رفتار خوب کودک را تحسین کنید

برای والدین آسان است که فقط به رفتارهای نادرست کودکان خود توجه کنند و اعمال درست آنها را در نظر نگیرند. برای مثال مریم و علی بدون سروصدا در اتاق بازی می‌کنند و هیچکس به خاطر آن که بسیار دوستانه اسباب ‌بازی‌ها را تقسیم می‌کنند، آنها را تحسین نمی‌کند. اما چند دقیقه بعد که بین بچه‌ها دعوا می‌شود، پدر عصبانی شده، سر آنها داد می‌کشد. والدین چنان در تعلیم و مراقبت از فرزندانشان غرق هستند که وقتی عمل خوبی از آنها سر می‌زند، آنها را به سادگی بدیهی تلقی می‌کنند، اما وقتی اشکالی در رفتار آنها رخ می‌دهد، همه اشتباهاتشان را به رخشان می‌کشند. در نتیجه کودک در توری از انتقاد به دام می‌افتد. اگر به تشویق و تحسین کودکتان عادت ندارید، ممکن است برای اولین بار مشکل به نظر بیاید اما هرچه بیشتر آن را انجام دهید، برایتان طبیعی‌تر و آسان‌تر خواهد شد.
● چگونه تحسین کنیم‌
کودک شما می‌خواهد که به او توجه کنید و می‌خواهد این توجه را از هر طریقی که می‌تواند به دست بیاورد. اگر دیدگاه شما منفی باشد، او از طریق راههای منفی به هدف خود می‌رسد اما اگر شما روی نکات مثبت توجه کنید، در مقابل، رفتارهای خوب بیشتری خواهید داشت.‌
رفتار کودک را تحسین کنید نه شخصیت او را: وقتی والدین درباره کودک خود صحبت می‌کنند اغلب قادر به گفتن نکته مثبتی برای گفتن نیستند. آنها شخصیت کودک خود را با کلماتی مانند لجباز، تنبل و خودخواه توصیف می‌کنند. این حلقه معیوب است و راه به جایی ندارد. تغییر دادن شخصیت به مراتب ازتغییر دادن رفتار مشکل‌تر است. وقتی برای تغییر رفتار کودک تلاش می‌کنید، احتمال موفقیت شما بیشتر است. این روش یک روش تربیتی بسیار موثر است. شما در این روش رفتار کودک را تحسین می‌کنید، نه شخصیت او را. گفتن کلماتی مانند دختر یا پسر خوب نمی‌تواند به تنهایی احساس مشخصی را به کودک القاء کند. لذا مؤثرترین راه برای آموزش رفتار خوب، شکل دادن رفتار با تحسین است. در هنگام انجام کار خوب مانند مرتب کردن تخت به او بگویید آفرین که تختت رو مرتب کردی به این ترتیب کودک شما می‌داند که برای چه کاری تشویق شده است.‌
● روش‌های مورد استفاده‌
از تحسین‌های ویژه استفاده کنید. هدف در این روش افزایش رفتارهای شایسته است پس شما باید بر روی رفتارهای خاصی که مورد قبولتان هستند، بیشتر تاکید کنید هرچه تحسین شما اختصاصی‌تر باشد، کودک درست بودن کارش را بهتر می‌فهمد. مثلاً کودک شما امروز پس از بیدار شدن از خواب و مرتب کردن تخت خود مشغول شانه زدن موهایش است، اگر به سادگی بگویید (آفرین عزیزم) او نمی‌فهمد که منظور شما رختخوابش است یا موهایش. پس بگویید: (از اینکه) امروز صبح رختخوابت را مرتب کردی خیلی خوشم آمد وقتی والدین برای یافتن نکته مثبت در رفتار کودکشان دچار مشکل می‌شوند، ما از آنها می‌خواهیم که از رفتارهای مثبت فرزندشان یادداشتی تهیه کنند. ما والدینی را دیده‌ایم که در ابتدا فریاد می‌زدند (هیچی برای نوشتن نبود) اما به مرور زمان از مشاهده آن همه رفتارهای خوب نوشته شده شگفت‌زده می‌شدند هر پیشرفتی را تحسین کنید: به عنوان مثال اگر به فرزند خردسالتان گفتید که بعد از بازی باید وسایل بازی را جمع کند، ولی او قبلا هیچ‌گاه این کار را انجام نداده است، پیشرفت‌های کوچک او راستایش کنید. برای نمونه دفعه اول به خاطر برداشتن یکی از اسباب‌بازی‌ها از کف اتاق و گذاشتن آن داخل کمد هرچند که چهار تای آن هنوز روی زمین است، از کودکتان بدین‌گونه تعریف کنید: <چه کار خوبی کردی که کامیونت روتوی کمد گذاشتی. بگذار کمکت کنم تا بقیه رو با هم جمع کنیم، وقتی رفتار مثبتی تثبیت شد، لازم نیست به تحسین ادامه دهید. می‌توانید از تحسین کمتری استفاده کنید. هر ۵ -۱۰ باری که تکرار شد، از او تعریف کنید.
به‌طور مناسب و مقتضی تحسین‌کنید. سعی کنید نوع تحسین باسن کودک همخوانی داشته باشد. در آغوش گرفتن، بوسیدن و دیگر نشانه‌های عملی محبت همراه با کلمات مهرآمیز برای کودکان خردسال موثرند. برای کودکان بزرگتر پیام‌های سری بفرستید چون بیشتر دوست دارند به‌طور خصوصی تشویق شوند. چشمک زدن و اشاره‌ دست... به خاطر داشته باشید که باید خالق باشید عبارات تکراری خسته‌کننده است.‌
● بلافاصله تحسین کنید
تحسین کردن بخصوص در مورد کودکان خردسال وقتی موثرتر است که بدون معطلی باشد.
تحسین را با علاقه بی‌قید و شرط بیامیزند. در مواردی که کودک فقط هنگام تحسین شدن مورد توجه والدینشان قرار می‌گیرد، به تدریج نسبت به آن احساس نیاز می‌کند. برخی از والدین نگران هستند که ممکن است تنها در مقابل تحسین و تشویق رفتار مثبت را نشان دهد بهترین کار این است که پس از جاافتادن یک رفتار جدید رفته رفته از میزان تمجید و تعریف بکاهیم و آن را به طور موردی انجام دهیم. زیرا هر وقت. کودک عمل شایسته‌ای انجام می‌دهد والدین برای تشویق کردن آن حضور ندارند، مواقعی که بطور اختصاصی و با دید مثبت روی رفتار کودکتان نظر می‌دهید، به کودک کمک می‌کنید تا یک دید مثبت نسبت به خود داشته باشد و مراقب اعمالش باشد. در همین موقع به کودک نشان دهید که حتی وقتی در حال بررسی رفتارش نیستید، به او ارزش می‌دهید و بدون هرگونه قید و شرطی دوستش دارید. بغلش کنید، به او توجه کنید، به حرفهایش گوش دهید، برایش ارزش قائل شوید، به او اطمینان بدهید‌‌‌‌‌که‌‌‌‌‌لازم نیست برای به دست آوردن علاقه شما نگران باشد، چون در هرحال و همیشه دوستش دارید.‌

وحید حاج سعیدی‌

منبع : وزارت آموزش و پرورش ایران