ادویه یا سم؟

سال‌هاست ایمنی و سلامت افزودنی‌های غذایی از رنگ‌های خوراکی گرفته تا شیرین‌کننده‌های مصنوعی زیر سؤال رفته است.
با اینکه محققان اعلام کرده‌اند که جای نگرانی وجود ندارد و میزان مواد تهدیدکننده سلامت در اغلب غذاهای ما بسیار ناچیز است، اما سال‌ها و حتی چندین دهه طول می‌کشد تا حقیقت، خود را نشان دهد و هیچ وقت نمی‌توان کاملا مطمئن بود. این مقاله با توجه به جدیدترین تحقیقات، اطلاعاتی درباره۵ مورد از متداول‌ترین و پرمصرف‌ترین افزودنی‌های غذایی که اتفاقا بحث‌برانگیزترین هم هستند به شما ارائه می‌کند.
● رنگ‌های مصنوعی
رنگ‌هایی شیمیایی‌ای هستند که به خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها اضافه می‌شوند. بسیاری از مواد غذایی عمل آوری شده، نوشیدنی‌ها و چاشنی‌ها، حاوی این رنگ‌ها هستند.
کم‌اهمیت‌ترین علت بحث‌برانگیز بودن رنگ‌های مصنوعی این است که دانشمندان احتمال می‌دهند باعث بیش‌فعالی کودکان شوند. همچنین این تصور وجود دارد که رنگ زرد شماره ۵ باعث تشدید علائم آسم می‌شود. این گذشته از تحقیقاتی است که نشان می‌دهد برخی از این رنگ‌ها باعث بروز سرطان در موش‌های آزمایشگاهی می‌شود. در سال ۲۰۰۷ مطالعه‌ای در کشور انگلستان که در نشریه لانست منتشر شد نشان داد که مصرف رنگ‌های مصنوعی و مواد نگهدارنده در غذا باعث افزایش بیش فعالی در کودکان می‌شود.
● مونو سدیم گلوتامات
ظاهر این ماده شبیه کریستال‌های نمک یا شکر است و به‌ خودی خود مزه ندارد اما سایر مزه‌ها را افزایش داده و طعم خوبی به‌وجود می‌آورد. سیب زمینی، سویا و خزه‌دریایی از موادی هستند که به‌طور طبیعی حاوی گلوتامات هستند. بعضی دانشمندان معتقدند که گلوتامات پنجمین طعمی است که علاوه بر شوری، شیرینی، ترشی و تلخی حس می‌شود.
مونوسدیم گلوتامات به‌عنوان افزودنی در بسیاری از خوراکی‌ها استفاده می‌شود. بسیاری از مردم نسبت به این ماده واکنش بدی نشان می‌دهند و از آن به‌عنوان سندرم رستوران چینی یاد می‌کنند و مدعی‌اند بعد از مصرف غذای چینی احساس ناخوشی می‌کنند. تنها راه چاره آن است که این افراد از مصرف آن اجتناب کنند. روی برچسب خوراکی‌ها این ماده با همان نام اختصاری یا تحت عنوان پروتئین هیدرولیزشده سویا و یا مخمر اتولیز شده ذکر می‌شود.
● آسپارتام
یک شیرین‌کننده مصنوعی است و از زمانی که در سال ۱۹۸۱ به صنایع غذایی راه باز کرده نگرانی‌هایی را برای سلامت انسان به همراه داشته است. جدیدترین مورد که باعث نگرانی شده است احتمال بروز سرطان در پی مصرف این ماده است. گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد آسپارتام باعث تشنج، سردرد، اختلالات خلقی و کاهش عملکرد ذهنی می‌شود. در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۵ انجام شده مواردی از لوسمی و لنفوم (نوعی سرطان خون ) در موش‌ها در پی مصرف این ماده گزارش شده است. حتی در مطالعه‌ای که در سال ۱۹۹۶ انجام شد افزایش میزان تومور مغزی را در آمریکا به آن نسبت دادند.
مطالعات زیادی روی انسان و موش انجام شده تا تاثیرات احتمالی آسپارتام بررسی شود. عمده این مطالعات نشان می‌دهد مواردی مثل سردرد، تشنج، مشکلات ذهنی و هیجانی در اثر مصرف آسپارتام رخ نمی‌دهد حتی اگر دوز آن چندین برابر بالاتراز مصرف معمولی باشد. مطالعات گسترده همه گیر شناسی رابطه‌ای بین این ماده و سرطان نشان نمی‌دهد.
در یک مطالعه که روی ۵۰۰ نفر و با مسئولیت مؤسسه ملی سرطان انجام شد افرادی که نوشیدنی‌های حاوی آسپارتام مصرف می‌کردند با آنهایی که مصرف نمی‌کردند مقایسه شدند. در افرادی که حتی مقادیر زیادی نوشیدنی حاوی آسپارتام مصرف می‌کردند خطر لنفوم، لوسمی و تومور مغزی افزایش نیافت. دکتر براکت سخنگوی انجمن تولید‌کنندگان خواربار در واشنگتن معتقد است که سه دهه تحقیقات نشان داده مصرف آسپارتام ایمن است و امروزه در بیش از ۱۰۰ کشور جهان مصرف آن مورد تایید قرار گرفته است. ضمنا سازمان دارو و غذای آمریکا امنیت آسپارتام را طی دوره ۲۳ ساله، ۲۶ بار تایید کرده که آخرین آن در سال ۲۰۰۷ بوده است.
● بنزوات سدیم
این افزودنی غذایی به‌صورت نگهدارنده مصرف می‌شود و در بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌های عمل آوری شده به‌کار می‌رود. این شک وجود داشت که این ماده باعث بیش فعالی در کودکان می‌شود. ممکن است بنزوات سدیم به‌کار رفته در بعضی نوشیدنی‌ها با ویتامین «ث» افزوده‌شده واکنش نشان دهد و بنزن تولید کند که یک ماده سرطان‌زاست.
در سال ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ سازمان دارو و غذای آمریکا نمونه‌هایی را از تقریبا ۲۰۰ نوشیدنی که در فروشگاه‌های مختلف وجود داشته و حاوی این ماده و ویتامین ث بودند مورد بررسی قرار داد. ۴ نوشیدنی حاوی مقادیری بنزن ورای استانداردهای مربوطه بودند که بعدها اصلاح شدند. این ماده روی برچسب مواد خوراکی تحت همین نام قید می‌شود.
● نیترات سدیم
این ماده افزودنی در گوشت به‌کار می‌رود و در سوسیس و گوشت‌های کنسروی مصرف دارد. این تئوری وجود دارد که نیترات سدیم اگر زیاده از حد مصرف شود باعث سرطان معده می‌شود. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این ماده عامل موارد بسیاری از سرطان‌های معده بوده است.
از بعد از حدود سال ۱۹۳۰ در کشور آمریکا مردم مصرف گوشت تازه را افزایش و مصرف گوشت‌های عمل آوری شده را کاهش دادند. ضمنا تولید‌کنندگان صنایع غذایی مصرف آن‌ را در فرآورده‌های گوشتی کمتر کردند. بعد از این اقدامات مرگ و میر ناشی از سرطان معده به‌طور چشمگیری کاهش یافت. البته هنوز در مورد مصرف این ماده جای سؤال و بحث بسیار است. نیترات سدیم تحت همین نام روی برچسب غذایی قید می‌شود.

فرشته آل علی

منبع : روزنامه همشهری