آبان ماه مهم اصلاح طلبان

سخنان اخیر سیدمحمد خاتمی، خصوصاً درباب اختیارات ناچیز رئیس‌جمهور و این‌که اگر کسی می‌تواند با این وضعیت و این اختیارات کشور را اداره کند، یا علی به میدان بیاید و ما نیز به حمایتش برمی‌خیزیم، باعث واکنش‌های درون‌جناحی و البته زیرپوستی در جبهه اصلاحات شد.
اگرچه این روزها برخی از اصلاح‌طلبان تلاش می‌کنند اخم خود را در مواجهه به سیدخندان اصلاحات، پنهان کنند و او را نه وادار که ملزم به شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری کنند، امّا دو گروهی که مدافع و بلکه مبلغ خاتمی برای شرکت در این دوره انتخابات هستند و خاتمی را تنها گزینه و البته بهترین گزینه انتخابات می‌دانند، به صرافت افتاده‌اند تا در فرصت باقی‌مانده، وضعیت را به گونه‌ای رقم بزنند تا خاتمی عدم تمایل خود را به شرکت در انتخابات، علنی‌تر از این نکند. از همین زاویه است که آبان ماه، ماه مهمی برای اصلاح‌طلبان مدافع خاتمی قلمداد می‌شود.
چراکه در این ماه او قرار است نظرش را درباره آمدن یا نیامدن خود علناً اعلام کند. آنچنان که اگر بگوید «نمی‌آید»، این ماراتن نفس‌گیری که در دعوت و خواهش از او صورت گرفته بود، پایان می‌یابد و اگر بگوید «می‌آید» خون تازه‌ای در رگ‌های هواداران حزبی و غیرحزبی خود تزریق می‌کند. البته در این میان گزینه دیگری نیز متصور است و آن این‌که سید اصلاحات همچون دیگر برهه‌های حساس، سخن نگوید تا آبان به سرآید و آذر و از آن پس دی و بهمن و اسفند فرا رسند. که یعنی «آمده‌ام و ایستاده‌ام.» به باور برخی از علاقه‌مندان خاتمی، سکوت او و عدم اعلام کاندیداتوری در آبان ماه، به منزله این است که کارهای تبلیغاتی، این بار، از سوی دو گروه هوادار او – مشارکت و مجاهدین انقلاب – جدی و پرفشار آغاز شود. پس آبان، ماه مهمی است. هم برای خاتمی و هوادارانش، هم برای رقبای او و البته اصولگرایانی که چشم به «بازی خاتمی» دوخته‌اند تا تصمیم خود را نهایی کنند، بیایند یا نیایند.
در این میان البته اتفاقات ریز و درشت دیگری نیز در جریان است. جلسات کم‌تعداد و پر تعداد دیگری نیز برگزار می‌شود که هر کدام خط و ربط مشخصی را دنبال می‌کنند. چه جلسه درونی از باب این‌که اگر خاتمی نیامد «چه باید کرد» و چه جلساتی که رقبای درون‌گروهی خاتمی، برای خود آغاز و البته دنبال می‌کنند و ترجیح می‌دهند «فعلا» مسکوت بماند تا بعد که یک شوک خبری به جامعه سیاسی بدهند.
شاید از همین زاویه است که این روزها جلسات مجمع روحانیون رنگ و بویی دیگر گرفته است و در کارگروهی که تشکیل شده، طرحی برای رسیدن به یک نامزد واحد بررسی و گویا نهایی و تقدیم شورای ائتلاف اصلاح‌طلبان شده است. بدین‌ترتیب، فارغ از آمدن یا نیامدن خاتمی اصلاح‌طلبان اولین قدم را برای اجرایی شدن «شورای حکمیت» برداشتند.
براساس آنچه تاکنون مشخص شده است، این شورا قرار است نامزد نهایی اصلاح‌طلبان را در بهمن ماه و نهایتاً تا اواسط اسفند ماه به عموم اصلاح‌طلبان و جامعه ایران معرفی کند. شورای حکمیت، طرحی بود که مهدی کروبی در منزل اسحاق جهانگیری و در حاشیه یک افطاری ارائه کرد. بر مبنای آنچه که او در جمع اندک چند اصلاح‌طلب بیان کرد، احزاب و گروه‌های سیاسی نامزدهای خود را معرفی کنند. آنها به میدان بیایند و رقابت و سفرهای انتخاباتی خود را آغاز و نهایتاً براساس یک مکانیزم و توسط شورای حکمیت در بهمن ماه، نامزدی که توانست بیشترین آرا و نظرات را از آن خود کند، در صحنه بماند و دیگران به نفع او کنار بروند. کروبی در آن جلسه حتی گفت که اگر این فرآیند به ضرر خود او نیز بود، نتیجه را می‌پذیرد.
از آن پس حسین مرعشی، سخنگوی کارگزاران دست به‌کار شد تا طرح پیشین خود را براساس آنچه کروبی گفته بود، از نو طراحی کند، چرا که طرح کروبی با استقبال عموم اصلاح‌طلبان روبرو شد. آنچه که حسین مرعشی طراحی کرد، در جلسه کارگروه مجمع روحانیون ارایه شد. در این کارگروه مصطفی تاج‌زاده از جبهه مشارکت، مجید انصاری از مجمع روحانیون، مرعشی از کارگزاران، محمد سلامتی از مجاهدین انقلاب، کیانوش گرامی‌مقدم از اعتماد ملی و محمدعلی حاضری از انجمن مدرسان دانشگاه‌ها حضور دارند. طرح مرعشی پس از بررسی در جلسات این کارگروه، اکنون در یک بسته، به شورای ائتلاف پیشنهاد شده است. براساس این طرح «شورای حکمیت» نظر نهایی را اعلام می‌کند.
جزییات این طرح البته در نوع خود جالب و بدیع است، زیرا اگرچه قرار است این مکانیزم در انتخابات، آزمایش خود را پس بدهد، اما از قرار معلوم هدف نه انتخابات ریاست‌جمهوری این دوره که تمام انتخابات پیش روست. اکنون بر اساس این طرح، لازم است در ابتدا ۶ حزب موثر سیاسی اصلاح‌طلب کنار یکدیگر بنشینند و یک هیات موسس را تشکیل بدهند. در واقع، مجمع روحانیون مبارز، اعتماد ملی، مشارکت، مجاهدین انقلاب، کارگزاران سازندگی و حزب اسلامی کار، احزاب شش‌گانه‌ای هستند که به عنوان «هیات موسس» شناخته می‌شوند.
آنها پس از نشست درونی، در اولین قدم «شورای عالی» را انتخاب و اعضای آن را اعلام می‌کنند. اما شورای عالی چگونه انتخاب می‌شود و اعضای آن چه کسانی هستند؟ بنا بر آنچه این طرح پیش‌بینی کرده است، هر کدام از احزاب هیات موسس باید سه نامزد جهت شرکت در شورای عالی اعلام کنند. بدین ترتیب در قدم اول شورای عالی با ۱۸ نامزد به نمایندگی از ۶ حزبی که نامشان در بالا رفت، تشکیل می‌شود. همزمان با این طرح از دیگر گروه‌ها، تشکل‌های اقماری و احزاب اصلاح‌طلب نیز که عضو گروه‌های ۱۸گانه دوم خرداد هستند، ‌خواسته می‌شود هر کدام، یک نامزد معرفی کنند. آن ۱۸ نفر در کنار ۱۸ نماینده دیگر گروه‌های دوم خردادی، شورای عالی را تشکیل می‌دهند و این شورا با ۳۶ عضو رسما کار خود را برای تعیین شورای حکمیت آغاز می‌کند.
پس از این اقدام، ۳۶ نماینده اصلاح‌طلب با تشکیل جلسات مختلف و معین، طی یک زمان مشخص اعضای شورای حکمیت را اعلام می‌کنند. کسانی که برای شورای حکمیت معرفی می‌شوند باید حتما دارای امتیازات و وجوه مشخصی باشند. کسانی مانند میرحسین موسوی،حجت‌الاسلام عبدالله نوری، حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی و چند نفر دیگر که از شخصیت‌های مبرز و مورد احترام تمام گروه‌های اصلاح‌طلب هستند از جمله افرادی هستند که نامشان در این میان برده می‌شود. طبیعتاً افرادی که از هم‌اکنون به‌صورت رسمی و علنی، نسبت به برخی از کاندیداهای احتمالی اعلام موضع کرده و خبر داده‌اند که فلان شخصیت سیاسی باید در انتخابات شرکت کند و او از این نامزد حمایت می‌کند، ممکن است نتوانند به عضویت شورای حکمیت دربیایند.
در این میان، اتفاقی که رخ می‌دهد، این است که شورای‌عالی، پس از معرفی و تعیین اعضای شورای حکمیت، ۵ نفر را به عنوان کاندیدای نهایی خود به شورای حکمیت پیشنهاد می‌کند. اعضای شورای حکمیت نیز ملزم می‌شوند، طی یک فرآیند بررسی (کفایت، جامعیت، مقبولیت) و البته در یک زمان مشخص، کاندیدای نهایی را از بین ۵ نامزد نهایی رسماً به اصلاح‌طلبان و جامعه معرفی کنند. بدین ترتیب، طی یک فرآیند دموکراتیک، اصلاح‌طلبان برای اولین بار به مکانیزمی دست می‌یابند که می‌توانند از این روش در تمام انتخابات پیش رو، چه انتخابات مجلس، چه شورای شهر و حتی مجلس خبرگان، استفاده کنند.
ضمن آن که می‌توانند با قدرت بخشیدن به این تشکیلات، در تمام تصمیم‌گیری‌های سیاسی کشور دخیل شوند و از نیروهای خود در مجلس و نهادهای قدرت بخواهند متناسب با موضوع، نقش‌آفرینی کنند. این چنین است که اگر اصلاح‌طلبان در قدرت هم نباشند، می‌توانند در تصمیم‌گیری‌ها مؤثر واقع شوند. این اتفاق، شاید به تبلور رسیدن شاه‌بیت گفته‌های سیدمحمد خاتمی در چند روز اخیر باشد که گفته بود باید ببینیم چگونه می‌توانیم در بیرون از قدرت، بر قدرت تاثیر بگذاریم.

اکبر منتجبی

منبع : شهروند امروز