کابوس بازار نفت پایانی ندارد

این درحالی است كه در اثر سیاست های تنظیم جمعیت نرخ رشد جمعیت جهان به خصوص كشورهای صنعتی و پیشرفته اندكی تعدیل پیدا كرده است.پس روشن است كه تقاضای بالای نفت به عنوان اصلی ترین و ارزشمندترین منبع انرژی جهان به دلیل صنعتی شدن و توسعه اقتصادی كشورهای پهناور آسیایی است.كشورهایی كه تا چندی پیش در زمره كشورهای مصرف كننده جهان بودند و در حال حاضر با افزایش استفاده از تكنولوژی های روز دنیا و بهره گیری از علوم و فنون مختلف توانسته اند گام به گام به عرصه های صنعتی جهان نزدیك تر شوند و اقتصادی پویا و رشد یافته را تجربه كنند. در سال ۲۰۰۴ میلادی سطح تقاضای نفت در بازارهای جهانی به حداكثر سطح ممكن خود رسید. بسیاری از سال ۲۰۰۴ به عنوان كابوس بازار نفت یاد می كنند و عقیده دارند عدم تعادل در بازار عرضه و تقاضای نفت به دلیل رشد بیش از حد مصرف درآمریكا و چین باعث شد تا این سال در تاریخ نفتی جهان ثبت شود. علاوه بر آن ارتقای قیمت نفت و رسیدن آن به مرز ۵۰ دلار نیز باعث هولناك تر شدن این كابوس شد و بسیاری از پژوهشگران و اقتصاد دانان را بر آن داشت تا برای بازگرداندن تعادل نسبی به این بازار به سراغ جزوات علمی و تاریخچه این صنعت روند. اما به نظر می رسد تنها خود بازار است كه می تواند مشكلش را حل كند. در سال ۱۹۹۸ میلادی ۴۰ درصد از انرژی مصرفی جهان از نفت تامین می شد و ۲۳ درصد انرژی با كمك سوخت زغال سنگ در اختیار جهانیان قرار می گرفت. بنابراین تحولات بازار نفت كه اصلی ترین منبع تامین انرژی جهان است و تصمیمات كشورهای عضو اوپك نقش بسیار چشمگیری در عرصه های مختلف صنعت و اقتصاد جهان ایفا می كند؛ برآورد می شود تا چند سال آینده سطح تولید نفت در حوزه های نفتی شمال آمریكا تنزل یابد. در حالی كه حوزه های موجود در دیگر نقاط این قاره پهناور پتانسیل لازم برای ارتقا سطح تولید خود را دارند. پژوهشگران برآورد می كنند سطح تولید نفت در جهان در سال ۲۰۱۰ میلادی به حداكثر سطح ممكن خود می رسد و از آن پس عرضه، روندی كاهشی را طی خواهد كرد. در صورت تحقق این پیش بینی تا سال ۲۰۲۵ میلادی ۸۰ درصد از كل منابع نفتی جهان مورد استفاده قرار گرفته است و جهان می تواند تنها ۲۰ درصد از كل ذخایر برای آیندگان به ارمغان بگذارد. گفته می شود با توجه به نرخ بالای رشد اقتصادی جهان و صنعتی شدن كشورهای مختلف، سطح تقاضای این منبع عظیم انرژی در سال ۲۰۰۵ میلادی نسبت به سال پیش از آن افزایش خواهد یافت. البته در صورتی كه آمریكا گازطبیعی موجود در حوزه های خود را استخراج كند و آن را جایگزین نفت در برخی از صنایع نماید؛ خواهد توانست در این وادی پرتلاطم به سلامت به مقصد برسد. پژوهش ها نشان می دهد حوزه های گازطبیعی به طور ناعادلانه در بخش های مختلف جهان توزیع شده اند؛ بنابراین اغلب كشورها از این منبع بی بهره اند و تنها در صورتی می توانند از آن استفاده نمایند كه با برقراری رابطه تجاری با یك كشور تولیدكننده، گازطبیعی مورد نیازشان را به كشور خود وارد نمایند. در حال حاضر سهم اعظم گازطبیعی جهان در كشورهای آمریكا و روسیه است. گفته می شود حجم ذخایر موجود در ایالات متحده آمریكا ۱۱۰۲ فوت مكعب است؛ كه در صورت رشد ۸/۱ درصدی سطح تولید تا پایان سال ۲۰۱۰ میلادی تا ۴۲ سال آینده كل ذخایر جهان به پایان می رسند. اما آیا با توجه به موارد مصرف متعدد نفت به عنوان اصلی ترین منبع انرژی در جهان و تحولات گوناگونی كه در عرصه اقتصاد و صنعت دنیا اتفاق افتاده است، قیمت كنونی نفت، بیش از حد بالاست؟ در حال حاضر نفت و فرآورده های نفتی در تمامی صنایع فعال در كشورهای جهان مورد استفاده قرار می گیرند. از نفت در صنعت تولید لوازم آرایشی، مواد غذایی، پلاستیك سازی، تولید وسایل نقاشی و قطعات اتومبیل استفاده می شود و هریك با قیمت گزافی در بازار مصرف به فروش می رسد. پژوهشگران با توجه به قیمت محصولات تولید شده با كمك نفت می گویند: در حال حاضر قیمت نفت در جهان در سطح قابل قبولی قرار دارد و دست اندركاران صنعت نفت از این عرصه سود چندانی به دست نمی آورند. البته در صورتی كه در سال های آتی دیگر منابع هیدروژنی انرژی نیز مورد استفاده قرار گیرند قیمت نفت باز هم افزایش می یابد. زیرا هر یك ازمنابع تولیدی از قبیل هیدرید متان خود می توانند با عنوان یك منبع ارزشمند باشند؛ پس باعث رشد ارزش نفت خواهند شد. علاوه بر آن استخراج نفت احتیاج به سرمایه گذاری كلانی دارد. كسانی كه تصمیم به حفاری یك حوزه و استخراج نفت از آن می گیرند باید به انواع تكنولوژی های روز دنیا مجهز باشند و به علوم و فنون آگاهی كامل داشته باشند. بی تردید برخورداری از تمامی امكانات، مستلزم پرداخت هزینه مازاد برای نفت تولیدی است تا بتوان از درآمد حاصل، فروش هزینه تولید را تامین كرد. پژوهشگران براین باورند كسانی كه قیمت نفت را غیرمنصفانه قلمداد می كنند؛ افرادی هستند كه از بازار نفت، زیرساخت های مورد نیاز این بازار و نقش این منبع انرژی اطلاع دقیقی ندارند پس نمی توان به نظریه آنها استناد كرد.
منبع: تجهیزات صنعت نفت، مونا مشهدی رجبی، شماره پانزدهم، بهمن ۱۳۸۳

منبع : نمایشگاه بین‌المللی