معرفی برترین تلسکوپ‌های جهان

چهارصد سال از ساخت اولین تلسکوپ جهان که توانست دیدگاه بشر را نسبت به زندگی و هستی تغییر دهد می‌گذرد. قدمت مطالعه و مشاهده آسمان و ستاره‌ها توسط انسان به اندازه قدمت داستان‌هایی است که درباره این پدیده‌های طبیعی گفته می‌شود. اما شیوه‌ای که انسان با استفاده آن موفق به نفوذ در میان آسمان شد به ۴۰۰ سال پیش زمانی که گالیله برای اولین بار تلسکوپ ابداعی خود را به سوی آسمان نشانه رفت باز می‌گردد. ‏
سایت علمی پاپ ساینس به احترام چهارصدمین سالگرد تلسکوپ به معرفی ۱۰ تلسکوپ برتر زمینی و آسمانی از ابتدا تا کنون پرداخته است.‏
▪ تلسکوپ جمینی: دو رصد خانه دوقلوی نوری و مادون قرمز جمینی با وجود اینکه فاصله زیادی با یکدیگر دارند با کمک یکدیگر قادر به نفوذ به اعماق آسمان خواهند بود. جمینی جنوبی در فاصله ۲.۷ کیلومتری آندس در شیلی و جمینی شمالی بر فراز آتش فشان مائونا کی در‌هاوایی که تلسکوپ‌های بیشماری را در خود جا داده است، واقع شده‌اند.‏
‏ این تلسکوپ‌ها به ۷ کشور مختلف که در ساخت آن مشارکت داشته و در حفظ سلامت آن نقش دارند، تعلق دارد. این رصدخانه به سیستمی مجهز است که پوشش‌های نقره‌ای را بر روی آینه‌های جمینی پخش می‌کند تا توانایی‌های مادون قرمز آن را افزایش دهد.‏
▪ رصد خانه جنوبی اروپا: این رصدخانه با وسعت دید ۵/۳متر اولین تلسکوپ در جهان است که از آینه اصلی با کنترل رایانه‌ای برخوردار است.‏این تکنولوژی که تکنولوژی جدید تلسکوپ نام دارد در حال حاضر در تمامی تلسکوپ‌ها حتی تلسکوپ‌های آماتور نیز وجود دارد. رصدخانه جنوبی اروپا در صحرای آتاکاما واقع در شیلی قرار گرفته است.‏
این تلسکوپ در کنار تلسکوپ بزرگ و تلسکوپ بزرگ میلیمتری/ساب میلیمتری آتکاما (‏ALMA‏) قرار گرفته و با آمریکای شمالی، آسیای شرقی و شیلی همکاری بین قاره‌ای دارد. تلسکوپ ‏ALMA‏ بلندترین و پیشرفته‌ترین تلسکوپ رادیویی جهان عنوان گرفته است.‏
▪ تلسکوپ ملی نجوم رادیویی: این رصدخانه از چندین قسمت مختلف از جمله تلسکوپ گرین بنک، تلسکوپ ‏VLA، تلسکوپ بزرگ بازلین و ‏ALMA‏ تشکیل شده است. دانشمندان به تازگی از اطلاعات گرین بنک برای کشف فرکانس‌های مولکول‌های بین کهکشانی استفاده کرده‌اند.
نام تلسکوپ بسیار بزرگ، ‏VLA‏ بر اساس ابعاد عظیم آن انتخاب شده است. این تلسکوپ از ۲۷ آنتن رادیویی هر یک با وزن ۲۳۰ تن تشکیل شده است.
این تلسکوپ که در بیابان سوکورو جنوبی در نیومکزیکو واقع شده است از ترکیب ۳۵ کیلومتر آنتن‌های رادیویی برای دستیابی به وضوح تصویری بالا استفاده می‌کند. ‏
▪ تلسکوپ چاندرا/ اسپیتزر: یکی دیگر از تلسکوپ‌های مشهور ناسا پس از تلسکوپ هابل، تلسکوپ مدار گرد اشعه ایکس چاندرا است که با دور شدن از زمین اطلاعات دقیقتری را از مناطق پر انرژی کیهانی به دست خواهد آورد. تصاویر به دست آمده از تلسکوپ چاندرا به دانشمندان در دستیابی به درک بهتری از تب اختران و سحابی‌های عظیم کمک خواهد کرد.‏
تلسکوپ اسپیتزر نیز تلسکوپی مادون قرمز و قدرتمند است که نام پدر تلسکوپ‌های نجومی جهان، لیمان اسپیتزر را به خود اختصاص داده است. این تلسکوپ می‌تواند اطلاعات ارزشمندی از اجرام سرد کیهانی از قبیل ستاره‌های کوچک را در اختیار دانشمندان قرار دهد. هر دو این تلسکوپ‌ها به اکتشافاتی دست یافته‌اند که کشف آنها از زمین هیچگاه امکان پذیر نبوده است.
▪ تلسکوپ کوروت/کپلر: این دو تلسکوپ فرانسوی، آمریکایی در حال کشف سیاره‌های شبه زمینی در منظومه‌های دور افتاده خورشیدی، سیاره‌ای که حرارت آن برای وجود آب مایع مناسب باشد، به سر می‌برند. ‏
تلسکوپ کپلر ناسا ماه گذشته به فضا پرتاب شده و طی هفته اخیر با زدوده شدن غبارهای کیهانی از سطح آن، مطالعات خود را آغاز خواهد کرد.‏تلسکوپ کوروت توسط فرانسه و با همکاری آژانس فضایی اروپا تولید و مورد استفاده قرا گرفته است. این تلسکوپ از دسامبر ۲۰۰۶ تاکنون به اکتشافات با ارزشی از جمله کشف سیاره‌ای کوچک و دور افتاده که هر ۲۰ ساعت یک بار به دور ستاره اش حرکت می‌کند، دست یافته است.‏
▪ تلسکوپ ‏WM Keck‏: طراحی دوقلوهای ۱۰ متری و ۸ طبقه ‏Keck‏ با وزنی برابر ۳۰۰ تن به اندازه کشفیاتی که تا به حال انجام داده‌اند، از شهرت برخوردارند. ‏
هر یک از آینه‌های این تلسکوپ ترکیبی از ۳۶ قطعه ۶ ضلعی است که با یکدیگر هماهنگ شده و عملکردی مانند یک آینه واحد دارد. تلسکوپ ‏Keck‏ در کوه‌های مائوناکی واقع شده و به عنوان بزرگترین تلسکوپ نوری و مادون قرمز شناسایی می‌شود و تاکنون موفق به دستیابی به کشفیات بسیار با ارزشی شده است.وجود کهکشان‌ها در لبه جهان، مطالعه بر روی ابرنواختران به منظور کشف دامنه وسعت جهان، طبیعت انفجارهای گامایی و کشف سیاره‌هایی در مدار ستارگان دور افتاده از کشفیات این تلسکوپ است که در علم نجوم تحولات چشم گیری را به وجود آورده است.‏
▪ رصدخانه مونت ویلسون: رصدخانه مونت ویلسون به عنوان مرز تکامل تلسکوپ‌های مدرن یکی از مهمترین پایگاه‌های علمی و اماکن تحقیقاتی در تاریخ جهان به شمار می‌رود.‏
تلسکوپ هلز با دامنه ۶۰ اینچی که در حال حاضر از آن استفاده تحقیقاتی نمی‌شود، به منظور طبقه بندی طیفی ستارگان مورد استفاده قرار می‌گرفته و در نهایت منجر به شکل گیری نجوم مدرن شده است. این تلسکوپ در ۱۰۰ سال گذشته بزرگترین تلسکوپ جهان بوده است اما طی ۱۰ سال اخیر تلسکوپی دیگر با دامنه ۱۰۰ اینچی جایگزین آن شده است. از کشفیات این تلسکوپ می‌توان به کشف گسترش جهان، و ارتباط این گسترش با واقعه انفجار بزرگ اشاره کرد. این تلسکوپ به مدت ۴۰ سال از برترین تلسکوپ‌های جهان به شمار می‌رفته است.
▪ تلسکوپ پالومار: تلسکوپ ۲۰۰ اینچی پالومار تحولی بزرگ در نجوم مدرن به وجود آورده است. مهندسان برای ساخت آینه این تلسکوپ در سال ۱۹۳۴ بالغ بر ۱ میلیون دلار سرمایه صرف کرده و بزرگترین آینه کوارتزی جهان را تولید کردند. آینه پیرکس این تلسکوپ که به سفارش جورج الری هیل تولید شده است کمتر تحت تاثیر تغییرات دمایی قرار داشته و از خطاهای بصری کمتری برخوردار است. پس از تاخیری که در اثر جنگ جهانی دوم در فعالیت‌های این تلسکوپ به وجود آمد برای اولین بار در سال ۱۹۴۹ این تلسکوپ مورد استفاده قرر گرفت. ادوین‌هابل اولین فردی بود که از میان این تلسکوپ به جهان ماورا نگاه کرد. این تلسکوپ پس از گذشت یک سال نقشه برداری از آسمان شمالی را آغاز کرده و به طبقه بندی اجرام آسمانی پرداخت.‏
▪ تلسکوپ گالیله: گالیله اولین تلسکوپ جهان را ابداع نکرده است و شاید حتی اولین فردی نیز نبوده است که با استفاده از دوربین به ستاره‌ها نگاه کرده است. اما تلسکوپ قدرتمند وی امکان مشاهده دوردستها را فراهم کرده و وی قادر به مشاهده اجرامی بوده است که دیگران تا آن زمان موفق به مشاهده آنها نشده بودند. اکتشافات وی اساس و پایه‌های علم در اروپا را متحول ساخته و از همین رو عنوان پدر علم مدرن را به خود اختصاص داده است. در سال ۱۶۰۹ وی با استفاده از تلسکوپ خود به مطالعه ماه پرداخته و موفق به کشف ۴ قمر سیاره مشتری شد. در عین حال مشاهده ابرنواختر، لکه‌های خورشیدی و مشاهده تغییرات ونوس از دیگر کشفیات قابل توجه وی به شمار می‌رود.‏
▪ تلسکوپ‌هابل: این تلسکوپ طی ۱۸ سال پر حادثه از مطالعات، عنوان بزرگترین فضانورد تاریخ را به خود اختصاص داده است.
گذشته از تمامی تصاویر و اطلاعاتی که هابل به ثبت رسانده است، یافتن ابزار نجومی دیگری که تا کنون موفق به ایجاد چنین تاثیر و تحول همه گیری در علم نجوم شده باشد امری مشکل خواهد بود.
‌هابل که تا به حال مرجع و منبع بیش از ۶ هزار تحقیق و پژوهش بوده است طی ۱۸ سال فعالیت موفق به کشف سن اصلی جهان، تأثیر انرژی تاریک بر وسعت جهان و ثبت تصاویری از سیاره‌های فراخورشیدی شده است. به گفته اخترشناسان هابل در زمان خود ارزش و اعتباری برابر تلسکوپ گالیله در ۴۰۰ سال پیش را دارد زیرا توانسته است به انسان در مشاهده اجرامی که تا به حال از چشم پوشیده بوده‌اند، کمک کرده و دیدگاه انسان را نسبت به جهان هستی تغییر دهد.

منبع : روزنامه اطلاعات