بانک‌های خلیج‌فارس پیش می‌تازند

با وجود رشد و توسعه خیره كننده بانك ها و مؤسسه های مالی فعال در كشورهای حوزه خلیج فارس در سال ،۲۰۰۶ گویا این بانك ها و مؤسسه های مالی، دست بردار نیستند و افق هایی دوردست و رؤیایی را هدف اصلی خود قرار داده اند.
البته، چنین رشد و توسعه تحسین برانگیزی، چندان عجیب و غافلگیركننده نیست، زیرا چند صباحی است كه میلیاردها میلیارد دلار نفت از اقصی نقاط جهان به سمت این منطقه، سرازیر شده و می شود.
با افزایش قیمت نفت و رسیدن آن به سطح بی سابقه ۶۰ و ۷۰ دلار و ثابت ماندن تقریبی آن در این سطح موجب شده تا بانك های منطقه به عنوان بزرگ ترین و موفق ترین دریافت كنندگان دلارهای نفتی و سرمایه گذاری های بین المللی و منطقه ای، به میدان آیند و نرخ سودهای افسانه ای برای خود و سهامدارانشان رقم بزنند. به عنوان نمونه، ۵۰ بانك برتر منطقه خلیج فارس توانستند در سال ،۲۰۰۵ به سود خالص ۱۵‎/۷ میلیارد دلار دست یابند كه این رقم در مقایسه با رقم ۹‎/۶ میلیارد دلاری سال پیش از آن یعنی سال ،۲۰۰۴ رشدی ۶۴ درصدی را نشان می داد. همین بانك ها بودند كه به موتور حركت دهنده اقتصادهای منطقه و عامل تزریق نقدینگی به اقتصاد، بدل شدند.
به علت فراهم بودن زیرساخت ها و بنیان های مالی و اقتصادی در منطقه و حمایت دولت ها از فعالیت های اقتصادی در سطوح خرد و كلان و حمایت هدفمند آنها از سرمایه گذاران و سازمان های مالی خارجی، زمینه مساعدی برای رشد و توسعه همه جانبه و فراگیر نهادهای مالی و بانكی در این منطقه استراتژیك و حیاتی برای اقتصاد جهانی، فراهم آمده است.
به عبارت روشن تر، می توان چنین گفت كه وضع كنونی اقتصاد جهانی و وادار شدن سرمایه گذاران بین المللی و شركت های چند ملیتی به سرمایه گذاری در كشورهای منطقه خلیج فارس، موجب شده تا امواج منفی برآمده از حملات تروریستی یازدهم سپتامبر به برج های تجارت جهانی، به تدریج محو گردند و به موج هایی تبدیل شوند كه سرمایه های بین المللی را از مناطق گوناگون جهان به سمت كشورهای منطقه خلیج فارس، هدایت می كنند و بر سطح و كیفیت رقابت های مالی و سرمایه گذاری می افزایند.
● كانون های مالی
یكی از عناصر كلیدی شكل دهنده این توجه و تمركز، در نتیجه به وجود آمدن و گسترش كانون های مالی معتبر و پرطرفدار چون «مركز مالی بین المللی دبی» و مركز مالی قطر بوده است كه خیلی زود و به سرعت، نردبان ترقی را پیموده اند و توانسته اند به بالاترین استانداردهای بین المللی دست یافته و به مكانی امن برای جذب سرمایه گذاران و بازیگران مالی معتبر جهانی تبدیل شوند.
البته كانون های مالی معتبر و پرطرفدار منطقه، تنها به این دو كشور محدود نمی شود، بلكه مراكز مالی قدرتمندی در بحرین، عربستان سعودی و كویت نیز به وجود آمده اند كه هر كدام به نوبه خود، حرف های زیادی را برای گفتن دارند.
یكی از مزایای اصلی این منطقه از جهان، همسو بودن كشورهای قدرتمند و پرنفوذ آن از نظر سیاسی و استراتژی های اقتصادی و مالی، است. برای چند دهه، دولت های حاكم بر كشورهای منطقه، علاوه بر تشویق جذب سرمایه گذاری خارجی و گسترش بازارهای سهام، به حمایت از افزایش رقابت در میان بانك ها، مؤسسه های مالی و دیگر شركت های مالی داخلی و خارجی همت گمارده اند كه نتیجه همین حمایت ها و سیاست های هدفمند، تقویت كانون های مالی منطقه در برابر رقبای قدرتمند غربی آنها بوده است.
بانك های منطقه نیز همگام با دولت های متبوع خود برای ایجاد گوناگونی و فزونی در خدمات رسانی مالی و ارائه خدمات مالی مدرن و مشتری پسند، تلاش می كنند و می كوشند تا نقدینگی عظیم حاصل از افزایش بی سابقه قیمت های نفتی را به مسیری درست و مناسب، هدایت كنند. در پیشاپیش این بانك ها و مؤسسه های مالی، بانك های اسلامی قرار دارند كه با ارائه محصولات مالی اسلامی، كه طرفداران پرو پا قرص و بیشماری در سرتاسر جهان دارند، توانسته اند سهم روز افزونی از دارایی های بانكی و سرمایه های سرگردان را به سمت خود بكشانند.
● عصر طلایی بانكداری
همه این مزیت ها دست به دست هم داده و دوران طلایی بی نظیری را برای بانك ها و مؤسسه های مالی منطقه خلیج فارس به وجود آورده اند، دوران طلایی رؤیایی و ماندگاری كه نماد آن، افزایش ۶۴ درصدی سود خالص بانك های منطقه است كه در تمام جهان، بی سابقه است. برای درك بهتر ابعاد تحسین برانگیز این رشد كافی است به این مسأله اشاره كنیم كه براساس آمار رسمی بانك جهانی، نرخ رشد سوددهی ۱۰۰۰ بانك برتر دنیا در سال ،۲۰۰۵ تنها ۱۸‎/۶ درصد بود كه به نظر بسیاری از كارشناسان، یك شاهكار به حساب می آید:
همانطور كه در شكل بالا نیز دیده می شود، ۵۰ بانك برتر منطقه خلیج فارس توانسته اند در سال ،۲۰۰۶ به میزان (میانگین) ۲۶‎/۴ درصد بر سود حاصل از سرمایه های رتبه اول خود بیافزایند، حال آن كه این رقم در مورد ۱۰۰۰ بانك برتر دنیا، ۲۲‎/۷ درصد بوده است.
سود حاصل از كل دارایی های این بانك ها نیز در سال ۲۰۰۶ ، ۳‎/۲ درصد بوده است، حال آن كه این رقم در سال پیش از آن یعنی ۲۰۰۵ ، ۲‎/۴ درصد بود. با وجود تمام این موفقیت ها و رشد قابل توجه بانك ها و مؤسسه های مالی در كشورهای منطقه خلیج فارس، هنوز هم این بانك ها از مشكلی مشابه و حل نشده رنج می برند و آن، كوچك بودن اندازه آنها در مقایسه با رقبای غربی و آسیایی خود است.
به عنوان گواهی بر این مدعا، كافی است به این واقعیت تلخ اشاره كنیم كه میزان كل سرمایه های ۵۰ بانك برتر منطقه خلیج فارس، به زحمت با سرمایه «گروه اعتباری اگریكول فرانسه» برابری می كند. با این همه، بانك ها و مؤسسه های مالی منطقه، چندی است كه بیدار شده اند و در تلاش هستند تا این شكاف عظیم میان خود و بانك های غربی (از نظر كمیت، ابعاد و اندازه) را كمتر و كمرنگ تر نمایند.
● دارایی های بانك های منطقه خلیج فارس ؛ هر روز بیشتر از دیروز
دارایی های بانك های منطقه خلیج فارس نیز در هر روز شاهد افزایش چشمگیری است كه این رشد و ترقی، سود سرشاری را نصیب این بانك ها می نماید. در سال ،۲۰۰۶ میزان كل دارایی های ۵۰ بانك برتر منطقه، با افزایش ۲۲‎/۹ درصدی در مقایسه با سال ،۲۰۰۵ به ۴۹۰‎/۶ میلیارد دلار رسید. هر چند بخش قابل توجهی از این افزایش دارایی در نتیجه ركود بازار سهام منطقه و گرایش سرمایه گذاران در بورس به سمت بانك ها و شركت های سرمایه گذاری، شكل گرفته است، اما نمی توان چشم را به روی عواملی چون رشد اقتصادی سریع و پایدار در منطقه و تضمین مطلوب فرصت های سرمایه گذاری به ویژه تأمین مالی طرح های زیر بنایی بست.
● حاكمیت بی چون و چرای سعودی ها
حاكمان بی چون و چرای این ۵۰ بانك برتر منطقه، ۱۰ بانك سعودی هستند كه ۳۹‎/۴ درصد از كل سرمایه های رتبه اول،۳۸‎/۸ درصد از كل دارایی ها و ۴۳‎/۷ درصد از سود خالص این مجموعه را به خود اختصاص داده اند. از میان این ۱۰ بانك نیز ۴ بانك سرآمدتر و قدرتمندتر هستند: بانك تجاری ملی، بانك الراجی، بانك ریاض و بانك عربستان انگلیس.بانك تجاری ملی عربستان توانسته در سال ،۲۰۰۶ بیش از ۵۷‎/۱ درصد بر میزان سرمایه اش بیفزاید و سود خالص خود را نیز به میزان ۴۱‎/۹ درصد ارتقا بخشد. بزرگ ترین بانك اسلامی جهان یعنی بانك الراجی، نیز در سال ،۲۰۰۶ ۵۷‎/۸ درصد بر میزان سرمایه و ۹۱‎/۹ درصد بر میزان سودش افزود.
نكته جالب تر در مورد بانك های سعودی این است كه میزان دارایی های این ۴ بانك سعودی، بیش از دارایی ۲۳ بانك بزرگ از كشورهای بحرین، كویت، عمان و قطر است.
● بانك های اسلامی: پیشتازان كیفیت
با وجود حكمرانی بانك های عربستانی در منطقه خلیج فارس، این بانك های اسلامی و مؤسسه های مالی اسلامی هستند كه از نظر كیفیت، تنوع خدمات و محصولات مالی، گوی سبقت را از رقبا ربوده اند و می روند تا بازارهای مالی منطقه را در دست گیرند. رهبران بانك های اسلامی در منطقه، یعنی بانك الراجی، خانه مالی كویت و بانك اسلامی دبی موفق شده اند تا با سرعتی خیره كننده و باور نكردنی، رقبای سنتی خود را پشت سر گذاشته و موانع موجود بر سر بین المللی شدن بانكداری و مالی اسلامی را بردارند.
با توجه به رشد روز افزون تقاضای جهانی برای بهره گیری و بهره مندی از خدمات مالی منطبق با شریعت و بانكداری اسلامی و گرایش فزاینده سرمایه گذاران محلی و بین المللی به عقود اسلامی، به ویژه مرابحه و مشاركت، منطقه خلیج فارس به یكی از كانون های اصلی و محوری خدمات رسانی مالی اسلامی تبدیل شده و بانك ها و مؤسسه های مالی این منطقه از جهان نیز روزگار خوش و پر رونقی را تجربه می كنند.
در سال ،۲۰۰۵ میزان دارایی های موجود نزد بانك ها و مؤسسه های مالی اسلامی، با افزایشی ۱۵ درصدی به ۳۰۰ میلیارد دلار رسید.همین مسأله موجب شده تا موقعیت بانك های اسلامی در میان بانك های منطقه، موقعیتی ممتاز و امیدوار كننده باشد و آینده روشنی را برای این صنعت نوپا اما پر طرفدار، نوید می دهد. شاید به همین دلیل باشد كه هر روزه شاهد هستیم كه بسیاری از بانك های سنتی، با تغییر ساختار و ماهیت خود، به قالب بانك های اسلامی درمی آیند یا این كه «دریچه های اسلامی» متنوعی به وجود می آورند.
● چشم انداز های آینده
با توجه به آنچه كه گفته شد، این پرسش به ذهن ها خطور می كند كه آیا بانك های منطقه خلیج فارس قادرند به عملكرد موفق و تحسین برانگیز خود ادامه دهند؟ و آیا قادرند با چالش ها و مشكلات آینده، به نحو مطلوبی، دست و پنجه نرم كنند؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت كه بروز چندین مورد سقوط بازار سهام در سال های اخیر در منطقه خلیج فارس و آسیب ندیدن بانك ها و مؤسسه های مالی منطقه از این تحولات، خود گواهی است محكم بر این ادعا كه زیر ساخت های بانكداری در منطقه خلیج فارس، تا بدان اندازه محكم و پایدار است كه بتواند تاب تحمل نوسانات زودگذر در بازارهای مالی منطقه و جهان را بیاورد و به حیات مملو از موفقیت و پیشرفت خود، ادامه دهد، به ویژه آن كه، گویا قیمت های نفتی، تا آینده ای نزدیك، خیال كاهش و سقوط را ندارند واین یعنی تداوم روند تصاعدی ورود سرمایه به بانك های منطقه و رونق اقتصادی كشورها.
چندی پیش، دو نهاد اصلی سیاست گذاری مالی و پولی منطقه، یعنی بانك مركزی عربستان سعودی و بانك مركزی كویت، خبر از رشد ۵۶‎/۴ درصد و ۵۲ درصدی درآمد خالص بانك های این كشورها (به ترتیب) را در شش ماهه نخست سال ،۲۰۰۶ دادند. از این رو به نظر نمی رسد كه در سال ۲۰۰۷ نیز خطری جدی، بانك های منطقه را تهدید نماید.

منبع: بینا

منبع : روزنامه ایران