جوشکاری، عوارض و راههای پیشگیری از آن

● مقدمه:
بشر از زمانیكه خود را شناخته در پی كار و فعالیت بوده و در هر زمان دستخوش تحولاتی گردیده است. به وجود آمدن ابزار كار قدیمی‌ترین تحولی است كه در زندگی بشر بوجود آمده است. زمانی ابزار سنگی و بعداً با پیدایش آهن و فلزات ابزار فلزی جایگزین آن شد به تبع توسعه صنایع و ابزار آلات مشاغل مرتبط با آنها نیز به صورت تخصصی درآمده و از هم جدا گردید كه حرفه جوشكاری یكی از آنها می‌باشد.
▪ عوامل زیان آور موجود در كارگاه جوشكاری:
در كار جوشكاری ابزار و وسایلی استفاده می‌شود كه در صورت عدم رعابت موازین ایمنی باعث بروز مشكلاتی می‌گردد. عمده‌ترین عوامل زیان‌آوری كه در رابطه با این حرفه وجود دارد عبارتند از:
۱) انواع اشعه‌های ناشی از جوشكاری
۲) سر و صدای محیط كار
۳) دود و گازهای ناشی از جوشكاری
۴) حركات و وضعیت‌های نامناسب بدن در حین كار كه در مورد هر یك توضیحات مختصری ارائه میگردد.
۱) اشعه‌های ناشی از جوشكاری:
▪ نور مرئی IR- UV
نور مرئی همان نور طبیعی و نور مصنوعی ناشی از لامپ‌ها می‌باشد كه نه تنها نقش مهمی در رویت اشیا و جلوگیری از برخورد با آنها دارد بلكه بر اساس آخرین تحقیقات نقش بسیار مهمی در افزایش بازدهی و جلوگیری از خستگی ناشی از كار دارد.
در بین اشعه‌ها، اشعه ماوراء بنفش (UV) ناشی از نقطه جوش و مادون قرمز (IR) ناشی از التهاب فلز گداخته خطر بیشتری دارند. تابش اشعه حاصل از جوشكاری بخصوص دستگاههای جوش الكتریكی بر چشم سبب ناراحتی چشم با علائم سرخی، ریزش اشك، خارش و ترس از نور، ورم ملتحمه،‌ خیرگی و آب مروارید می‌گردد.
ـ روش پیشگیری :
در مورد جوشكاران بایستی از عینكها و یا سپرهای حفاظتی شیشه‌های آن قادر به جذب اشعه ماوراء بنفش و مادون قرمز می‌باشند استفاده شود.
۲) سر و صدای محیط كار :
▪ خستگی شنوایی :
كاهش قدرت شنوایی، تحریك اعصاب، وزوز كردن گوش، سوت كشیدن پرده گوش از جمله عوارض ناشی از سر و صدای محیط كار می‌باشد. تغییر در تركیبات خون و سایر مایعات بدن نیز گزارش شده است كه افزایش یا كاهش قندخون از آن جمله‌اند.
در صورتیكه سر و صدای محیط كار در حدی باشد كه باعث مختل شدن مكالمه عادی بین دو نفر در محیط كار گردد بالاتر لز حد مجاز بوده و كارگر باید از گوشی جهت محافظت سیستم شنوایی استفاده كند.
▪ وسایل حفاظت سیستم شنوائی شامل:
ـ پلاك گوش:
طوری طرح و ساخته شده است كه كاملاً در مجرای داخلی گوش قرار میگیرد.
ـ گوشی:
كاملاًً‌ گوش خارجی را می‌پوشاند از نظر حفاظت بهتر و در ضمن خیلی راحت‌تر از پلاك گوش خواهد بود.
۳) دود و گازهای ناشی از جوشكاری:
دود حاصل از جوشكاری با كاربید و استیلن حاوی انواع فلزات سمی و سایر مواد شیمیایی بوده كه استنشاق آنها به آسانی صورت میگیرد كه این ذرات می‌توانند به قسمتهای انتهایی ریه‌ها نفوذ نموده و عوارض شدیدی ایجاد نمایند.
▪ گازهای زیان آور ناشی از جوشكاری:
از جمله گازهایی كه در حرفه جوشكاری استفاده می‌شود گاز استیلن می‌باشد كه گازی است بی‌رنگ كه خالص آن بوی بدی ندارد علت بوی بدی كه در جوشكاریها استشمام می‌شود هیدروژن سولفوره مخلوط با آن است كه به علت ناخالصی كاربید می‌باشد.
ـ عوارض ناشی از این گاز شامل:
سرفه، ریزش اشك، سردرد، سرگیجه، ورم ملتحمه، اختلالات گوارشی، بیهوشی،‌ نارسایی تنفسی می‌باشد كه در غلظت‌های زیاد باعث اغماء و مرگ می‌گردد.
ـ راههای پیشگیری از عوارض فوق :
برای جلوگیری از ایجاد عوارض فوق استفاده از ماسكهای مخصوص و فیلتردار جهت حفاظت دستگاه تنفسی الزامی است و همچنین استفاده از سیستم تهویه عمومی و موضعی در كاهش بار آلودگی محیط كار مؤثر می‌باشد.
۴) حركات و وضعیت‌های بدن در حین كار:
یعضی از حركات مفصلی به علت تجاوز از حد طبیعی و به جهت شدت و تكرار شدنشان باعث ایجاد ضایعات مفصلی میگردند. انجام كارها به طور غیرطبیعی باعث درد عضلات میگردد. دردهای پشت، انقباض عضلات كنار مهره‌ای، دردهای منطقه بین فقرات گردن و پشت كمر دردهای ناشی از كار كردن در یك وضعیت نامتناسب، تغییر شكل ستون فقرات از جمله این عوارض می‌باشد
ـ راههای پیشگیری:
برای پیشگیری از عوارض فوق ایجاد فواصل معین و منظم بین زمان استراحت و كار الزامی می‌باشد و همچنین نحوه درست بلند كردن بار حائز اهمیت می‌باشد.

دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان فارس - حوزه معاونت بهداشتی - واحد بهداشت حرفه ای

منبع : مرکز بهداشت شهرستان شیراز