قاچاق زنان، فاجعه جهان متمدن

بسیاری از زنان از دیرباز تاکنون، قربانیان خشونتی بوده‌اند که چه در نوع خانگی آن و چه بیرون از خانواده، به‌ویژه در جنگ‌های طولانی بشر غالباً رنگ و بویی جنسی داشته است. اگرچه امید به زنده ماندن زنان در نبردها بیش از دیگران بوده است، اما آنان غالباً مجبور بودند تن به اسارتی دهند که در آن هر گونه بهره‌کشی از سوی فاتحان جنگ، امری معمول و رایج بود. رسم به اسارت رفتن و به کنیزی کشاندن زنان در جنگ‌ها، میثاق نانوشته‌ای بود که در تمامی کشورهای جهان متناسب با آداب و فرهنگ هر کشور اجرا می‌شد. اما آیا در جهان پیشرفته و مدرن کنونی، شیوه برخورد با نیمی از جمعیت جهان، روند بهتری پیدا کرده است؟ امروز علی‌رغم ایجاد تحول در معادلات جهانی و مناسبات انسانی، بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند که قاچاق سازمان‌یافته زن در جهان، توسط گروه‌های مافیایی در حال تبدیل به تجارتی پر سود شده است که کم‌کم از لحاظ سودآوری در جایگاهی برتر از قاچاق اسلحه و موادمخدر قرار خواهد گرفت. بدیهی است، در هیچ قاموسی نمی‌توان عنوان «قاچاق» را برای انسان به‌کار برد، اما در جایی که زن به کالایی سودآور برای پر کردن جیب سوداگران تبدیل شود، تفاوتی ندارد که جنس قاچاق‌شده هرویین، اسلحه یا یک «زن» باشد.
این تجارت با وجود این‌که برای برخی، سودهای کلان به همراه دارد، اما برای کالای مورد تجارت چیزی جز خشونت، تحقیر و استثمار به همراه نداشته است. براساس گفته آگاهان، زنان را به چنین اسارتی درآوردن، مستلزم استفاده از خشونتی غیرقابل توصیف است؛ خشونتی که منجر به بی‌هویتی زن شده تا بتواند او را تحت نفوذ هویت کارفرما قرار دهد. این زنان بعد از گذراندن یک دوره سراسر خشن و غیرانسانی، دیگر حتا به فکر فرار هم نمی‌افتند و مطابق خواسته‌های کارفرمای خود تا زمانی که توان سوددهی دارند، بدون هیچ توقعی به ابزار دست آنها تبدیل می‌شوند. برخی معتقدند که چون بسیاری از این زنان به دنبال انگیزه‌های اقتصادی و گاه جاه‌طلبی‌های شخصی تن به این کار داده و مطابق میل خود به فرار از هر چه که دارند و ندارند، اقدام می‌کنند، نمی‌توان این عمل را در ارتباط با آنها قاچاق نامید، غافل از این‌که همان‌ها هم که خود خواسته در آرزوی رفتن، ثروتمند شدن، رهایی و... خود را در اختیار کارفرمایان قرار می‌دهند، به هیچ وجه نمی‌توانند میزان خشونت تحمیلی بر خود را حدس بزنند. تشکل‌های سازمان‌یافته در مکان‌های عمومی به کمین بسیاری از دختران کم‌سن و سالی که با مشکلات و کمبودهای فراوان مادی و معنوی روبه‌رو هستند، نشسته و با استفاده از روش‌های خاص و حرفه‌ای، طعمه‌های خود را به دام می‌کشانند و گاه چنان فریبشان می‌دهند که آنها به هیچ قیمتی حاضر به رهایی از دام گسترده‌شده در مقابل خود نیستند.
معمولاً قاچاق زنان از کشورهای فقیرتر به کشورهای غنی‌تر صورت می‌گیرد، برای مثال فعالان حقوق بشر در کشوری نظیر تاجیکستان از سیر رو به رشد قاچاق زنان و دختران تاجیک به کشورهای همسایه همچون پاکستان و کشورهای حوزه خلیج‌فارس اظهار نگرانی بسیار می‌‌کنند. هر چند براساس میزان اخبار و پرونده‌های به دست آمده در این زمینه، نمی‌توان ایران را در ردیف کشورهای اصلی مبدا، مقصد و یا حتا واسطه در خصوص قاچاق زنان گنجاند اما مسلم است که این تجارت شوم، می‌تواند ایران را با آسیب‌های اجتماعی فراوان و عواقب وحشتناک آن حتا در آینده‌ای نزدیک مواجه کند. بدیهی است که مساله مذکور به دلیل این‌که در هر صورت، این زنان بنا به عواملی خاص که ریشه در ابعاد روانی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... دارد، تن به چنین بهره‌کشی غیرانسانی داده و عزت نفس خویش را لگدمال می‌کنند، نیازمند تامل و موشکافی بسیاری است. بنابر گزارشات سازمان‌های دفاع از حقوق بشر، تقریباً در همه کشورها، عللی که باعث بروز این پدیده می‌شود، مشترک بوده و در آنها، فقر بیش از عوامل دیگر خودنمایی می‌کند. ایران مانند کشورهای حوزه بالکان و شرق اروپا یکی از مبادی مهم ترانزیت این تجارت به شمار نمی‌رود، اما با نگاه به اخباری که روزانه در مورد دستگیرشدگان مرتبط با این جرم منتشر می‌شود، متوجه می‌شویم که اخیراً خروج زنان اتباع ایرانی بدین منظور ابعاد تازه‌ای یافته است. به‌طور قطع سودهای کلانی که از طریق تجارت زنان نصیب گروه‌های مافیایی می‌شود، محرکی قوی برای دست یازیدن و گسترش این پدیده است. اگر مسوولان با قاطعیتی همراه با عقلانیت به این پدیده شوم بنگرند، اگر قوانین کارآمدتری به همراه ضمانت‌های اجرایی و پشتوانه‌های قوی در این زمینه به تصویب رسیده و اجرا شود، اگر عملکرد نهادهای بین‌المللی و سازمان‌های مختلف حقوق بشر با قاطعیت همراه شود و خلاصه اگر کارفرمایان این معامله یک‌طرفه، عواقب مرگباری برای چنین تجارتی پیش روی خود ببینند، شاید بتوان شاهد برخورد موثر با این پدیده شوم اجتماعی و در نتیجه توقف آن بود.
تجارت به این شیوه، نه‌تنها در شرع مبین اسلام به‌شدت مذموم است، بلکه به لحاظ برخی دیدگاه‌ها، وجهه بین‌المللی ایران را به‌خصوص در میان کشورهای همسایه و حاشیه خلیج فارس زیر سوال می‌برد، از این رو برخورد با آن علاوه بر همکاری بیشتر نهادهای قانونی نظارتی و قضایی، تلاش مضاعف وزارت خارجه را در ارجاع زنانی که قابل بازگشت هستند، طلب می‌کند.

منبع : روزنامه تحلیل روز