سنت استخلاف

▪ پرسش:
در آموزه های دینی گفته شده که حرکت جوامع انسانی همانند عالم طبیعت براساس یک سلسله قوانین و سنت های لایتغیر صورت می گیرد. لطفاً برخی از مهم ترین سنت های الهی را به نحو اجمال بیان کنید؟
ـ پاسخ:
در جواب های قبلی به این سؤال ضمن برشمردن مفروضات بحث، بر ضرورت و اهمیت شناخت این سنت ها و تاثیرات شگرف آن در حیات فردی و اجتماعی انسان تاکید کرده و به سنت های ابتلا، برکت، هلاکت و عمل و عکس العمل اشاره کردیم. اینک در ادامه مطالب یکی دیگر از سنت های الهی با عنوان سنت استخلاف را مطرح می کنیم.
یکی دیگر از سنت های الهی که حاکم بر حیات انسان ها و در طی قصص قرآنی بدان اشاره شده، سنت حاکمیت صالحان بر زمین است. طبق این سنت، پیروزی نهایی از آن صالحان بوده و تنها آنها حاکم بر زمین خواهند شد که قرآن در سوره انبیا آیه ۱۰۵ می فرماید: در زبور پس از ذکر (قرآن) نوشتیم که زمین را بندگان صالح ما به ارث خواهند برد.
موسی(ع) به قوم خود گفت: از خدا یاری جسته و صبر را پیشه کنید که زمین از آن خداست و آن را به هرکس که بخواهد، واگذار می کند و عاقبت (نیک) از آن پرهیزگاران است. (اعراف- ۱۲۸) طبق این آیات اگر مردمانی به خدا ایمان آورده و عمل صالح انجام دهند، خداوند آنها را حاکم بر زمین کرده و کفار و منافقان را از جامعه آنها محو و نابود خواهد کرد. همچنان که اقوامی چون نوح و هود و صالح به خاطر ایمان و عمل صالح خود حاکم بر زمین شدند و جامعه ای صحیح و سالم برپا نمودند. و این حقیقت را نیز در سوره قصص آیه ۵ چنین بیان می دارد: «بر کسانی که ضعیف شمرده شدند در زمین منت نهادیم تا آنها را پیشوا و وارث زمین قرار دهیم.»
این آیه بر این سنت قطعی اشاره دارد که در مبارزه همیشگی میان حق و باطل استضعاف و استکبار، مؤمن و کافر، پیروزی از آن مستضعفان و مؤمنان بوده و بساط ناپاکان و مستکبران سرانجام برچیده خواهد شد. در سوره نور آیه ۵۵ می فرماید: خداوند به کسانی که از شما ایمان آورده و عمل صالح انجام داده اند وعده کرده است، آنها را در زمین به خلافت برساند.»
قرآن کریم با بیان این سنت تخلف ناپذیر الهی به انسان ها شور، نشاط و امید می دهد. قرآن همه صالحان را برآن می دارد که با تلاش بیشتر به راه خود ادامه دهند، چون پیروزی نهایی از آنها خواهد بود. براساس این سنت مؤمنانی که در مسیر خدا هستند، هیچ گاه نباید از فساد و تبهکاری های ناپاکان غمی به خود راه دهند و در صحت انتخاب راه خود شک کنند. آنها باید به همه فریادها و هیاهوی ناپاکان بی اعتنا بوده و با قوت قلب هرچه تمام تر به راه خویش ادامه دهند تا با کمک و عنایت الهی، روزی وارث زمین شوند و احکام الهی را در جامعه توحیدی به اجرا درآورند.

منبع : روزنامه کیهان