۱ اردیبهشت ـ ۲۱ آوریل ـ روزی که عّلامه محمد اقبال شاعر پارسی گوی شرق از این دنیا رفت

امروز سالروز درگذشت محمد اقبال (علامه اقبال) فیلسوف، اندیشمند و شاعر فارسی سرای شبه قاره هندوستان است كه۲۱ آوریل سال ۱۹۳۸ (پیش از استقلال هند و ایجاد كشور پاكستان) وفات یافت. علامه اقبال كه نهم نوامبر سال ۱۸۷۷ در سیالكوت (كشمیر پاكستان) به دنیا آمده بود در كشورهای پارسی زبان (ایران، افغانستان و تاجیكستان) به اقبال لاهوری معروف است.
اقبال و محمدعلی جناح از پدران موسس پاكستان بشمار می آیند. اقبال در دانشگاه لاهور و دانشگاههای انگلستان تحصیل كرده و از دانشگاه مونیخ آلمان دكترا گرفته و تز دكترای خود را درباره «متافیزیك از دیدگاه اندیشمندان و فلاسفه ایران» نوشته بود. اقبال عمیقا تحت تاثیر افكار مولوی و جامی بود و نیچه را متفكری بزرگ می پنداشت و از كارهای «گوته» تمجید می كرد.
وی كه از طریق وكالت دادگستری و مشاوره قضایی امرار معاش می كرد از دوران جوانی در فكر ایجاد كشوری مركب از مسلمانان هندوستان در درون این شبه قاره بود، و برای تحقق این اندیشه در سال ۱۹۰۶ موضوع تاسیس حزب مسلمانان هندوستان مطرح ساخته بود. اقبال در برابر نوشته گوته، كتاب «پیام مشرق زمین» را نوشت و در برابر اشاره نیچه به «سوپرمن»، «پرفكت من (انسان كامل)» را مطرح كرد. مجموعه «اسرار خودی» تالیف اقبال به زبان پارسی، آن چنان نافذ جلوه كرد كه انگلستان به او لقب «سر» داد. شصت درصد اشعار و نوشته های اقبال به زبان فارسی و مابقی به اردو و انگلیسی است. تالیف دیگر او به فارسی «رموز بی خودی» عنوان دارد
اقبال ضمن كارهای ادبی و فلسفی اش، به كار سیاست هم پرداخت و در سال ۱۹۲۶ وارد مجلس محلی لاهور شد و از آن پس وسیعا برای عملی ساختن فكر خود به ایجاد «پاكستان» مركب از مسلمانان هند دست به اقدام زد و همگام «جناح» شد. پس از ایجاد پاكستان، اقبال لقب شاعر پاكستان و شاعر شرق گرفت. بیشتر اشعار اقبال ـ به پارسی و اردو ـ زمینه فلسفی دارد.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز