بیش از نیمی از دورگ ها معنی دار بود، در بقیه صفات برای تعداد کمی از دورگ ها معنی دارگردید. تقریبا بیش از ۵۰ درصد از دورگ ها در ارتباط با صفات مورد بررسی نسبت به والد برترشان هتروزیس نشان دادند.
بیشترین مقدار متوسط هتروزیس برای عملکرد دانه وکمترین آن برای تعداد ردیف دانه به دست آمد. صفت تعداد روز از کاشت تا ظهور ۵۰ در صد از گل های تاجی هتروزیس منفی نشان داد. گرچه کلیه صفات از توارث پذیری عمومی بالایی برخوردار بودند (۰.۸۵ تا ۰.۹۵)، ولی توارث پذیری خصوصی آنها نسبتا پایین و کمترین آن مربوط به تعداد ردیف دانه و پس از آن عملکرد دانه (به ترتیب ۰.۲۳ و ۰.۳۸) بود. بیشترین توارث پذیری خصوصی برای صفت تعداد روز از کاشت تا رسیدگی و به مقدار ۰.۷۴ به دست آمد.

عبدالحمید رضایی
بهمن یزدی صمدی
علی زالی عباس
عبدالمجید رضایی
علیرضا طالعی
حسن زینالی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی