تاریخ ایوبیان (مفرج الکروب فی اخبار بنی ایوب) (541 ـ 568 هـق)

نویسنده : ابن‌واصل - محمدبن‌سالم
مترجم : اتابکی - پرویز
مصحح : شیال - جمال‌الدین
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۳/۰۲/۲۸
رده دیویی : ۹۶۲.۰۲
قطع : وزیری
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۴۵۶
نوع اثر : ترجمه
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : ۹۵ DT/۸/ف‌لا۲م۷۰۴۱
نوبت چاپ : ۱
شماره مجلد : ۱
تیراژ : ۱۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۴۴۵-۴۷۲-۳

'تاریخ ایوبیان' ترجمه کتاب 'مفرج الکروب فی اخبار بنی ایوب' تالیف 'جمال الدین محمد سالم بن و اصل' است. این کتاب, تک نگاری مفصلی درباره سلسله کرد ایرانی تبار ایوبیان است. مولف که خود شاهد و ناظر بخشی از تاریخ ایوبیان بوده و به ویژه جنگ‌های صلیبی را درک کرده, علاوه بر مشاهدات و مسموعات خود, از کتاب‌های تاریخی قبل از خود همچون 'الکامل' اثر 'ابن اثیر', 'البرق الشافعی' نوشته 'عماد کاتب' و 'الروضتین' تالیف 'ابوشامه' استفاده کرده است. جلد چهارم این اثر که به دلیل اشتمال بر اوضاع و احوال تاریخی ایران به هنگام هجوم مغول از اهمیت بیشتری برخوردار بود, در سال 1369 به فارسی ترجمه و منتشر شد. پس از آن, ترجمه فارسی جلد پنجم نیز در سال 1375 به چاپ رسید. اینک ترجمه فارسی مجموعه پنج جلدی (سه جلد نخست: چاپ اول و جلدهای چهارم و پنجم: چاپ دوم) با هم عرضه شده است. گفتنی است سه جلد اول متن اصلی توسط دکتر جمال الدین شیال تصحیح و در دانشگاه قاره منتشر شده است. جلدهای چهارم و پنجم نیز به تصحیح دکتر حسنین محمد ربیع (رئیس دانشکده ادبیات دانشگاه قاهره و توسط همان دانشگاه به چاپ رسیده و جلدهای ششم و هفتم نیز از جانب وی در دست تصحیح است. از ویژگی‌های مهم کتاب این است که تمام آن صرفا به تاریخ ایوبیان از آغاز تا پایان حکمرانی آن سلسله اختصاص دارد و اگر به مناسبت روابط فی مابین ـ از صلح و جنگ و سرپرستی و اتابکی یا مالک و مملوکی و انعقاد پیمان‌های سیاسی و نظامی و عقود زناشویی و جز آن از دیگر خاندان‌ها, چون اتابکان در صدور ممالیک در پایان عهد ایوبی, و نیز از خوارزمشاهیان و عباسیان و ناظمیان و صلیبیان و مغولان سخن گفته است ـ این همه بر محور خاندان ایوبی و داد و ستدها و جنگ و آشتی‌ها و مددخواهی‌های ایوبیان به ویژه در جنگ‌های صلیبی, از ملوک و سلاطین مسلمان دور می‌زند. کتاب به شیوه سالنامه نگاری تالیف شده و در آن, به ترتیب و توالی سنوات, حوادث مهم ذکر می‌شود. جلد اول با ذکر نسب ایوبیان, ذکر آغاز کار نجم الدین ایوب و برادرش اسدالدین شیرکوه آغاز می‌گردد؛ سپس به ترتیب, حوادث سال‌های 476 هـ ق تا 569 هـ ق بازگو می‌شود. بخش اصلی و عمده حوادث را, تاریخ سیاسی, لشکرکشی‌ها فتوحات, پیروزی‌ها و شکست‌ها و پی‌آمدهای آنها و جا به جایی قدرت تشکیل می‌دهد. در پایان جلد اول فهرست منابع, شرح اعلام, شرح اماکن و نمایه اعلام و اماکن آمده است. در جلد دوم حوادث سال‌های 570 تا 589 هـ ق نقل شده است. جلد سوم در برگیرنده وقایع سال‌های 590 تا 614 هـ ق است, جلد چهارم, سال‌های 615 تا 628 هـ ق و جلد پنجم سنوات 629 تا 645 را شامل می‌شود.