بستنی، شادی‌ می‌آورد

میوه و آبمیوهای یخ‌زده، هزاران سال پیش انواع ابتدایی و تکامل نیافته بستنی بودند که به عنوان میان‌وعده و دسرهای خوش‌طعم در روزهای گرم مصرف می‌شدند.
با گذشت زمان، شیوه تهیه بستنی‌ها تغییر کرد و با اضافه شدن ترکیباتی مانند شیر، خامه و شکر، این ماده غذایی به میان‌وعده‌ای پرطرفدار بویژه در میان کودکان تبدیل شد.
در حال حاضر کمتر کسی است که بستنی را در روزهای گرم تابستان در رژیم غذایی روزانه خود قرار ندهد و از خوردن این محصول لبنی منجمد در طعم‌های مختلف، شکلاتی، وانیلی، میوه‌ای، کارامل و ... چشم‌پوشی کند. علاقه به مصرف بستنی در میان کودکان بیشتر از سایر افراد است تا جایی که برخی کودکان، بستنی را جایگزین وعده‌های غذایی اصلی خود قرار می‌دهند. معدود افرادی نیز با حذف این ماده غذایی منجمد از رژیم غذایی خود، به دنبال کاهش وزن و پیشگیری از ایجاد عوارض ناشی از این ماده غذایی هستند.
● ترکیبات اولیه
دکتر ناصر رجب‌زاده، متخصص صنایع غذایی در خصوص تهیه بستنی و مواد تشکیل‌دهنده این ماده غذایی می‌گوید: شیر، شکر، خامه، چربی‌های حیوانی یا نباتی، طعم‌دهنده‌ها و رنگ‌های مجاز خوراکی، اصلی‌ترین موادی است که در ساخت انواع بستنی بکار می‌رود.
این متخصص اضافه می‌کند: احتمال انتقال میکروب در فرآیند تهیه بستنی‌هایی که در کارخانجات معتبر تولید می‌شوند، وجود ندارد. از طرف دیگر رنگ‌های بکار رفته در تولید انواع بستنی‌های میوه‌ای یا یخی مجاز و خوراکی بوده و میزان ترکیبات شیمیایی بکار رفته در آنها کنترل شده است.
متخصصان، مصرف انواع بستنی را که در کارخانجات غیرمعتبر یا به صورت دستی تهیه می‌شوند، توصیه نمی‌کنند و معتقدند، بستنی‌هایی که در ترکیبات اولیه آنها از رنگ‌ها و افزودنی‌های غیرمجاز استفاده شده یا فرآیند پاستوریزه و هموژنیزه شدن روی آنها صورت نمی‌گیرد ممکن است در برخی افراد بویژه کودکان و سالمندان باعث ایجاد مسمومیت و عوارض ناشی از آن شود.
دکتر احمدرضا درستی مطلق، متخصص تغذیه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، مصرف انواع بستنی با طعم و رنگ و بوی غیرطبیعی که به روش غیربهداشتی تهیه می‌شوند را توصیه نمی‌کند و معتقد است، استفاده از شیرهای غیرپاستوریزه در تهیه بستنی می‌تواند احتمال ابتلا به تب مالت را افزایش دهد.
به عقیده دکتر درستی، میکروب بروسلا در بستنی‌های غیربهداشتی می‌تواند باعث ایجاد عوارضی مانند تب، کاهش وزن و ضعف عمومی بدن شود.
مریم یزدان‌پناهی، کارشناس تغذیه با تأیید امکان انتقال بیماری از طریق مصرف بستنی‌های غیربهداشتی می‌گوید: انواع شیری بستنی که در کارخانجات با نظارت وزارت بهداشت تهیه می‌شوند، مناسب‌ترین نوع بستنی محسوب شده و می‌تواند به عنوان میان وعده غذایی مناسب مصرف شود، اما بستنی‌هایی که در محیط‌های آلوده و بدون اعمال فرآیندهای میکروب‌زدایی مانند پاستوریزه یا هموژنیزه کردن تهیه می‌شوند، قابلیت انتقال میکروب و ایجاد مسمومیت را داشته و مصرف انواع یخی و میوه‌ای آن در افراد بویژه در کودکان سبب ایجاد عوارضی مانند سردرد، کاهش تمرکز در یادگیری و علائم مسمومیت مانند تهوع، استفراغ و اسهال می‌شود.
این کارشناس، شکر و چربی‌های نباتی و حیوانی موجود در انواع بستنی را یکی از عوامل افزایش احتمال ابتلا به چاقی و ایجاد سیری کاذب در کودکان معرفی می‌کند و معتقد است: اگر چه بستنی می‌تواند به عنوان یک میان وعده غذایی سالم در رژیم غذایی روزانه افراد قرار گیرد، اما باید توجه داشت این محصول لبنی با وجود داشتن ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و مواد معدنی مفید مانند کلسیم، نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای گروه لبنیات محسوب شود و تأمین‌کننده میزان کلسیم مصرفی روزانه افراد نخواهد بود.
دکتر احمدرضا درستی مطلق، رئیس انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی نیز انواع بستنی را به دلیل داشتن مقادیر زیاد شکر و چربی‌ به همراه طعم‌دهنده‌ها و نگهدارنده‌های شیمیایی جایگزین مناسبی برای مواد غذایی لبنی نمی‌داند و معتقد است: انواع بستنی‌های شیری پاستوریزه با افزودن میوه‌های رنگارنگ مانند آناناس، موز، توت‌فرنگی و... می‌تواند عاملی برای تشویق کودکان به مصرف محصولات لبنی باشد، اما مصرف بیش از حد این ماده غذایی تا جایی که با ایجاد سیری منجر به کاهش اشتهای فرد بویژه کودک شود، عوارض متعددی را مانند ابتلا به اضافه‌وزن و کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی ایجاد خواهد کرد.
● ارزش غذایی
ارزش غذایی انواع بستنی با توجه به ترکیبات و مواد اولیه بکار رفته در آن متفاوت است. بطور کلی بستنی‌هایی که تهیه آنها برپایه استفاده از مواد لبنی مانند شیر و خامه، میوه‌های طبیعی و شکلات‌های خالص تهیه می‌شود، ارزش غذایی بیشتری در مقایسه با انواع دیگر آن دارد.
محققان، انواع بستنی را منبع غذایی مناسبی برای ایجاد شادی و دستیابی به احساس نشاط در افراد معرفی می‌کنند. مطابق با تحقیقات انجام شده، بستنی‌های شیری که در تهیه آنها از شکلات، دانه‌های روغنی و میوه‌های طبیعی استفاده می‌شود، با افزایش ناقل شیمیایی سروتونین، از ابتلا به افسردگی پیشگیری کرده و شادی بخش هستند.
کلسیم موجود در بستنی باعث افزایش ارزش غذایی این ماده می‌شود. تهیه بستنی‌های خانگی با مواد اولیه مانند شیر، ماست و میوه‌های طبیعی به‌عنوان یک ماده غذایی ارزشمند و سرشار از ویتامین‌های «آ»« ب» «ث» و مواد معدنی نظیر کلسیم، فسفر و پتاسیم محسوب می‌شود.
استفاده از انواع شکلات تلخ و تصفیه نشده در تهیه بستنی علاوه بر تأمین انرژی به حفظ سلامتی افراد کمک می‌کند. شکلات به‌دلیل دشتن آنتی اکسیدان‌های مفید مانند فلاونوئید از ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان، کلسترول بالا و فشار خون جلوگیری می‌کند.
● بستنی‌های تهیه شده از ماست منجمد
کم چرب، از ارزش غذایی بالایی برخوردار بوده و احتمال تجمع باکتری و میکروب و انتقال بیماری از طریق آنها کمتر است.
مطابق با تحقیقات انجام شده، قراردادن بستنی تهیه شده از ماست منجمد، شیر و میوه‌های طبیعی مانند توت فرنگی، آناناس، شا‌توت، موز و ... در رژیم غذایی روزانه بویژه رژیم غذایی کودکان، احتمال ابتلا به سرطان مثانه، سندرم اختلالات گوارشی، عفونت‌های ادراری و ایجاد اگزمای پوستی در کودکان را کاهش داده و باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. آنزیم‌های موجود در ماست‌های منجمد به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک کرده و از مناسب‌ترین منابع غذایی برای افرادی که فاقد آنزیم هضم و جذب لاکتوز شیر هستند، به شمار می‌رود.
● میان وعده‌ای خوش طعم
سه چهارم فنجان شا‌توت یا توت‌فرنگی منجمد را با نصف قاشق غذاخوری عصاره بادام، نصف قاشق غذاخوری شکر، یک فنجان ماست کم چرب منجمد و مقداری یخ را در مخلوط کن ریخته و پس از به‌دست آمدن ترکیبی یکنواخت به آن یک یا دو قاشق غذاخوری پودر کاکائو اضافه کرده و اجازه دهید تا به مدت یک دقیقه دیگر مواد بخوبی با یکدیگر ترکیب شوند. این بستنی حاوی ۲۲۳ کالری، ۳۸۶ میلی‌گرم کلسیم، سه گرم فیبر و ۲۵ میلی‌گرم پتاسیم است.
به‌عقیده متخصصان تغذیه، امروزه در کشورهای مختلف دنیا مانند چین، ژاپن و کشورهای غربی، انواع بستنی با کالری کمتر و غنی شده از انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی به عنوان مکمل غذایی ارزشمند عرضه می‌شود.
تهیه بستنی از سبزیجات و مواد پروتئینی مانند ماهی که در برخی کشورها رایج است و در فرآیند تولید آنها از اسانس، شکر و چربی کمتری استفاده می‌شود، علاوه بر تأمین ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز بدن افراد از ابتلا به اضافه وزن پیشگیری خواهد کرد و برای بیماران قلبی و عروقی و دیابتی نیز قابل مصرف خواهد بود.

مهتاب محمدی

منبع : روزنامه ایران